ویتنام آنکارا؟؛ ارزیابی یورش ارتش ترکیه به شمال سوریه

مايکل روبين-نشنال اينترست| رجب طيب اردوغان رئيس جمهور ترکيه بار ديگر تهديد مي‌کند که قصد دارد به شمال شرق سوريه حمله کند. اواخر يکشنبه شب (۱۴ مهرماه)، دونالد ترامپ رئيس جمهور آمريکا به عمليات نظامي ترکيه در خاک سوريه چراغ سبز نشان داد. اگرچه پيش از اين، اردوغان بار‌ها و بار‌ها تهديد به حمله نظامي به شمال سوريه و اعزام نيرو به خاک اين کشور کرده بود، با اين حال اينطور به نظر مي‌رسد که وي اين دفعه، جدي و مصمم است. در حال حاضر: اقتصاد ترکيه نوسان‌هاي زيادي را تجربه مي‌کند و اخيرا پس از پيروزي حزب مخالف اردوغان در استانبول (آن هم براي ۲ مرتبه)، پرستيژ و شخصيت رئيس جمهور ترکيه تا حدي خدشه دار شده است. از اين رو، وي نااميدانه به دنبال پرت کردن حواسِ افکار عمومي است.  اردوغان از تهديد تروريستي بر عليه ترکيه صحبت مي‌کند که منبع آن شمال سوريه است، با اين حال، وي هنوز اين موضوع را ثابت نکرده که اساسا يک چنين تهديدي وجود خارجي دارد. درست بر عکس اين استدلال، کرد‌هاي سوريه از جمله نيرو‌هاي بومي بوده اند که قويا بر عليه داعش و ديگر گروه‌هاي افراط گرا در خاک سوريه جنگيده اند. در جبهه مقابل، شواهد زيادي وجود دارند که حاکي از سودبري و همکاري هايِ گسترده ترکيه با گروه‌هاي مرتبط با القاعده و همچنين داعش در خاک سوريه است. مناطق تحت کنترل کرد‌ها در سوريه، از جمله مناطق امن در خاک اين کشور هستند که مداراي سياسي نيز در آن‌ها حاکم است. تمايل اردوغان به فتح اين مناطق، کمترين ارتباط را به مساله مبارزه با تروريسم دارد و بيشتر، حکايت از گرايش ترکيه به گسترش مرزهايش، ريشه کن کردن هرگونه تشکيلات کردي که تابع اوامر آنکار نباشد و همچنين تسلط بر چاه‌هاي نفت اين مناطق دارد. بيش از ۴۵ سال قبل، ترکيه حدودا يک سوم از خاک قبرس را تصرف کرد و اکنون به دنبال بهره برداري از منابع طبيعي آن است. آنکارا از نظر قومي، منطقه عفرين سوريه را پاکسازي کرده است و دفاتر پستي ترکيه را در منطقه "جرابلس" سوريه بازگشايي کرده است. در واقع، ترکيه با اين مناطق به گونه‌اي رفتار مي‌کند که انگار جزئي از خاک اين کشور هستند. در منطقه "بعشيقه" عراق و همچنين ساير مناطق، ترکيه پاسگاه‌هاي مرزي در خاک اين کشور را تصرف کرده و حاضر نيست از اين مناطق خارج شود. رجب طيب اردوغان ادعا‌هاي ارضي را بر عليه يونان و بلغارستان مطرح مي‌کند و نقشه‌هاي جغرافيايي ترک، بخش‌هاي عظيمي از قلمرو کشور‌هاي همسايه ترکيه را جز خاک اين کشور به حساب مي‌آوردند. اردوغان فکر مي‌کند پيروزي و تسخيرِ خاک سوريه، آسان خواهد بود. ترامپ تمايل کمي به راه انداختن جنگ در خاورميانه دارد و شبيه سلفِ خود باراک اوباما، تمايل دارد تا تضمين‌هاي اردوغان و توصيه‌هاي مشاوران و همکارانش را باور کند. مقام‌هاي ارشد دولت ترامپ به صورت خصوصي مي‌گويند: منطق و استدلالي که نماينده ويژه آمريکا در موضوع سوريه جيمز جفري بر اساس آن کار مي‌کند مبتني بر اين است که: با در نظر گرفتن اجتناب ناپذير بودنِ عقب نشيني نيرو‌هاي آمريکايي از خاک سوريه، هر قول و تعهدي که آمريکا بتواند از ترکيه بگيرد در واقع کسب امتياز در برابر اعطايِ هيچ چيز به اين کشور است. با اين حال، حتي اگر جيمز جفري نتواند به ترکيه پوشش ديپلماتيک دهد، وي در رابطه با اين گزاره که احتمالا نيرو‌هاي آمريکايي در مواجهه با يورش نيرو‌هاي ترکيه به خاک سوريه نابود مي‌شوند، درست فکر مي‌کند. اردوغان فردي جسور است، اما امکان دارد در تله بيفتد. شايد پهپاد‌هاي ترکيه به اين کشور در مناطق کوهستاني و روستايي سوريه از لحاظ کيفي برتري نظامي دهند اما، به نحو قابل توجهي استفاده از آن‌ها در شهر‌هاي شمالي سوريه (اگر محدودسازيِ آسيب‌ها و خسارات ناخواسته مد نظر باشد)، غيرکاربردي خواهد بود. کرد‌ها تجربيات زيادي در زمينه جنگ بر روي زمين دارند. ضمنا، تصفيه‌هاي سياسي که اخيرا در ارتش ترکيه صورت گرفته، آن را تبديل به پوسته‌اي از شکلِ پيشين آن کرده است (موجب تضعيف ارتش ترکيه شده است). بر اساس توافق صلحي که پيش از اين به امضا رسيده، شورشيان کرد به صورت داوطلبانه و به درخواست ترکيه وارد سوريه مي‌شوند حال آنکه خودِ کردهايِ سوريه جايي را براي رفتن ندارند. جنجال‌هاي زيادي در اين رابطه وجود دارد که حدودا يک قرن قبل، نيرو‌هاي ترک، ارمني‌ها را به داخل بيابان بردند تا در همانجا بميرند. کرد‌ها نمي‌خواهند اين سناريو در قبال آن‌ها نيز به اجرا درآيد. حمله ترکيه به شمال سوريه و پاکسازي قوميتي آن‌ها در اين منطقه (هدف اعلام شده ترکيه اين است که حدودا ۲ ميليون عرب در اين منطقه ساکن شوند)، جرقه ايجاد شورش در شمال سوريه و کل خاک ترکيه را خواهد زد. حتي اگر ارتش ترکيه بتواند در ابتدا دستاورد‌هايي را هم کسب کند، بزرگترين اشتباه اردوغان اين خواهد بود که فکر کند نبرد ميان ترکيه و کرد‌هاي سوري تنها به همان‌ها (تصرف خاک شمال سوريه توسط ترکيه) محدود خواهد ماند. ترکيه در نبرد‌هاي نيابتي در نوار غزه، ليبي، و جنگ سياسي بر عليه عربستان سعودي، حضوري فعال داشته است. اردوغان شايد بتواند در "واشنگتن پست" از آزادي مطبوعات دفاع کند با اين حال در واقعيت، او بزرگترين دشمن آن است. در حاليکه قتل جمال خاشقچي توسط عربستان سعودي اقدامي کاملا بي شرمانه بود، اردوغان صرفا از اين موضوع به عنوان ابزاري جهت سلب مشروعيت از عربستان سعودي در راستاي تحقق هدف خويش که همانا کسب موقعيتي پيشتازانه در رهبري جهان اسلام مي‌باشد استفاده کرده است. وي همچنين به دنبال سهم خواهي جهت بين المللي شدن اداره مکه و مدينه در چهارچوب سازمان همکاري‌هاي اسلامي (خارج کردن آن‌ها از کنترل کامل عربستان) بوده است. در آخرين سفري که به شمال شرق سوريه داشتم، از حضور مقام‌هاي دفاعي و اطلاعاتي عربستاني در آنجا بسيار تعجب کردم. اگر ترکيه به سوريه حمله کند، جنگ نيابتي در اقصي نقاط منطقه گسترش مي‌يابد. کاملا منطقي است که حدس بزنيم در صورت حمله ترکيه به شمال سوريه، مقام‌هاي عربستاني کمک‌هاي تسليحاتي و اطلاعاتي به کرد‌هاي سوريه خواهند کرد تا خون سربازان ترک را (اگر نخواهند در داخل ترکيه ايجاد ناامني کنند) در سوريه به زمين بريزند و اين کشور را زمين گير کنند. همانطور که اردوغان و نهاد‌هاي اطلاعاتيِ نيابتي اين کشور نظير شرکت پيمانکاري خصوصي موسوم به "سادات"، از حماس حمايت کرده اند، مقام‌هاي رژيم صهيونيستي نيز ممکن است در حمايت نظامي و اطلاعاتي از کرد‌هاي سوري فعال شوند. به نحو مشابهي، يونان و بشار اسد نيز احتمالا به دلايل خاص خود به کرد‌هاي سوريه کمک خواهند کرد. کرد‌هاي سوري، هم از جانب دولت سوريه و هم دولت ترکيه همواره تحت فشار بوده اند. با اين حال، آن‌ها بار‌ها گفته اند که اگر قرار باشد از ميان اين دو، يکي را انتخاب کنند، انتخاب آن‌ها دولت سوريه به رياست بشار اسد خواهد بود. نيرو‌هاي ترکيه احتمالا با غرور و تکبر وارد خاک سوريه مي‌شوند. درست همانگونه که ارتش سرخ شوروي به افغانستان حمله کرد و يا ايالات متحده آمريکا وارد خاک ويتنام شد. ترکيه بايد بداند که هم مسکو و هم واشنگتن، به واسطه تجربيات خود در افغانستان و ويتنام به خوبي ياد گرفتند که ورود به جنگ به مراتب، آسان‌تر از خارج شدن از آن است. احتمالا اردوغان فکر مي‌کند حمله به کرد‌ها و مصادره کردن نفت آن ها، يک پيروزي تمام عيار براي ترکيه است. با اين حال، وي سخت در اشتباه است: او در حال مهيا کردن شرايط براي يک جنگ فرسايشي است که ترکيه از پسِ آن برنمي آيد و امکان دارد در نهايت، بازنده آن باشد. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد

---

بازار

---