عقب‌نشینی ترامپ از تحریم‌ نفت ایران

شرق/ متن پيش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست شکوفه حبيب‌زاده| زمان زيادي تا اعمال دور اول تحريم‌ها عليه ايران نمانده و بر اساس پيش‌بيني‌ها کشوري نيست که در بحبوحه بازار، از ترس وزارت خزانه‌داري آمريکا، ايران را ترجيح دهد و به خريد نفت از کشور ادامه دهد. با‌اين‌حال هنوز هم هستند برخي شرکت‌هايي که احتمالا با وجود اعمال تحريم‌ها، کماکان از ايران نفت و ميعانات گازي خواهند خريد. اين شرکت‌ها همان شرکت‌هايي هستند که به گفته فريدون فشارکي، مديرعامل مؤسسه مشاوره بين‌المللي مطالعات انرژي فکت گلوبال انرژي «FACTS»، توليدشان تماما وابسته به خريد از ايران است و در غير اين‌صورت ورشکسته خواهند شد، به همين دليل اين کارشناس ارشد بين‌المللي مي‌گويد قطعا ترامپ، استثنائاتي را در اعمال تحريم‌ها در نظر خواهد گرفت. با‌اين‌حال او تأکيد دارد که ايران باز هم مانند دور قبلي تحريم‌ها، دست‌به‌دامن قاچاقچيان نفتي خواهد شد، زيرا تنها آنها هستند که پول نفتي را که مي‌خرند به ايران خواهند داد. فشارکي در ميان کلام خود به نقش کشوري اشاره مي‌کند که به گفته او، پشت تحريم‌هاي آمريکا عليه ايران است؛ کشوري که به آمريکا پيشنهاد داد تحريم‌ها عليه ايران را تشديد کند. او البته به ملامت‌هاي نفتي عليه ترامپ هم اشاره مي‌کند که با افزايش قيمت جهاني نفت، احتمالا عقب‌نشيني رئيس‌جمهور آمريکا از مواضع تحريم را نمايان خواهد کرد. ‌ با سلطه آمريکا بر عربستان، تصميم‌هاي سياسي اين کشور بر توليد و صادرات نفت اين کشور هم اثر گذاشته و احتمالا پيشنهاد افزايش توليد و صادرات دو‌ ميليون بشکه در روز از سوي عربستان اجابت مي‌شود. در اين صورت، چه اتفاقي در بازار خواهد افتاد؟ قدرت توليد نفت عربستان 12.5ميليون بشکه است. نيم‌ميليون بشکه آن مربوط به منطقه بي‌طرف است که منابع آن بين عربستان و کويت توزيع مي‌شود و يک‌سال طول مي‌کشد تا راه بيفتد. 11 ميليون بشکه بلافاصله قابل توليد است. بنابراين الان عربستان توليدش را به 10.8 ميليون بشکه رسانده و مي‌تواند 200 هزار بشکه ديگر هم بالا ببرد. بين 11 تا 12 ميليون بشکه رساندن، شش تا 9 ماه زمان نياز دارد و بلافاصله امکان‌ عملياتي‌شدن ندارد. اينکه آقاي زنگنه و کاظم‌پور، نماينده ايران در اوپک، گفته بودند عملي نيست، بلافاصله دو‌ميليون بشکه بيشتر توليد کند، کاملا درست است. ‌ اين اتفاق خارج از توافق کشورهاي عضو اوپک نيست؟ با توجه به اينکه بنا بود افزايش بين 600 تا يک‌ ميليون داشته باشند، اين اتفاق براي عربستان در اوپک نامناسب نيست؟ ايران و عربستان مرتب با هم تنش دارند. در صنعت نفت با هم رابطه بدي ندارند، اما از لحاظ سياسي با هم مشکل دارند. آنها هستند که به ترامپ پيشنهاد دادند که تحريم ايران را تشديد کند، همه مي‌دانند. وقتي ايران و عربستان همه‌جا به هم توهين مي‌کنند، پس اختلافاتشان عميق است. صددرصد عربستان پشت پرده بازگشت تحريم‌هاي ايران است. هم عربستان و هم اسرائيل در اين زمينه نقش داشته‌اند. هر کاري قرار باشد در اوپک انجام شود، قدرتش در دست عربستان است و اين اتفاق هم غيرقابل پيش‌بيني نبود. وقتي آقاي ترامپ توييت کرد که عربستان قول داده دو ‌ميليون بشکه افزايش توليد و صادرات داشته باشد، لزوما با واقعيت يکسان نيست. عربستان گفته ما در صورت لزوم و اينکه بازار نياز داشته باشد، قدرت افزايش دو‌ ميليون بشکه را داريم. اين گفته فرق دارد با اينکه بگويد قول مي‌دهيم اين کار را انجام دهيم. آقاي ترامپ هرطور مي‌خواهد تعبير مي‌کند. ترامپ تعبيري که کرده اين بوده که عربستان قول اين کار را داده است. به نظرم عربستان تا 11 ميليون بشکه را افزايش خواهد داد. اگر قيمت نفت به بالاي صد دلار برسد که تا پايان ژوئن حتما اين اتفاق خواهد افتاد، عربستان آن‌موقع ممکن است باز هم توليدش را بالا ببرد که بتواند از بالارفتن قيمت نفت جلوگيري کند، اما سياست فعلي آقاي ترامپ باعث مي‌شود که قيمت نفت حتما به صد دلار يا بيشتر برسد. ‌ از زمان اعمال تحريم‌ها اين اتفاق خواهد افتاد؟ آمريکا اعلام کرده از اواسط 2019 همه کشورها خريدشان از ايران را صفر کنند، اما تا آن زمان ايران هنوز نيم‌ميليون بشکه ديگر صادرات خواهد داشت و احتمالا بين 500 تا 600‌ هزار بشکه، تحت شرايط تحريم‌هاي آمريکا نفت صادراتي خواهد داشت. احتمالا شرکت چيني ژنرونگ که فقط کارش خريد نفت از ايران است، خريد 250 هزار بشکه را ادامه خواهد داد. يکي، دو کشور ديگر هم از معافيت نفتي آمريکا بهره‌مند خواهند شد، زيرا توليدشان کاملا وابسته به خريد نفت از ايران است؛ مثلا شرکت نفت دوبي در امارات اگر از ايران ميعانات گازي دريافت نکند بايد تعطيل شود. در دوره قبلي تحريم‌ها، ميعانات گازي جزء تحريم‌ها نبود، اما اکنون مشمول تحريم‌ها شده است که تفاوت بزرگي در بازار ايجاد خواهد کرد؛ عملا 300، 400 هزار بشکه در روز است، اما بعضي از خريداران مثل کره‌اي‌ها و شرکت نفت دوبي نياز زيادي به ميعانات گازي ايران دارند. اکنون حق انتخاب ديگري هم ندارند و در اين صورت مشکل بزرگي خواهند داشت. با اينکه آمريکا مي‌گويد هيچ استثنايي قائل نمي‌شوم، اما حتما اين‌طور نخواهد بود. به بيان ديگر، اثرات بزرگ قيمت نفت را اواسط سال ميلادي بعد شاهد خواهيم بود. ‌ برخي از کارشناسان معتقدند که بازار، چندان تحريم‌هاي ايران را جدي نگرفته است. شما به‌عنوان ناظر بازار بر اين عقيده هستيد؟ کسي که کارشناس باشد مي‌داند که بازار اين تحريم‌ها را جدي گرفته است. به تمام موکلانمان به‌صورت تک‌تک اخطار داده‌اند که بايد خريدشان را از ايران صفر کنند. اتفاقا بازار خيلي اين حرف‌ها را جدي گرفته و تأثيرش را خواهيم ديد، بنابراين نبايد خودمان را گول بزنيم. ‌ چندي پيش نماينده آمريکا در سازمان ملل با نخست‌وزير هند ديدار کرد که کاهش خريد نفت از ايران هم جزء محورها بود. با توجه به روابط استراتژيک ايران و هند در حوزه‌هاي گوناگون، آيا مي‌توان انتظار داشت که هند از اين تحريم‌ها، مستثنا شود؟ شرکت اسار هند که اکنون سهام آن متعلق به شرکت روزنف روسيه است، نصف وارداتش از ايران بود، اما اکنون در تلاش هستند تا واردات نفت خود از ايران را به صفر برسانند. ما مي‌توانيم خودمان را گول بزنيم، اما اين اتفاق، مشکل بزرگي است که با شرايط فعلي مقابله‌کردن با آن خيلي سخت است. مگر اينکه مانند دوران آقاي احمدي‌نژاد قاچاق کنيم، اما اينکه به هند بگوييم آمريکا را کنار گذاشته و ايران را انتخاب کند درست نيست. مي‌توانيد با سربازان آمريکايي مبارزه کنيد، اما هيچ کشوري نيست که بتواند با وزارت خزانه‌داري آمريکا بجنگد. هيچ شرکتي نمي‌تواند با محدوديت‌هاي آمريکا کار کند و از اين لحاظ ديکتاتوري عجيبي وجود دارد. ‌ با توجه به جدي‌بودن تحريم‌ها، به نظرتان کدام‌يک از مشتري‌ها براي ايران خواهند ماند؟ هيچ‌کدام. فقط شرکت ژنرونگ چيني است که دفعه قبل هم تحريم بود، اما چون فقط از ايران 250 هزار بشکه خريد مي‌کند، به خريد خود از ايران ادامه مي‌دهد. البته شرکتي نيست که بتواند بگويد من همچنان از ايران نفت خواهم خريد، چون هر بانکي با آنها کار کند در خطر خواهد بود. هيچ کشوري نمي‌تواند به آمريکا بگويد من با تو مي‌جنگم. در واقع قدرت اقتصادي آمريکاست که مهم است نه قدرت نظامي‌اش. ‌ چين در جنگ تجاري با آمريکاست. ممکن است بخواهد واکنشي داشته باشد و با خريد نفت از ايران، به اين کشور واکنش نشان دهد؟ چيني‌ها با آمريکا چانه مي‌زنند، چون اقتصاد اول و دوم دنيا هستند و به خاطر ايران با هم قرار نيست دعوا کنند. ترامپ و چيني‌ها تعرفه‌ها را بالا برده‌اند و ايران هم ممکن است در اين ميان به‌عنوان ابزار استفاده شود، اما اينکه تصور کنيد چين رابطه‌اي با آمريکا نخواهد داشت و با ايران قرارداد مي‌بندد درست نيست. آنها بعد از مدتي با هم آشتي خواهند کرد. شرکت ژنرونگ فقط کارش خريد نفت از ايران است و مي‌ماند، اما شرکت‌هاي بزرگ مثل پتروچاينا و... به دليل آنکه در آمريکا سرمايه‌گذاري‌هاي گسترده دارند، نمي‌توانند ايران را انتخاب کنند. نبايد تصور کنيم کسي مي‌گويد من توي دهن ترامپ مي‌زنم. چون شرکت‌ها تحريم هستند نه دولت‌ها. مي‌خواهند خريدوفروش کنند، دلار بگيرند، از بانک وام بگيرند و به همين خاطر نمي‌توانند. ‌ با توجه به اينکه اين شرکت‌ها را از دست مي‌دهيم، ايران مي‌تواند مشتري‌هاي جديدي به‌صورت پنهان داشته باشد و تحريم‌ها را دور بزند؟ ممکن است بتواند. مي‌شود به صورت قاچاق اين کار را کرد. البته اکنون شرکت‌هايي وجود دارند که حرکت هر شناور روي آب را رصد مي‌کنند. بنابراين اين اتفاق هم تحت‌الشعاع قرار مي‌گيرد. سه، چهار سال پيش اين سيستم نبود. البته مي‌توان به اندازه 100 تا 200 هزار بشکه را از طريق شرکت‌هاي کوچکي که با آمريکا مراودات ندارند، فروخت. دفعه قبل شرکت‌هاي مالزي خيلي در ايران فعال بودند و از ايران مقدار زيادي به صورت مخفي خريد مي‌کردند. احتمال دارد ايران بتواند 500، 600‌ هزار بشکه به اين طريق بفروشد، اما ممکن است نتواند مشتري دائم که نفت را به آن بفروشد و بتواند به‌صورت منظم از آن پول بگيرد، داشته باشد. با اعمال تحريم‌ها اگر ايران به چين هم نفت صادر کند، نمي‌تواند پولش را بگيرد. اما ممکن است از قاچاقچي‌ها پول بگيرد. مشکل ايران صادرات و دريافت پول است. اکنون هنوز هندوستان به ايران بدهکار است. حساب چيني‌ها تازه سه ماه است تسويه شده. کره از دوران تحريم قبلي هنوز به ايران بدهکار است. احتمالا ميزان ورود پول به ايران خيلي محدودتر از دفعه قبل خواهد شد. ‌ با توجه به اين شرايط، برنامه‌ريزان داخلي با توجه به کاهش شديد نفت و درآمدهاي حاصل از آن، چه کاري بايد انجام دهند؟ در وزارت نفت افراد باسواد و حرفه‌اي هستند، اما نمي‌توانند کاري خارج از چارچوب سياسي انجام دهند. آنها مي‌توانند کارهاي محدودي انجام دهند که فروش داشته باشند و در آينده پول بگيرند، اما تصميم‌ اصلي در سطح بالاي نظام بايد گرفته شود. ‌ آقاي جهانگيري در مراسم روز صنعت به‌عنوان يک راهکار براي دورزدن تحريم‌ها، خريد و فروش نفت خام از سوي بخش خصوصي در بورس را مطرح کردند. آيا اين توان در کشور ما وجود دارد يا خصولتي‌ها به ميان خواهند آمد؟ در صورت انجام آيا خريداري در بازار نفت وجود خواهد داشت؟ صددرصد خريداري نخواهد داشت. زمان آقاي احمدي‌نژاد هم مي‌گفتند بخش خصوصي خودش نفت بگيرد و بفروشد. با تخفيف‌هاي 10دلاري نفت را مي‌گرفتند و بخشي را مي‌فروختند. اما بخش خصوصي و دولتي فرق نمي‌کند. نفت ايران تحريم شده نه شرکت ملي نفت ايران. بنابراين خريداري نخواهد بود. خريداران فقط قاچاقچي‌ها خواهند بود. مثلا شرکت‌هاي مالزي که قبلا هم بودند. حدود 100، 200‌ هزار بشکه را مي‌توان از طريق قاچاقچي‌ها به دستگاه‌هاي بزرگ فروخت و حسنش اين است که پول نقد دريافت خواهد شد. چون اگر خريدار جدي از کشور ديگر باشد، مي‌تواند پولش را منتقل کند، اما من نمي‌دانم منظور از بورس نفت چيست. من عضو هيئت‌مديره بورس نفت در دوبي هستم. اينها 10 سال است که کار مي‌کنند تا بورسي ساخته شود که هنوز نشده و چندصد‌ ميليون دلار ضرر داشته‌اند. اين کار، کار خيلي مشکلي است. براي راه‌اندازي بورس نفت بايد شرکت‌هاي بين‌المللي وارد شوند و نه‌تنها شرکت‌هاي ايراني. بورس نفت بايد جهاني باشد. وقتي خريدار از شما سراغ کشتي مي‌گيرد و نداشته باشيد، اين اعتبار شماست. خريدار همان سؤالي را مي‌پرسد که همه مي‌پرسند، مگر اينکه خريداران جزء قاچاقچي‌ها باشند. اين راه‌ها بسته است و صنعت نفت نمي‌تواند خودش اين مشکل را حل کند. تصميمات بزرگ در سطح بالاست که صنعت نفت نمي‌تواند به‌تنهايي بگيرد. ‌ بازار نفت جهاني را در بلندمدت چطور پيش‌بيني مي‌کنيد؟ قيمت نفت صددرصد با کاري که آقاي ترامپ کرده بالا خواهد رفت و نمي‌توانم ببينم در 12 ماه آينده، عربستان يا کشورهاي ديگر بتوانند نفت ايران را جايگزين کنند، چون مشکل تحريم‌ها فقط مختص ايران نيست و نفت ونزوئلا هم با مشکل روبه‌روست. از آن طرف، نفت ليبي هم دچار مشکل شده است و به‌اين‌ترتيب قيمت نفت بالا خواهد رفت. آيا آقاي ترامپ عقب‌نشيني خواهد کرد که اجازه دهد ايران بيشتر صادر کند؟ پيش‌بيني سخت است. چون همه ترامپ را ملامت خواهند کرد که باعث شده قيمت نفت بالا برود. البته ترامپ مکرر تغيير سياست داده است. تحريم را برنمي‌دارد اما شايد قبول کند که صادرات ايران 1.5 ميليون بشکه باشد. در هر صورت ترامپ قابل پيش‌بيني نيست. حتي روزي که تحريم را براي ايران برگرداند، روز قبلش معاون وزير خارجه آمريکا مي‌گفت از برجام خارج نخواهد شد، چون ايران به تعهداتش عمل خواهد کرد، اما ترامپ عکس اين کار را انجام داد. ممکن است اگر قيمت‌ها بالا برود، ترامپ تا حدي عقب‌نشيني کند. ‌ لابي بين روسيه و عربستان و همکاري با آمريکا را چگونه مي‌توان تحليل کرد؟ تعبير عده‌اي اين است؛ با توجه به اينکه عربستان بزرگ‌ترين توليدکننده در اوپک است، روسيه به دنبال آن است تا بتواند با اثرگذاري روي عربستان، قيمت‌گذاري نفت را به دست بگيرد. قدرت روسيه در همکاري با عربستان است. اگر بخواهد توليدش را بالا ببرد، 200‌ هزار بشکه جا دارد و مي‌تواند به هدفش برسد. البته به خاطر اينکه روسيه از اول وارد بازي شد و کشورهاي ديگر هم به خاطر روسيه وارد ميدان شدند، نقش مهمي در اين زمينه دارد، اما قدرت بزرگي ندارد. اولين کسي که حاضر شد توليدش را بالا ببرد، روسيه بود که توليدش را صد هزار بشکه بيشتر کرد، قبل از اينکه عربستان حرکتي کند. صد ‌هزار بشکه ديگر هم در يکي، دو ماه ديگر بالا خواهد برد. در نتيجه عربستان و روسيه ارتباط تنگاتنگي دارند و عربستان در بالادست روسيه سرمايه‌گذاري مي‌کند و در پروژه خيلي بزرگي، عربستان از روسيه ال‌ان‌جي مي‌خرد. در يکي، دو ماه آينده، عربستان 15 درصد اين پروژه را مي‌خرد و چند‌ ميليون تن انرژي از روسيه وارد عربستان خواهد شد. عربستان 800‌ هزار بشکه نفت خام در تابستان به علت نداشتن گاز مي‌سوزاند و اين روند تا ماه آينده، يک‌ ميليون بشکه در روز خواهد شد. عربستان تا حدي دست و پايش بسته است و نمي‌تواند توليدش را خيلي بالا ببرد، اما اواخر تابستان که اين رقم به 400 هزار بشکه مي‌رسد، مي‌تواند 600‌ هزار بشکه ديگر وارد بازار کند. پوتين تمايل داشت نفت حدود 60 دلار شود، ترامپ گفت مي‌خواهم کمتر از 80 دلار شود، بنابراين توافق کرده بودند که بين 70 تا 75 دلار، قيمت نفت را نگه دارند. روسيه بازيگر بزرگي نيست هرچند توليدش بزرگ است. در ميزان توليد، آمريکا اول، روسيه دوم و عربستان سوم است، اما قدرت عربستان در قيمت‌گذاري از روسيه و آمريکا خيلي بيشتر است چون آنها ميزان صادراتشان محدود است و نفتشان را خودشان مصرف مي‌کنند. آمريکا 1.6 ميليون بشکه صادر مي‌کند، اما هنوز واردکننده است. روسيه چهار ‌ميليون بشکه صادر مي‌کند، اما ميزان صادراتش با عراق خيلي متفاوت نيست. اما عربستان 7.5 ميليون بشکه صادر مي‌کند و قدرت را در دست دارد. توافق شده بود که قيمت نفت بين 70 تا 75 دلار بماند تا اينکه ترامپ گفت مي‌خواهم صادرات ايران صفر شود. اگر صادرات 2.5 ميليون بشکه صادرات ايران منتفي شود قيمت بالا خواهد رفت و کسي در کوتاه‌مدت نمي‌تواند جايگزين شود، اما در يک‌سال‌ونيم اين امکان وجود دارد. همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد: آخرين خبر در سروش http://sapp.ir/akharinkhabar آخرين خبر در ايتا https://eitaa.com/joinchat/88211456C878f9966e5 آخرين خبر در بله https://bale.ai/invite/#/join/MTIwZmMyZT آخرين خبر در گپ https://gap.im/akharinkhabar