واکاوی عوامل نگرانی بغداد از افزایش تنش‌ها میان ایران و آمریکا

ديپلماسي ايراني/ متن پيش رو در ديپلماسي ايراني منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست. پس از روي کار آمدن «دونالد ترامپ» به عنوان رئيس جمهور در ايالات متحده آمريکا طي حدود دو سال و نيم پيش، سياست هاي ضد ايرانيِ واشنگتن بيش از پيش تشديد شد. با اين حال، خروج يکجانبه و غيرقانوني آمريکايي ها از توافق هسته اي موسوم به «برجام» و به تبع آن، اعمال تحريم هاي اقتصادي گسترده عليه ايران طي ماه هاي گذشته، نقش مهمي در افزايش روزافزون تنش‌ها ميان واشنگتن و تهران داشته است. در اين گير و دار، آمريکايي ها تلاش زيادي براي همراه سازي کشورهاي مختلف با خود در عرصه هاي مختلف منطقه اي و بين المللي، به کار بسته اند. ازجمله کشورهايي که واشنگتن تاکنون تلاش زيادي کرده تا در رويارويي با ايران، آن را به جبهه خود ملحق کند، عراق است. در واقع، آمريکايي ها با اعمال سياست «تطميع و تهديد» برحسب شرايط زماني در هر برهه، طي ماه‌هاي گذشته تلاش کردند تا عراق را به عنوان يکي از همسايگان و البته متحدان ايران، به صورت مستقيم وارد تنش‌هاي خود با تهران کنند؛ مسأله اي که موجبات نگراني مقامات دولت بغداد را به دنبال داشته است. نگراني مقامات دولت عراق از افزايش تنش ها ميان ايران و آمريکا موجب شده تا آنها براي ميانجي‌گري و وساطت ميان طرفين براي فروکش کردن تنش ‌ها، اعلام آمادگي کنند. حتي گفته مي شود که نخست وزير عراق به زودي به منظور تحقق اين هدف به ايالات متحده آمريکا سفر خواهد کرد. عوامل نگراني عراق از افزايش تنش ها را مي توان در موارد ذيل خلاصه کرد؛ 1ـ روابط استراتژيک با طرف‌هاي ايراني و آمريکايي بدون شک نگراني هاي زياد و البته بجايِ مقامات عراقي از افزايش تنش ها ميان ايران و آمريکا، علل و عوامل مختلفي دارد که از جمله آنها برخورداري عراق از روابط استراتژيک با طرف هاي ايراني و آمريکايي در عرصه هاي مختلف سياسي، اقتصادي و نظامي است. در همين ارتباط، اخيرا «سيد عمار حکيم» رهبر جريان حکمت ملي ضمن هشدار درباره تبعات تنش هاي ايران و آمريکا بر عراق اعلام کرد که بغداد با هر دو طرف داراي روابط و مناسبات است و بايد از تمامي ظرفيت ها براي کنترل تنش ها ميان آنها استفاده کرد. امروز بر هيچ کس پوشيده نيست که دولت بغداد در زمينه هاي مختلف سياسي، نظامي و اقتصادي چه با ايالات متحده آمريکا و چه با جمهوري اسلامي ايران روابط و مناسبات گسترده اي دارد. به عنوان نمونه، از لحاظ سياسي، عراق با ايران و آمريکا در سطوح بالاي ديپلماتيک ارتباط دارد و سفارتخانه‌هاي تهران و واشنگتن در اين کشور فعال هستند.  از لحاظ اقتصادي نيز در حال حاضر شرکت هاي آمريکايي زيادي با مجوز دولت بغداد در عراق فعاليت مي کنند و مبادلات تجاري فراواني ميان طرف هاي عراقي و آمريکايي به صورت سالانه صورت مي‌پذيرد. در نقطه مقابل، دولت بغداد روابط اقتصادي و تجاري گسترده اي را نيز با جمهوري اسلامي ايران دارد. به عنوان مثال، عمده نياز عراق به سوخت و انرژي از سوي ايران تأمين مي شود و از سوي ديگر، قرار است ميزان مبادلات تجاري و اقتصادي ميان دو طرف نيز طي 2 سال آينده به سالانه 20 ميليارد دلار افزايش پيدا کند. از لحاظ نظامي نيز امروز شاهديم که پايگاه هاي ايالات متحده در برخي نقاط عراق درحال فعاليت هستند که ازجمله مي توان به پايگاه «عين الاسد» در الانبار اشاره کرد. اين درحالي است که ايران در عرصه نظامي به ويژه در زمان حمله داعش به عراق، کمک هاي زيادي را به اين کشور ارائه کرده و مي کند. اين مناسبات سياسي، اقتصادي و نظامي موجب شده است تا عراق روابط استراتژيکي را با هر دو طرف ايراني و آمريکايي داشته باشد و بدين ترتيب، مقامات عراقي به خوبي مي دانند که افزايش تنش ها ميان تهران و واشنگتن و به تبع آن دخالت دادن بغداد در اين تنش ها، مي تواند به قيمتِ نابودي روابط آنها با يکي از طرف هاي درگير تمام شود. 2ـ ايجاد بي ثباتي و نا امني در عراق يکي ديگر از عوامل نگراني مقامات بغداد از افزايش تنش ها ميان ايران و عراق، اين است که مقامات بغداد نيک مي دانند که اين مسأله به ايجاد بي ثباتي و ناامني در عراق منجر خواهد شد. علت اين مسأله هم آن است که برخي گروه هاي سياسي در داخل عراق حامي ايران و برخي ديگر ـ هرچند اندک ـ حامي آمريکا هستند. اين مسأله را نيز بايد در نظر گرفت که افزايش تنش ها ميان ايران و آمريکا، موجب تحريک بيش از پيشِ شاخه هايِ نظاميِ گروه هاي سياسيِ حامي ايران در عراق خواهد شد و آنها منافع واشنگتن در بغداد را هدف عمليات نظامي قرار مي دهند و طبعا اين مسأله موجب بروز ناامني در داخل خاک عراق مي شود. به عنوان نمونه مي توان به اصابت يک موشک به مکاني در نزديکي مقر سفارتخانه آمريکا در مرکز بغداد اشاره کرد که در تاريخ 19 مِه سال جاري ميلادي اتفاق افتاد. مقامات عراقي بر اين باورند که وقوع اتفاقاتي از اين دست زمينه براي ناامني در اين کشور را فراهم مي کند و به همين دليل نسبت به آن، نگران هستند. در همين ارتباط، «عباس الموسوي» کارشناس و تحليلگر مسائل سياسي معتقد است: «افزايش تنش ها ميان ايران و آمريکا موجب مي شود تا منافع و مواضع واشنگتن در بغداد و ديگر شهرهاي عراقي از تيررس گروه هاي نظامي حامي ايران در امان نباشند». 3ـ تشديد فشارهاي سياسي و اقتصادي واشنگتن بر بغداد واقعيت آن است که مقامات عراقي به خوبي به اين واقعيت واقف هستند که ايالات متحده آمريکا در صورت به خطر افتادن منافعش از اعمال هيچ گونه سياستي ـ هرچند خشونت آميز و ظالمانه ـ عليه طرف هاي ديگر ابايي ندارد.  از همين رو، مقامات بغداد نيک مي دانند که در صورت افزايشِ بيش از پيش تنش ها ميان ايران و آمريکا، واشنگتن از تمامي ابزارهاي موجود نزد خود اعم از اهرم هاي فشارِ سياسي و اقتصادي براي وادار کردن بغداد به ايستادن در کنار آن در رويارويي با ايران، بهره برداري خواهد کرد. در واقع، مقامات دولت بغداد به منظور پيشگيري از آغاز فشارهاي بي سابقه سياسي و اقتصادي واشنگتن عليه خود، تلاش ها براي کاستن از شدت و حدت تنش ها ميان ايران و آمريکا را کليد زده اند. درهمين ارتباط، برخي کارشناسان عراقي مي گويند: «اگر عراق، آمريکا را در جريان تنش ها با ايران همراهي نکند، واشنگتن تمامي شرکت هاي نفتي بزرگ خارجي را از اين کشور خارج مي کند.» 4 ـ تصويب قطعنامه هاي بين المللي عليه عراق يکي ديگر از نگراني هاي مهم مقامات عراقي اين است که مي دانند در صورت بالا گرفتن تنش ها ميان ايران و آمريکا و عدم همراهي آن ها با واشنگتن، مقامات آمريکايي از ابزارهاي بين المللي عليه بغداد بهره برداري خواهند کرد.  تصويب قطعنامه هاي بين المللي عليه عراق در سازمان ملل و شوراي امنيت اين سازمان ازجمله راهکارهايي است که مقامات آمريکايي به منظور همراه‌سازي بغداد با خود در رويارويي با ايران بدان متوسل خواهند شد. کارشناسان و ناظران مسائل سياسي بر اين باورند که تحميل قطعنامه هاي بين المللي به بغداد آسيب‌هاي جدي سياسي و اقتصادي براي آن به دنبال خواهد داشت و از ارتقاء روزافزون جايگاه عراق در سطح منطقه و بين الملل، ممانعت به عمل مي آورد. در واقع، مقامات دولت بغداد نگرانند که عدم حمايتشان از طرف آمريکايي در هر گونه رويارويي با جمهوري اسلامي ايران به ايجاد يک اجماع منطقه اي و بين المللي عليه بغداد از سوي ايالات متحده، منجر شود. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد