اصلاح‌طلبان و تکرارِ بایگانی «عارف»

تسنيم/ متن پيش رو در تسنيم منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست "محمدرضا عارف سرليست اصلاح‌طلبان براي انتخابات مجلس نمي‌شود."، اين جمله را روز گذشته علي شکوري‌راد دبيرکل حزب اتحاد ملت در نشست خبري خود اعلام کرد و درباره احتمال کانديداتوري عارف براي 1400 نيز گفت "در هيچ يک از جلسات شوراي سياست‌گذاري چنين چيزي مطرح نشده و اگر چنين اراده‌اي هم در شخص آقاي عارف وجود داشته باشد کاملاً تصميمي شخصي است." عبدالله ناصري هم در روزهاي گذشته صحبت‌هايي شبيه شکوري‌راد بيان کرده بود: "با توجه به کارنامه و توان مديريتي آقاي عارف در چهار سال مجلس دهم، اين مسئله تصوري غيرواقعي نيست. بالاخره آقاي عارف به‌رغم همه ويژگي‌هاي مثبتي که دارد کمتر عمق سياسي تحولات را مي‌بيند و مديريتش هم نشان داد نمي‌تواند يک مجموعه درون پارلمان را پويا و فعال نگه دارد." محمدرضا عارف رئيس فراکسيون اميد و رئيس شوراي سياست‌گذاري اصلاح‌طلبان اولين مسئوليت مهم خود را از اواسط دهه هفتاد با رياست دانشگاه تهران آغاز کرد. شهرت عارف از دولت اول محمد خاتمي و تصدي کرسي وزارت پست و تلگراف و تلفن آغاز شد و بين سال‌هاي 79 تا 80 پس از ادغام سازمان برنامه و بودجه و سازمان امور اداري و استخدامي، اولين رئيس سازمان مديريت و برنامه‌ريزي کشور بود. وي در دولت دوم خاتمي به معاون اولي رئيس‌جمهور دست يافت و مرد دوم کابينه شد، مقامي که قبل از وي مرحوم حسن حبيبي به‌مدت 12 سال عهده‌دار آن بود. بااين‌حال عارف در تمام دوران حضور خود در دولت اصلاحات به عضويت هيچ‌کدام از احزاب اصلاح‌طلب درنيامد و کمتر در منازعات سياسي اين جريان شرکت مي‌جست و تلاش داشت به‌عنوان يک چهره غيرحزبي در جريان اصلاحات شناخته شود. با پايان کار دولت خاتمي در سال 84، اولين حضور سياسي عارف در انتخابات مجلس هشتم بود. اصلاح‌طلبان در ليستي تحت عنوان "ياران خاتمي" پا به عرصه گذاشتند و قرار بود عارف کنار نام افرادي همچون اسحاق جهانگيري، مجيد انصاري و الياس حضرتي سرليست اصلاح‌طلبان باشد اما قبل از شروع تبليغات بدون ذکر دليل استعفا داد و مجيد انصاري جاي وي نشست. عارف در زمان انتخابات مجلس هشتم و درحالي که قرار بود سرليست اصلاح‌طلبان باشد از شرکت در انتخابات انصراف داد شهاب‌الدين صدر دبير اجرايي وقت جبهه متحد اصولگرايان آن زمان دليل انصراف عارف را "عدم همکاري افراد تندرو در اردوگاه نيروهاي دوم خردادي" اعلام کرده گفت "ما سعي داشتيم به وي بيشتر نزديک شويم و تعاملمان را بيشتر کنيم!". عارف چندي بعد در مصاحبه‌اي دليل انصرافش از انتخابات مجلس هشتم را اعتراض به ردصلاحيت‌ها برشمرد.  از تصور خوابيدن در آب‌نمک تا انصراف با مرقومه خاتمي! "هر نظامي افرادي را در آب‌نمک مي‌خواباند تا در شرايط لازم از آنها استفاده کند، فکر مي‌کنم من يکي از آن افراد هستم که در آب‌نمک خوابيده‌ام، به همين خاطر الآن احساس تکليف مي‌کنم و مي‌آيم."، اين بخشي از گفت‌وگوي عارف با مجله شهروند امروز در سال 87 بود، زماني که وي از انتخابات مجلس انصراف داده و حالا قصد داشت براي انتخابات رياست‌جمهوري وارد گود شود و خودش را به شخصي تشبيه کرد که در آب‌نمک خوابانده شده تا روزي به‌کار بيايد! اما حضور محمد خاتمي، ميرحسين موسوي و مهدي کروبي در انتخابات رياست‌جمهوري سال 88 به عارف مجال نداد تا بخت خود را آزمايش کند و وي تا انتخابات سال 92 صبر کرد. از چند ماه قبل از انتخابات سال 92، عارف يکي از گزينه‌هاي اصلي جريان اصلاحات براي حضور در انتخابات بود و فعاليت‌هاي تبليغاتي گسترده‌اي را آغاز کرد. حضور وي در شهرستان‌ها و استان‌ها و قرار گرفتن همسرش با وي در ميتينگ‌هاي تبليغاتي او را در کانون توجهات قرار داد. با اعلام نامزدهاي تأييدصلاحيت‌شده، محمدرضا عارف و حسن روحاني تنها شخصيت‌هايي بودند که جناح اصلاحات براي پيروزي در اين انتخابات به آنها اميد بسته بود. درخشش روحاني در مناظره‌ها و برتري فيلم‌هاي تبليغاتي وي موجب شد تا در اين مصاف تن‌به‌تن از عارف پيش بيفتد. غروب 20 خرداد 92 عارف با انتشار نامه‌اي از مرقومه خاتمي به وي مبني بر کناره‌گيري از انتخابات خبر داد و نوشت "ايشان طي اين نامه در مقام رهبري اصلاحات، ادامه حضورم را در صحنه انتخابات يازدهمين دوره رياست جمهوري مصلحت ندانسته‌اند."، به‌اين ترتيب عارف از نامزدي در انتخابات انصراف داد تا تنها کانديداي مورد حمايت جناح متبوعش حسن روحاني باشد، شخصيتي که از جناح راست برخاسته بود ولي شانس بيشتري از عارف براي پيروزي داشت. پيروزي حسن روحاني در انتخابات و کناره‌گيري عارف به‌نفع وي موجب شد تا محبوبيت او ميان هواداران جريان اصلاحات بالا برود و وي نامزد بلامنازع سرليستي اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس دهم باشد. تشکيل شوراي سياست‌گذاري اصلاح‌طلبان در سال 94 که وظيفه ارائه ليست‌هاي انتخاباتي براي اصلاح‌طلبان را دارد و قرار گرفتن عارف در رأس اين شورا جايگاه مهمي براي او در اين جريان رقم زد. عارف که در انتخابات مجلس دهم توانست به‌عنوان نفر اول تهران وارد پارلمان شود، در اولين زورآزمايي خود براي کسب کرسي رياست مجلس ناکام ماند. عملکرد عارف در رياست فراکسيون اميد موجب شد تا رفته رفته از محبوبيت وي کاسته شود. حزب کارگزاران به‌عنوان يکي از منتقدان اصلي عارف، بارها به عملکرد او تاخته است. غلامحسين کرباسچي دبيرکل اين حزب در واکنش به رأي نياوردن علي مطهري در انتخابات هيئت رئيسه سال چهارم مجلس خطاب به عارف در توئيتي نوشت "به‌همت آقاي عارف و دوستانشون آقاي مطهري از نايب‌رئيسي مجلس حذف شد". محمد عطريانفر عضو شوراي مرکزي کارگزاران نيز در گفتگويي با تسنيم به همين مسئله اشاره و گفته بود "آقاي عارف متناظر موفقيتي که در گذشته در سِمت‌هاي اجرايي داشته، نتوانسته آن را در مجلس تکرار کند، بنابراين عدم‌توفيق ايشان در مجلس را نبايد دلالت بر کم‌کاري‌ ايشان دانست. سنخ همدلي و هماهنگي که در جمع صدوچندنفرهِ فراکسيون اميد و در مرتبه بعد در جمع 290نفره کل مجلس لازم است، توانمندي‌هايي را مي‌طلبد که در اين مسير فردي که مسئوليت مي‌گيرد بايد نهايت تلاش خود را براي تعامل و همکاري با اين تعداد نماينده مجلس به‌کار بندد." انتقادها به عارف تنها ناظر به عملکرد وي در فراکسيون اميد نبوده بلکه برخي احزاب اصلاح‌‌طلب اقدامات شوراي سياست‌گذاري اصلاح‌طلبان و قرار گرفتن يک شخصيت غيرحزبي در رأس اين نهاد را عامل کمرنگ شدن نقش احزاب مي‌دانند. کواکبيان، منتجب‌نيا، هادي خامنه‌اي، حکيمي‌پور، حسين کمالي و محسن رهامي از جمله منتقدان سازوکار شوراي تحت مديريت عارف بوده و هستند. دامنه انتقادات به عارف تنها منحصر در کارگزاران نيست و اين روزها افرادي همچون ناصري و شکوري‌راد که چهره‌هاي نزديک به حزب اتحادملت و اطرافيان خاتمي بودند نيز صحبت از عدم سرليستي عارف مي‌کنند. فيض‌الله عرب‌سرخي از چهره‌هاي تندروي جريان اصلاحات نيز چندي پيش درباره انتخابات 92 گفته بود "اصلاح‌طلبان کانديدا نداشتند اما کانديداي اصلاح‌طلب داشتيم. آقاي عارف به‌عنوان يک اصلاح‌طلب خودش براي انتخابات ثبت‌نام کرده بود، اما اصلاح‌طلبان از عارف نخواسته بودند که کانديدا شود. تصميم به ثبت‌نام عارف، يک تصميم تشکيلاتي نبود". کرباسچي نيز روز گذشته در مصاحبه با اعتماد از اساس عارف را شايسته شخصيت محوري داشتن در اين جناح ندانسته و مي‌گويد "آقاي عارف که روزي در مقام رياست دانشگاه تهران مانع سخنراني آقاي عبدالکريم سروش شد يا آقاي سيدجواد طباطبايي را از معاونت پژوهشي برداشت يا روزي ديگر برخوردهايي با انجمن اسلامي داشته، چطور امروز به شخصيت محوري اصلاحات تبديل شده و از او براي هر منصب و مقامي صحبت مي‌شود...". در شرايطي که 4 ماه تا انتخابات مجلس يازدهم باقي مانده شنيده‌ها حاکي از اين است که عارف اين‌بار قصد ندارد وارد مجلس و سرليست جناح اصلاحات شود و شايد به‌خلاف مجلس هشتم انصراف خود را پيش از آغاز ثبت‌نام‌ها اعلام کند. با اين فرض، او براي 1400 نيز راه دشواري را پيش‌ِرو دارد چراکه از محبوبيت وي ميان احزاب اصلاح‌طلب کاسته شده و اين ريزش محبوبيت با توجه به اظهارات پسر وي که خود را "ژن خوب" مي‌دانست ميان بدنه اجتماعي اصلاح‌طلبان نيز مشهود است. بايد ديد با انصراف عارف از حضور در بهارستان آيا وي مانند قبل از سال 92 فعاليت خود را تنها در مجمع تشخيص و شوراي‌عالي انقلاب فرهنگي متمرکز مي‌کند يا اينکه باز هم به‌عنوان يک «کانديداي اصلاح‌طلب» و نه «کانديداي اصلاح‌طلبان» براي 1400 آماده مي‌‌شود. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد