شکست شایعه استعفا

اعتماد/ متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست مخالفان دولت کليد زدند: ساخت «چيزها» از «هيچ‌چيز» اگرچه ما هم شنيده‌ايم که «تا نباشد چيزکي، مردم نسازند چيزها» اما حالا اين‌طور که از شواهد و قرائن برآمده از تحرکات رسانه‌اي و اقدامات سياسي طيفي از مخالفان دولت پيداست، انگار دوره اين امثال و حکم کهن سرآمده و امروزه، هستند مردماني که بلدند بهتر از آنچه در مخيله‌تان بگنجد، «چيزهايي متعدد» بسازند، بي‌آنکه «چيزکي» موجود بوده باشد. تا آنجا که در همين فقره اخير، اين مردمان دست به کارِ ساخت چيزهايي شده و از آنچه ذهن و مغز ظريف که هيچ، حتي «روحش هم بي‌خبر است»، خبر داده و مي‌دهند و جالب آنکه در اثبات اين مدعاي بي‌اساس، علاوه بر انتشار ارايه دلايل احتمالي اين استعفا، مشخصا از «اعتقادات رييس‌جمهوري» نيز سخن مي‌گويند. روزنامه «صبح نو» نزديک به محمدباقر قاليباف و البته رسانه‌هاي نزديک به جبهه پايداري همچون «قرارگاه سايبري عمار» ازجمله مدعيان استعفاي ظريف هستند که در يکي، دو روز گذشته به اين شايعات دامن زده و نوشتند: «شنيده شده ظريف درپي اختلاف‌نظر با رييس‌جمهور درباره «تعهدات اروپا در برجام» استعفا داده است. روحاني معتقد است علت عدم پايبندي اروپا و شکست برجام، اشتباهات وزارت خارجه در روند مذاکرات بوده و ظريف نيز با مشاهده عدم‌پشتيباني روحاني استعفا داده است.» شکستن صبر «پايداري» البته زمزمه‌هاي اوليه اين شايعه حدود 48 ساعت پيش از آنکه مخالفان دولت، رسما اقدام به نشر آن کنند، شنيده مي‌شد. زمزمه‌هايي که منشا آنها با يک پيگيري خبري ساده قابل رديابي بود و به‌ روشني نشان مي‌داد که اين مسائل نه ‌تنها از وزارت امور خارجه يا ديگر بخش‌هاي دولت درز نکرده، بلکه مشخصا از جايي بيرون از دولت و احتمالا نزديک به مخالفان دولت کليد خورده است. اين‌طور که پيداست مخالفان دولت ترجيح مي‌دادند اين خبر از طريق تکذيبيه آن از جانب يک مقام رسمي در وزارت خارجه يا بخش‌هاي ديگر دولت به گوش مخاطب برسد و اگر هم چنين نشد که نشد، حداقل ابتدا در رسانه‌اي اصلاح‌طلب يا حامي دولت منتشر شود. هر چند اين اتفاق هم نيفتاد و درنهايت رسانه‌هاي مخالف دولت، آن هم طيفي از تندروترين اين مخالفان ناچار به نشر «شايعه استعفاي ظريف» شدند. سناريوي جديد مخالفان دولت: از استعفاي يکي تا استعفاي همه اين درحالي است که يک منبع آگاه در مجلس که به‌دليل بي‌اساس بودن اصل خبر استعفا و پرهيز از دامن زدن نابجا به اين شايعات، نخواست نام‌شان فاش شود، معتقد است که «وزرايي همچون ظريف و زنگنه اهل استعفا و عقب‌نشيني نيستند‌ و آنچه مخالفان دولت شايعه کرده‌اند، صرفا آمال و آرزوهاي‌شان بوده است.» اين نماينده نزديک به وزراي امور خارجه و نفت همچنين تاکيد کرده که اين جوسازي‌هاي سياسي-رسانه‌اي نوعي ماهيگيري از آب گل‌آلود است؛ آنها مي‌خواهند استعفاي وزرايي همچون عباس آخوندي و حسن قاضي‌زاده هاشمي را به اتفاقي سريالي در دولت بدل کرده و اين‌طور القا کنند که همه وزراي روحاني از همکاري با دولت و شخص رييس‌جمهور به ستوه آمده و به اصطلاح بريده‌اند. در حالي که واقعيت حاکم بر فضاي همکاري وزرا و رييس‌جمهور و مجموعه دولت از اين قرار است که با وجود افزايش مشکلات اقتصادي در ماه‌هاي گذشته، همدلي و همکاري در کابينه افزايش يافته و به‌خصوص پس از آخرين مرحله ترميم تيم اقتصادي و اضافه شدن 4 وزير جديد در بخش‌هاي مهم تيم اقتصادي، مجموعه دولت در هماهنگي قابل‌قبولي به ‌سر مي‌برد. استعفاي ظريف؟! نمايندگان تکذيب کردند! البته اين منبع آگاه تنها کسي نبود که شايعه استعفاي ظريف را از اساس تکذيب و آن را جوسازي مخالفان دولت خوانده است. بنابر پيگيري‌هاي خبرنگار «اعتماد» از حدود 10 نفر از نمايندگان، نه‌تنها اين شايعات محلي از اعراب ندارد، بلکه حتي نزديک به واقعيت نيز نبوده و به بيان ديگر مثالي است از اينکه در اين دوره و زمانه، ديگر لزوما نبايد «چيزکي» باشد تا از آن، «چيزها» ساخته شود. محمدجواد فتحي و سيده‌فاطمه ذوالقدر، نمايندگان تهران در مجلس، صادق حسني‌جوريابي نماينده رشت، جلال ميرزايي نماينده ايلام و رييس کميته سياسي فراکسيون اميد، عبدالکريم حسين‌زاده، نايب‌رييس اين فراکسيون، فاطمه سعيدي و بهرام پارسايي، سخنگويان فعلي و پيشين فراکسيون اميد، عليرضا رحيمي عضو کميسيون امنيت ملي و سياست خارجي و البته هيات رييسه مجلس ازجمله نمايندگان اصلاح‌طلب و اعتدالي هستند که شايعه استعفاي ظريف را از اساس تکذيب کرده و جالب اينکه برخي اصولگرايان نزديک به جبهه پايداري همچون احمد عليرضابيگي، هدايت خادمي و عليرضا سليمي نمايندگان اصولگراي تبريز، ايذه و محلات نيز در مواجهه با پرسش «اعتماد» درباره اين شايعه يا اظهار بي‌اطلاعي کرده‌اند، يا تکذيب يا سکوت. شايعه استعفاي ظريف در تهران؛ ظريف در آسمان دهلي اما اين همه ماجرا نيست. شايد آنچه علاوه بر تکذيب خبري اين استعفا، شايعه را به ‌نحوي منطقي و مستدل رد مي‌کند، اقدامات و تحرکات سياسي ظريف در روزهاي گذشته باشد. اقداماتي که وزير امور خارجه در روزهايي که شايعه استعفايش ساخته و بعد با يکي، دو روز تاخير منتشر شد، انجام داد. نگاهي به اخبار ديپلماسي در هفته گذشته نشان مي‌دهد محمدجواد ظريف در روزهايي که شايعه استعفايش اينجا و آنجا زمزمه مي‌شد، در دهلي‌نو به‌سر مي‌برده و در تمام اين مدت نيز سخت مشغول مذاکره با مقام‌هاي ارشد هندوستان و چند کشور ديگر همچون وزير امور خارجه فعلي اسپانيا و نخست‌وزير سابق ايتاليا بوده است. مذاکراتي که همچون ديدار و گفت‌وگوي ظريف با سوشا سواراج، وزير امور خارجه هند در دهلي‌نو، پايتخت اين کشور انجام شده است. به بيان ديگر شايعه استعفاي يکي از موفق‌ترين وزراي دولت درست در روزهايي ساخته و منتشر شده که ظريف حتي در تهران هم نبوده که من‌باب مثال، شايعه‌سازان مطابق فرمول مرسوم اين دست شايعات، ادعا کنند «وزير خارجه چند روز گذشته در محل کارش حاضر نشده است!» اما اين تمام آنچه در استدلال براي رد اين شايعه گفته و شنيده شده، نيست؛ چراکه شايعه استعفاي وزير امور خارجه در حال و اوضاعي مطرح و منتشر شده که ظريف در اين مدت علاوه بر اقدامات و فعاليت‌هاي رسمي و اداري معمول خود، حتي فعاليت‌هاي اضافه بر سازمان و وراي مسووليت اداري در وزارت امور خارجه همچون فعاليت‌هاي توييتري‌اش را نيز طبق روال معمول پي گرفته است. ناتواني چشمان «پايداري» در نگريستن از منظر مخالف ظريف در اين مدت ازقضا به بحث برجام و نحوه برخورد غيرقانوني امريکايي‌ها با توافق هسته‌اي نيز پرداخت و مشخصا در يکي از چند توييتي که در اين چند روز نوشت، به حواشي سفر اخير مايک پمپئو، وزير امور خارجه ايالات متحده به منطقه خاورميانه و ديدار با سران کشورهاي عربي واکنش نشان داد. اما شايد توييت جالب‌تر ظريف وقتي بود که در واکنش به عکسي از دونالد ترامپ و جمعي از مقام‌هاي ارشد دولت امريکا که همگي دوربين‌هاي مخصوص تماشاي تصاوير «واقعيت افزوده» به چشم داشتند، نوشت: «مي‌گويند يک عکس، هزار حرف براي گفتن دارد. اما اين عکس بيش از هزار حرف از ده‌ها سال سياست‌هاي شکست‌خورده امريکا در منطقه ما حکايت دارد. در وادي کوران حتي آنهايي که عينک واقعيت مجازي به چشم زده‌اند نيز همچنان کورند.» ظريف در اين توييت از هزاران حرف نهفته در هر عکس نوشت و ضمن تاکيد بر اينکه، اين يکي بيش از هزار حرف نهفته دارد، صرفا از يکي از اين معرفت‌هاي پنهان سخن گفته است. اما شايد حرف و معرفت نهفته ديگر در آن عکس اين باشد که چه دشوار است نگريستن به دنيا و مسائل و مصايبش از زاويه‌اي به جز زاويه ديد خود. معرفتي که به ‌روشني در نحوه پرداخت شايعه استعفاي ظريف مصداق دارد. چنان‌که گفتيم چند رسانه مخالف دولت هفته گذشته از شايعه استعفاي وزير امور خارجه سخن گفته و مدعي شدند که ظريف به‌ دليل آنچه «عدم ‌پشتيباني رييس‌جمهور از سياست‌هاي وزارت خارجه» و «اختلاف‌نظر با رييس‌جمهور درباره تعهدات اروپا در برجام» عنوان شد و نيز به‌علت برخي اعتقادات روحاني در اين خصوص که «علت عدم پايبندي اروپا و شکست برجام، اشتباهات وزارت خارجه در روند مذاکرات بوده»، اقدام به استعفا کرده است. نکته اينجاست که دقت در اين تحليل به ‌روشني نشان مي‌دهد که آنچه به عنوان دلايل استعفاي ظريف عنوان شده، مشخصا اعتقادات خاص جبهه پايداري و مخالفان دولت درباره برجام است، نه نگاه و رويکرد دولتي‌ها و وزارت خارجه به اين توافق تاريخي. درواقع اينکه اروپايي‌ها به تعهدات خود در برجام پايبند نبودند، نه‌ تنها «اعتقاد روحاني» نيست، بلکه مشخصا ديدگاه پايداري‌ها به برجام و مذاکره با اروپايي‌هاست. آنچنان که اين روحاني نيست که از «سياست‌هاي وزارت خارجه و ظريف پشتيباني نمي‌کند» و درباره «تعهدات اروپا در برجام» با وزير خارجه‌اش «اختلاف‌نظر» دارد؛ بلکه ازقضا اين پايداري‌ها هستند که در ذهن‌شان روياي اختلاف‌نظر ميان روحاني و ظريف مي‌پرورانند و معتقدند وزارت خارجه در روند مذاکرات مرتکب اشتباه شده است. ... و اما مصايب ظريف آنچه مسلم است ظريف استعفا نداده و حال، پس از بازگشت از سفر موفق سه‌ روزه از دهلي‌نو به تهران، احتمالا در فکر برنامه‌هاي بعدي دستگاه ديپلماسي است. البته ما همان‌طور که از اسرار غيب‌گويي بي‌خبريم، نسبت به آينده نيز بي‌اطلاع و ناآگاهيم. شايد اصلا ظريف همين فردا صبح که از خواب بيدار شد، چند خطي قلمي کند و از ادامه کار در وزارت امور خارجه استعفا دهد. هرچه نباشد، همه مي‌دانيم که او احتمالا بيش از هر وزيري تحت فشار سياسي و غيرسياسي بوده و اگرچه اختياراتي محدود دارد، با انتظاراتي بسيار مواجه است. پس اينکه وزيري که با اين اختيارات محدود، با وجود اين همه دستاورد، با اين حجم سنگين از انتظارات روبه‌رو است، دست به استعفا بزند، دور از تصور نيست اما آنچه ما در اين مقطع مي‌دانيم اولا اين است که خوشبختانه هنوز صبر ظريف سر نيامده و درثاني اگر روزي استعفا بدهد، قاعدتا به ‌دلايل مدنظر پايداري‌ها کنار نمي‌رود؛ بلکه شايد از دست‌شان به ستوه بيايد و از شرشان فرار کند. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد