دیلی بیست: انزوای نظامی و سیاسی تهران ممکن نیست

اعتماد/ متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست آب‌هاي اطراف شبه جزيره عربستان در حال حاضر آرام است، اما نيروهاي نظامي به آماده‌سازي خود براي جنگ ادامه مي‌دهند و برگزاري مانورهاي مشترک و کنفرانس‌هاي امنيتي نشان مي‌دهد که توازن استراتژيک منطقه عميقا در حال تغيير است.همين‌طور که از ميزان اعتماد به توانايي دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريکا در اتخاذ تصميمات نظامي و اخلاقي دشوار در منطقه کم مي‌شود، بازيگران جديدي وارد صحنه خليج فارس مي‌شوند. همزمان با رزمايش دريايي «آي‌ام ايکس 19» که در ابعادي گسترده و با حضور ده‌ها کشور در خليج فارس برگزار مي‌شود، روز يکشنبه (28 مهر) هياتي اسراييلي در يک کنفرانس امنيت دريايي در منامه پايتخت بحرين شرکت کرد. در اين کنفرانس که با حمايت امريکا برگزار مي‌شود، نمايندگاني از عربستان سعودي و بحرين نيز شرکت دارند. اين رزمايش از سال 2012 در دوره رياست‌جمهوري باراک اوباما آغاز به کار کرده و به صورت سالانه برگزار مي‌شود، اما از زماني که عربستان مدعي شد ايران به تاسيسات نفتي اين کشور حمله کرده است، اين رزمايش شکل ديگري به خود گرفت. پس از آنکه ترامپ و عربستان براي گرفتن انتقام آن حمله، از گزينه تقابل نظامي مستقيم منصرف شدند، برگزاري مانورهاي نظامي اهميت بيشتري پيدا کرد. جيمز مالور، فرمانده نيروي دريايي امريکا در خاورميانه در جريان سفر خود به رياض در روز 29 سپتامبر اظهار داشت «مشارکت و همکاري نزديک با همتايان براي حفظ بازدارندگي (در برابر ايران) بسيار مهم است.» اما در حال حاضر که سياست امريکا در خليج فارس مغشوش شده و روزبه روز بيشتر به هم مي‌ريزد، اين سوال پيش مي‌آيد که چه کسي امنيت نفت خامي را که از اين منطقه صادر مي‌شود، تضمين مي‌کند؟ و اکنون شواهد و قرائن حاکي از آنند که روسيه قصد دارد با استفاده از تاثيرگذاري روزافزون خود در منطقه، وارد اين ماجرا شود. يکي از واضح‌ترين نشانه‌ها اين بود که ماه گذشته خبرگزاري رسمي ايران اعلام کرد اين کشور به زودي در يک رزمايش دريايي مشترک با روسيه و چين شرکت خواهد کرد. اين خبر دقيقا زماني اعلام شد که واشنگتن تصميم گرفت در پاسخ حمله به تاسيسات نفتي عربستان، چندصد نيروي نظامي امريکايي را براي تقويت قواي دفاعي اين کشور به منطقه اعزام کند. از آن زمان تاکنون تعداد اين نيروها به 3 هزار نفر افزايش يافته است. اما تصميم مقامات ايراني صرفا يک واکنش نبود و حداقل تا جايي که بحث روابط روسيه و ايران در ميان باشد، چنين اتفاقي تعجب‌آور نيست. پيش‌تر در اواخر ماه جولاي، حسين خانزادي، فرمانده نيروي دريايي ارتش جمهوري اسلامي ايران و نيکولاي آناتوليويچ يومِنوف، فرمانده نيروي دريايي روسيه يک ياداشت تفاهم براي گسترش روابط دو جانبه امضا کردند. در ابتداي ماه جاري ميلادي، مسکو آمادگي خود را براي پيوستن به رزمايش دريايي مشترک با چين و ايران در اقيانوس هند اعلام کرد. سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه در نشست والداي که در شهر سوچي برگزار شد اظهار کرد «ما، چين و ايران براي مبارزه با تروريست‌ها و دزدان دريايي اين بخش از اقيانوس هند در تدارک برگزاري يک مانور نظامي دريايي هستيم.» دامنه محدود اين مانور نشان‌دهنده احتياط چين است. دقيقا پس از اينکه ايران خبر برگزاري مانور مشترک را اعلام کرد، تحليلگران نوشتند که پکن براي مشارکت در اين رزمايش احتمالا بيش از چند کشتي که سال‌هاست براي مقابله با دزدان دريايي در سواحل سومالي جا خشک کرده، چيز ديگري ارسال نمي‌کند. قطعا گير افتادن بين روابط واشنگتن و تهران آخرين خواسته چين است. اما به گفته تحليلگران نظامي، «ناوگان اسکورت» چين در سواحل آفريقا به دنبال گسترش دامنه فعاليت خود در شمال اقيانوس هند و تنگه هرمز است، چرا که اين آبراه‌ها براي محافظت از نفت چين در خاورميانه اهميت دارند. بنابراين، آيا برنامه رزمايش مشترک بخشي از استراتژي «دفاع پيشگيرانه» عليه حمله احتمالي امريکا به ايران است؟ اگرچه ارسال اين پيام به دقت سنجيده شده، اما حتي طرح ايده چنين رزمايشي نشان‌دهنده حمايت از ايران است، درست زماني که اين کشور تحت سياست «فشار حداکثري» امريکا قرار گرفته و در انزواي اقتصادي قرار دارد. برگزاري رزمايش مشترک تضمين نمي‌کند که پکن و مسکو در صورت حمله امريکا و اسراييل به ايران در کنار جمهوري اسلامي بايستند، اما مانوري در اين سطح حداقل چنين احتمالي را به وجود مي‌آورد. ايران مي‌خواهد نشان دهد ممکن است از نظر اقتصادي منزوي شود اما از نظر سياسي يا نظامي هرگز. چين و روسيه نيز مي‌خواهند فعلا با کمترين ميزان خطر اتحاد خود را به نمايش بگذارند. وزير خارجه روسيه در نشست والداي اعلام کرد که «اين درخواست از سوي ايران مطرح شده است». آندري فدوروف، رييس مرکز تحقيقات سياسي مسکو گفت «اما ما سعي داريم عجله نکنيم.» اکنون توجه ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه بر روي شرايط سوريه است، و روز سه‌شنبه 30 مهر قرار است در اين مورد با رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور ترکيه ديدار کند. اگر دولت‌هاي چين، روسيه و ايران به گسترش روابط خود براي حفاظت از منافع استراتژيک در اقيانوس هند ادامه دهند، مي‌توانند مثلث قدرتمندي را به رهبري روسيه تشکيل دهند. در ماه جولاي امسال، مسکو مفهوم امنيت جمعي در خليج فارس را مطرح کرد. اين مفهوم بر برگزاري يک کنفرانس بين‌المللي با موضوع امنيت و همکاري در خليج فارس تاکيد مي‌کند، کنفرانسي که بعدها منجر به ايجاد يک سازمان همکاري و امنيت در منطقه خواهد شد. دولت چين در ماه جولاي اين نظريه را تاييد و اعلام کرد: ما از ابتکار عمل و خلاقيت روسيه استقبال مي‌کنيم. همچنين علاقه داريم که همکاري، هماهنگي و ارتباط خود را با تمامي طرف‌هاي مذاکره افزايش دهيم. چين و روسيه به عنوان اعضاي دايمي شوراي امنيت سازمان ملل با بي‌اعتنايي به تحريم‌هاي ترامپ عليه ايران، به همکاري خود با جمهوري اسلامي ادامه داده‌ و هردو قصد دارند حضور خود را در بخش‌هاي زيرساخت و انرژي ايران افزايش دهند.چين با وجود اعمال تحريم‌هاي يکجانبه واشنگتن عليه نفت ايران در ماه مه، اقدام به واردات بيش از 900 هزار تن نفت خام اين کشور کرده است، که اين رقم نسبت به ماه گذشته هشت درصد افزايش را نشان مي‌دهد. چين همچنين موقعيت استراتژيک ايران را حلقه مهمي در اجراي طرح «راه ابريشم جديد» مي‌داند که مي‌تواند پکن را به اروپا وصل کند. چين و ايران در سال 2016 بر سر افزايش همکاري‌ دفاعي-‌ نظامي دوجانبه با يکديگر به توافق رسيدند. در ماه آگوست امسال نيز وزراي خارجه دوکشور با هدف رسيدن به يک نقشه راه براي گسترش همکاري استراتژيک همه‌جانبه، با يکديگر به مذاکره پرداختند. چين بزرگ‌ترين وارد‌کننده نفت خام جهان است و عربستان سعودي که روزانه يک ميليون بشکه نفت خود را به اين کشور صادر مي‌کند اکنون پس از روسيه دومين تامين‌کننده نفت خام پکن است. اما پکن ترجيح مي‌دهد با پيدا کردن راهي براي واردات نفت ايران، تامين‌کننده خود را عوض کند. به لطف بحران ساخته شده از سوي ترامپ در خليج فارس پس از خروج يکجانبه از پرونده هسته‌اي ايران و سياست فشار اقتصادي عليه تهران، سه کشور چين، روسيه و ايران به عنوان شرکاي استراتژيک به يکديگر نزديک‌تر مي‌شوند. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد