طرح مهم صنایع دفاعی برای افزایش دقت کروزهای ایرانی

مشرق/ متن پیش رو در مشرق منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست

اگرچه منطقه غرب آسیا بیش از پیش در حال انباشته شدن با سامانه های ضد موشک بالستیک است اما تجربه اتفاقات ماههای اخیر نشان داده این سیستم ها برای مقابله جدی و گسترده با موشک های کروز، کارآیی ندارند.

 موشک های کروز حمله به اهداف زمینی، به سرعت در حال تبدیل شدن به یکی از تسلیحات راهبردی برای کشورهای صاحب فناوری و البته کشورهای دارای دسترسی به بازار تسلیحات پیشرفته هستند و اگر آمریکا با موشک های کروز تاماهاوک در طول عملیات طوفان صحرا در سال 1991 این سلاح را معرفی کرد و این موشک در چندین نبرد نظامی بعدی این کشور نیز در مقیاس گسترده استفاده شد، اما حالا علاوه بر آمریکایی ها، کشورهای مهم دیگری از جمله ایران در سالهای بعد طیف گسترده ای از موشک های کروز حمله به اهداف زمینی را توسعه داده و در نیروهای مسلح خود استفاده کرده و برخی نیز با فروش در بازارهای جهانی، سود خوبی را به جیب زدند.

زمانی نه چندان دور این فناوری به طور خاص در اختیار کشورهای بسیار محدودی در جهان بود ولی به نظر می رسد امروزه با طیف جدیدی از این سلاح ها رو به رو هستیم که روسیه، چین، سوئد، آلمان، فرانسه، نروژ، ترکیه، هند، پاکستان و جمهوری اسلامی ایران از جمله کشورهای دارای فناوری طراحی و ساخت موشک های کروز حمله به اهداف زمینی هستند. در میان می توان به مدل هایی مثل کلاب، اگزوست بلوک 3، براهموس، CJ-10، بابور و SOM اشاره کرد.



موشک کروز SOM

چرا موشک های کروز مهم و چالش برانگیز هستند؟
موشک های کروز حمله به اهداف زمینی با قابلیت پرواز در نزدیکی سطح زمین و حرکت درون شیارها و پست و بلندی ها چالش بسیار بزرگی را برای سیستم های پدافندی ایجاد می کنند. اخیرا و در جریان حمله مقاومت یمن به پالایشگاه شرکت آرمکو سعودی شاهد حمله ترکیبی موشک های کروز و پهپادهای انتحاری بودیم. این حمله در کنار اثرات بسیار مهم در بحث وضعیت سیاسی و توازن قوای منطقه ای در بحث فناوری نظامی نیز نشان داد که سیستم های دفاع معمول هوایی مثل پاتریوت اصولا در برابر این نوع از تهدیدات بازی را از پیش باخته اند.

موشک کروز معمولا به سرعت موشک های بالستیک نیستند ولی در اکثر اوقات از اصل پنهانکاری و غافلگیری برای ضربه زدن به دشمن بهره می برند. موشک های کروز معمولا سر جنگی خیلی سنگین ندارند و به دلیل دقت بالا، صرفا یک نقطه خاص و مشخص را نابود می کنند. موشک های کروز در مقایسه با موشک های بالستیک معمولا سبک تر و کوچک تر بوده و می توان آنها را از روی پلتفرم های مختلفی در روی زمین، هوا، دریا و زیر دریا نیز حمله و شلیک کرد. اما رسیدن به دقت بالا در هدف قرار دادن یک نقطه خاص و البته از آن مهم تر نحوه مسیریابی و حرکت در فضای پر از پستی و بلندی زمین چالش بزرگ و اصلی است که موشک های کروز حمله به اهداف زمینی را تبدیل به یک چالش بزرگ برای بسیاری از کشورهای جهان کرده و در مقایسه با مدل های ضد کشتی کشورهای کمتری دارای فناوری های مربوط به آن هستند.

در کشور ما تاکنون موشک های کروز حمله به اهداف زمینی همچون یا علی، هویزه و سومار رونمایی شده اند که بردهای آن بین 700 تا 1350 کلیلومتر اعلام شده هرچند که رسانه ها و کارشناسان خارجی با بررسی ویژگی های فنی آن، معتقدند برد آن در حد موشک های بالستیک ایرانی است. اما در جدیدترین اتفاق، سردار تقی زاده جانشین وزیر دفاع کشورمان طی روزهای اخیر در صحبت هایی در خصوص افزایش دقت موشک های کروز ایرانی صحبت کرده و این طور گفته است: "یک پروژه موشکی کروز زمینی در پیش داریم که برد و دقت این موشک‌ها با استفاده از سیستم نقشه‌برداری جدید و دیجیتال بیشتر می‌شود و انشالله در آینده نزدیک مراحل آزمایش آن تمام خواهد شد. "



موشک کروز ایرانی یا علی

این مقام بلند پایه دفاعی کشور توضیحات بیشتری درباره این سیستم دیجیتالی ارائه نداده اما با نگاهی به یکی از طراحهای قبلی صنعت دفاعی که اطلاعاتی درباره آن در جریان نمایش ماکس سال جاری در روسیه منتشر شد شاید بتوان قطعات این پازل را در کنار هم چید.

سامانه تسلیحاتی مبین که نوعی موشک کروز یا پهپاد انتحاری است در جریان نمایشگاه ماکس 2019 به نمایش درآمد و در آنجا اعلام شد که مبین در مرحله میانه راه از هدایت ترکیبی TERCOM و DCMAC استفاده می کند. سامانه های ترکام و دی اس ام ای سی نیز در حقیقت از یک خانواده به حساب آمده و بر اساس تطابق تصاویر (هوایی و ماهواره ای) تهیه شده از مسیر مورد نظر با کامپیوتر داخل موشک، به جهت یابی و یافتن مسیر صحیح کمک می کند که این سیستم های ناوبری به طور معمول در اکثر موشک های کروز هواپرتاب در دنیا مورد استفاده است. در بحث استفاده از تصاویر و نقشه های دیجیتال احتمال سردار تقی زاده به سامانه DCMAC اشاره داشتند که از تصاویر و نقشه های دیجیتالی بهره می برد.



شمایه سامانه های هدایتی TERCOM و DCMAC



موشک کروز مبین در غرفه ایران در نمایشگاه ماکس ۲۰۱۹

در شهریور ماه سال ۹۳ و در جریان روز صنعت دفاعی، از نسل جدیدی از پهپادهای ایرانی یعنی مهاجر ۴ رونمایی شد. این پهپاد قابلیت تهیه نقشه های فتوگرامتری را داشته و بایستی به این نکته اشاره کرد که نقشه های توپوگرافی جزء زیر مجموعه های نقشه های فتوگرامتری هستند. این نقشه ها را می توان در سامانه های هدایتی مورد نظر استفاده کرد.

افزایش دقت کروزهای ایرانی به چه معناست؟
سرمایه گذاری سالهای اخیر بر روی موشک های کروز حمله به اهداف زمینی در ایران نشان دهنده یک برنامه گسترده و وسیع است که در عین اهمیت بالا در سایه برنامه موشک های بالستیک به طور نسبی در سکوت و با چراغ خاموش خبری پیش رفته است. شاید بتوان دلایل رفتن جمهوری اسلامی ایران به سمت این سیستم را این طور برشمرد که منطقه غرب آسیا و مناطق هدف در هرگونه درگیری فرضی بیش از پیش در حال انباشته شدن با سامانه های ضد موشک بالستیک است و البته همانطور که بالاتر نیز به آن اشاره شد این سیستم ها مشخصا درباره موشک های کروز کارایی ندارند. این مسئله خود می تواند یک دلیل مهم برای ترغیب ایران به منظور رفتن به سمت موشک های کروز حمله به اهداف زمینی باشد.

مسئله بعدی مربوط به بحث دستور فرماندهی کل قوا در خصوص افزایش دقت موشک های ایرانی مربوط می شود. موشک های کروز اصولا تسلیحاتی به شمار می آیند که به عنوان تسلیحات هوشمند و دقیق شناخته می شوند لذا گزینه ای مطلوب برای کشوری هستند که به دنبال افزایش دقت است. در عین حال این دقت می تواند باعث شود که به سر جنگی کم وزن تری نیز برای موشک نیاز باشد که به این وسیله می توان از خسارت های جانبی در محل مورد نظر دوری کرد. تجربه درگیری های اخیر در منطقه نشان داده که گروه های تروریستی مثل داعش یا النصره علاقه خاصی به پنهان شدن در مناطق پر جمعیت غیر نظامی دارند و این کار را برای نیروهای خودی بسیار سخت و شاید در مواردی غیر ممکن کند. رفتن به سمت این دقت بیشتر و البته سر جنگی سبک تر توان درگیری در این شرایط را به نیروهای خودی اعطا خواهد کرد و در عین حال، در مناطقی که پایگاههای نیروهای فرامنطقه ای در کنار شهر یا منطقه غیر از هدف باشد، دقت اصابت و خلاص شدن از تحرکات این مراکز را راحت تر خواهد کرد.


مسئله بعدی امکان افزایش قابل توجه توان تحرک قوای موشکی و البته استفاده از این موشک در پلتفرم های مختلف است. ایرانی سرزمینی گسترده است که در سالهای اخیر فضای خوبی را در اختیار قوای موشکی کشور ما داده و حالا موشک های کروز با اندازه کوچک تر و وزن کم تر می توانند در جغرافیایی وسیع و گوناگون ایران پخش شده و برای زمان مورد نیاز آماده باشند. با این اوصاف، ترکیب این سیستم هدف گیری جدید با موتورهای رم جت می تواند در آینده ای نزدیک کشور ما را به یک ترکیب تسلیحاتی بسیار نیرومند بدل کرده و نقش مهمی در افزایش توان بازدارندگی کشور داشته باشد.



یوزی رابین و بازگشت کابوس موشک های کروز ایرانی
نام "یوزی رابین" برای علاقمندان به مسائل موشکی در منطقه خاورمیانه نامی آشناست. وی بین سالهای 1991 تا 1999 میلادی مدیریت برنامه دفاع موشکی رژیم صهیونیستی را بر عهده داشت و از آن زمان هم به عنوان یکی از کارشناسانی محسوب می شود که به صورت اختصاصی در بحث برنامه های موشکی و فضایی کشورمان به اظهار نظر پرداخته و مقالات مختلفی را نیز در خصوص این مسائل به رشته تحریر درآورده است. با آنکه سخنان و تحلیل وی از برنامه موشکی جمهوری اسلامی ایران بارها با بازنشر رسانه ها همراه بوده اما به جهت اهمیت آن، اشاره به بخشی از این اظهارات کمک خواهد کرد جایگاه این سلاح در قدرت دفاعی کشورمان بهتر مشخص شود. بخصوص انکه متوجه شویم بخش مهمی از احترام وی به موشک های ایرانی، مربوط به سلاح های کروز ساخت کشورمان است.

رابین در بخشی از سخنان خود در سال 2014 که در جمع تعدادی از کارشناسان برجسته نیروی هوایی آمریکا و برخی از محققین در حوزه دفاع موشکی و سلاح های هسته ای انجام شده به رونمایی از موشک استراتژیک کروز حمله به اهداف زمینی در کشورمان اشاره کرده و می گوید: ایرانی ها یک بار در سال 2012 میلادی به برنامه ای برای ساخت موشک کروز حمله به اهداف زمینی به نام "مشکات" اشاره کرده اما تصویری از آن را نشان ندادند. در نهایت موشک سومار را رونمایی کردند. من به سرعت این موشک ایرانی را با کا اچ 55 روسی مقایسه کرده و متوجه شدم که این نه یک کپی چینی، بلکه یک کپی ایرانی از موشک مورد نظر است. احتمالا موتور جتی هم که بر روی این موشک نصب شده از نمونه روسی متفاوت است. این یک دستاورد بزرگ مهندسی برای ایرانی ها است. این یک کپی نیست. من از لحاظ تکنیکی به احترام افرادی که این کار را انجام دادند کلاه از سر برمیدارم و به آنها احترام می گذارم

وی در عین حال، با چاشنی ایران هراسی به تشریح قابلیت های این موشک کروز پرداخته و اضافه کرده است: این موشک ایرانی یک موشک کروز زمین پرتاب است که از یک شتاب دهنده کمک گرفته و با استفاده از آن ارتقاع می گیرد و سپس موتور اصلی آن فعال می شود. ایرانی ها با استفاده از این موشک می توانند اسراییل را از خاک خود هدف قرار دهند. اما آنها همچنین هواپیمای سوخوی 24 را دارند. اگر بتوانند این موشک را بر روی این هواپیما نصب کرده و با آن به سمت مدیترانه بیایند و از آنجا به سمت شمال گردش کنند این موشک توان هدف قرار دادن هر نقطه ای از اروپا را دارد.