اتمام حجت‌ ایران، تکرار وعده‌های اروپا

اعتماد/ متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست

سارا معصومی| پایتخت اتریش روز جمعه پرکاری را پشت سر گذاشت. وین در حالی به سنت همیشه میزبانی جلسه کمیسیون مشترک برجام میان ایران و 1+4 را برعهده داشت که تقریبا هیچ‌ چیز در این توافق سر جای خودش قرار ندارد. قطار تحریم‌های امریکا بدون هیچ گونه ترمزی همچنان در مسیر تخریب بیشتر و بیشتر برجام حرکت می‌کند و موازی با آن هم تعلل‌های اروپا کاسه صبر ایران را لبریز کرده است. ایران و بازماندگان در برجام در حالی دور یک میز نشستند که گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گویند ایران تاکنون در چهار مرحله تعهدهای هسته‌ای خود را رعایت نکرده و تهران هم می‌گوید که خبری از توقف گام‌های معکوس برجامی نخواهد بود مگر آنکه اروپا به تعهدات هسته‌ای خود عمل کند. در این میان سیاست فشار حداکثری امریکا وارد فازهای جدیدتری شده که به گفته کارشناسان می‌تواند ایران را بیش از پیش مطمئن به نیت امریکا برای ساقط کردن نظام سیاسی در ایران کند. چین و روسیه می‌گویند در زمینه تجارت مشترک با ایران آنچه از دست‌های‌شان برمی‌آمده را انجام داده‌اند و تهران هم پکن و مسکو را در لیست «خوب‌ها» قرار داده اما قصه ایران با اروپا متفاوت است. اروپایی‌ها حتی پیش از برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام هم از نشان دادن چماق به ایران پرهیز نکردند و همزمان با خبرسازی‌های رسانه‌ای مبنی بر تصمیم اروپا برای ارجاع به سازوکار حل‌اختلاف در برجام با توسل به مکانیسم ماشه، نامه تروییکای اروپایی به سازمان ملل در نقد برنامه موشکی ایران هم منتشر شد. از سوی دیگر اروپایی‌ها یک هفته منتهی به نشست کمیسیون مشترک برجام را با سر و صدا درباره پیوستن 6 عضو جدید اروپایی به سازوکار مالی برای کار با ایران موسوم به اینستکس گذراندند و به نظر می‌رسد که در جلسه روز گذشته نیز این مساله را به عنوان مصداقی از تلاش خود برای نجات برجام مطرح کرده‌اند. اقدامی که ایران آن را مثبت اما ناکافی می‌داند و اصرار دارد که اروپا باید روند فروش نفت ایران به‌رغم تحریم‌های امریکا یا تخصیص بودجه به اینستکس را کلید بزند. عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه در حالی روز جمعه در نشست کمیسیون مشترک ریاست جلسه را برعهده داشت که پیش از رسیدن به ایستگاه وین، در چین، ژاپن و کویت رایزنی‌های سیاسی فشرده‌ای را پیرامون فرجام برجام، بن‌بست در مذاکرات ایران و امریکا و همچنین نقشه راه ایران برای تامین امنیت و ثبات در منطقه خلیج‌فارس را پیش برده بود. عراقچی در زمان حضور در وین علاوه بر دیدارهای دوجانبه با هیات‌های 1+4 برای نخستین‌بار با رافائل گروسی، مدیرکل جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و جانشین یوکیا آمانو نیز دیدار کرد.

انتقال محل مذاکره از کوبرگ به دفتر اتحادیه اروپایی
پیش از این نیز پیش‌بینی‌ها حاکی از این بود که چهاردهمین نشست کمیسیون مشترک برجام میان ایران و 1+4 پرچالش‌تر از جلسات قبل خواهد بود. گام چهارم ایران که بازگشت غنی‌سازی به فردو را شامل شد، زنگ‌های خطر را در اروپا به صدا درآورده است و همزمان با بالارفتن شماره گام‌های ایران، بازگشت‌پذیری به عقب و تعهدات برجامی نیز برای ایران زمان ‌بر‌تر از قبل خواهد شد. تهران اعلام کرده که در ماه ژانویه گام پنجم در مسیر کاهش تعهدات برجامی را خواهد برداشت و بسیاری از کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که پس از بازگرداندن غنی‌سازی به فردو ایران سراغ سطح دسترسی‌ها به تاسیسات هسته‌ای خود برود.

روز گذشته حتی محل برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام هم به سوژه تنش میان ایران و 1+4 تبدیل شد. ساعتی پس از آنکه خبرنگاران حاضر در وین اعلام کردند، محل برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام از هتل کوبرگ تغییر کرده اما خبری از برگزاری این جلسه در موعد مقرر و معرفی محل جدید نیست، منبع آگاه ایرانی اطلاعاتی در این زمینه را در اختیار خبرنگاران قرار داد. یک منبع نزدیک به هیات مذاکره‌کننده ایران در این باره به خبرنگاران گفت: با توجه به اعطای مجوز به گروهی از هواداران گروهک‌های تجزیه‌طلب و ضدانقلاب به منظور تجمع در برابر هتل کوبرگ و احتمال ایجاد اخلال و مزاحمت در روند برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام، هیات ایرانی در اعتراض به این امر، تهدید به ترک محل مذاکرات و عدم شرکت در نشست کمیسیون مشترک کرد که نهایتا با پادرمیانی اتحادیه اروپایی به عنوان هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک، محل برگزاری این نشست تغییر کرد. به گزارش «اعتماد» در نهایت نشست کمیسیون مشترک روز گذشته برای اولین‌بار در ساختمان نمایندگی اتحادیه اروپا در وین برگزار شد و البته دفتر اتحادیه اروپایی همیشه محل برگزاری نشست‌های کارگروه‌های کمیسیون مشترک بوده است.

چین: مخالف فعال کردن مکانیسم ماشه هستیم
به گزارش ایرنا، «فو کونگ»، مدیرکل سیاسی وزارت خارجه چین بعد از پایان چهاردهمین نشست کمیسیون مشترک برجام در گفت‌وگو با خبرنگاران تصریح کرد که بین تمام اعضا این اشتراک نظر وجود داشت که امریکا مقصر اصلی بحران موجود در برجام است. این دیپلمات چینی با بیان اینکه ریشه اصلی تنش کنونی به دلیل خروج امریکا از برجام و اعمال سیاست فشار حداکثری است، گفت: تمام کشورها از امریکا خواستند تا تحریم‌ها را بردارد و فضا برای تلاش‌های دیپلماتیک بیشتر فراهم شود. تمام طرف‌ها حمایت خود را به برجام اعلام کردند و اراده قوی از سوی تمام کشورها وجود دارد که برجام به‌طور کامل و موثر اجرا شود. لازم است که ایران به اجرای کامل برجام بازگردد و سایر کشورها به‌‌طور همزمان تمام تلاش خود را برای بهره‌مندی ایران از مزایای اقتصادی برجام به ‌کار ببندند. ما از پیشرفتی که در زمینه اینستکس صورت گرفت، استقبال کرده و از تلاش‌های دیپلماتیک فرانسه نیز حمایت می‌کنیم. تمام کشورها توافق کردند که باید اختلافات خود را در چارچوب برجام و نشست کمیسیون مشترک برطرف کنیم. او با اشاره به موضع ایران مبنی بر برگشت‌پذیر بودن کاهش تعهدات برجامی (در صورت اجرای تعهدات از سوی دیگر طرف‌های برجام) افزود: تمام کشورها باید از اقدامی که اوضاع را بیشتر پیچیده می‌کند، خودداری کنند. ما به صراحت اعلام می‌کنیم چین تمایلی به فعال کردن مکانیسم ماشه ندارد. خبرنگار بی‌بی‌سی در وین روایت متفاوت‌تری از سوژه‌های مورد بحث در نشست داشت و در توییترش نوشت که در این جلسه به ایران هشدار داده شده که اگر گام پنجم را در ماه ژانویه بردارد، بازماندگان در برجام به فعال کردن مکانیسم ماشه فکر خواهند کرد.

روایت‌های اشمید و عراقچی
«هلگا اشمید» معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از این نشست در پیامی توییتری نوشت: در این نشست درخواست جدی از ایران داشتیم که با پایبندی کامل به برجام گرایش منفی اخیر را برگرداند. ما وظیفه جمعی برای حفظ برجام داریم. از همه مشارکت‌کنندگان [در این نشست] خواسته شد که به پایتخت‌های خود گزارش کنند که تلاش شدید از سوی همه طرف‌ها ضروری است.

عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه پس از پایان نشست کمیسیون مشترک برجام همچنین دیدار با مدیرکل جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جمع خبرنگاران درباره رایزنی‌هایش در وین گفت: ما دور جدیدی از کمیسیون مشترک برجام را برگزار کردیم که یک دور معمولی و روتین کمیسیون مشترک بود. جلسه امروز یک جلسه بسیار جدی بود. دامنه انتقادات نسبت به نحوه اجرای برجام توسط طرفین وجود دارد به خصوص انتقاداتی که ایران نسبت به طرف‌های مقابل به ویژه طرف‌های اروپایی دارد مبنی بر اینکه آنها نتوانستند به تعهدات‌شان بعد از خروج امریکا از برجام عمل کنند. بحث‌ها امروز خیلی جدی بود و در فضای پر تنشی صورت گرفت. با این حال آنچه مسلم بود همه اعضا و همه کشورهای شرکت‌کننده در برجام بر حفظ این توافق تاکید داشتند و همه متفق بودند که باید همه تلاش‌ها صورت بگیرد برای اینکه برجام در جای خودش باقی‌ بماند.

عراقچی یکی از سوالات جدی که در جلسه دیروز بحث شد را اینگونه توضیح داد: ما بحث کردیم که کشورهای باقیمانده در برجام باید این تصمیم را بگیرند که چه کسی وضعیت را به اینجا رسانده و ریشه مشکلات حاضر که باعث شده هم تحریم‌ها برگردد و هم ایران شروع به کاهش تعهداتش کند، کجاست. اگر امریکا ریشه مشکل است که واقعا هست این باید به صراحت اعلام شود. در جلسه امروز همه اعضا بدون استثنا بر این امر که ریشه مشکلات موجود در رابطه با برجام امریکا و سیاست فشار حداکثری این کشور است همه اعضا سیاست فشار حداکثری امریکا را رد کردند و گفتند به آن اعتقادی ندارند و با آن همراهی نمی‌کنند. همه اذعان کردند که باید به ریشه این مشکل پرداخته شود و ما بتوانیم به صورت ریشه‌ای شرایطی را فراهم کنیم که ایران بتواند از برجام بهره‌مند شود. همچنین همه تاکید داشتند که بدون برخورداری ایران از منافع برجام نمی‌شود به بقای برجام امیدوار بود لذا تاکید داشتند که باید راه‌حل‌هایی در این خصوص پیدا کرد.

عراقچی با اشاره به سازوکار مالی اروپا و ایران موسوم به اینستکس هم گفت: ‌این سازوکار به مراحل پایانی خودش نزدیک شده و 6 کشور جدید به آن ملحق شدند. درباره اینکه اینستکس چگونه می‌تواند در آینده روابط تجاری ایران و اروپا نقش ایفا کند در جلسه امروز بحث شد. در رابطه با پروژه‌های مربوط به اراک و فردو و پروژه‌هایی که توسط کشورهای اعضای برجام در ایران باید اجرا شود، بحث صورت گرفت. مخالفت همه با اعمال تحریم‌های مجدد امریکا نسبت به پروژه‌های هسته‌ای موجود در برجام وجود داشت و همه تاکید کردند که سیاست امریکا سیاست اشتباه و در جهت غلطی است. عراقچی همچنین به دیدارهایی که در حاشیه کمیسیون مشترک برگزار شد، اشاره کرد و گفت: تقریبا با همه شرکت‌کنندگان گفت‌وگوهای دوجانبه‌ای داشتیم. با خانم هلگا اشمید هم روی سیاست‌های جدید اتحادیه اروپا بعد از تغییر خانم موگرینی و ادامه همکاری‌ها صحبت شد.

دیدار بسیار خوب با جانشین آمانو
معاون سیاسی وزیر امور خارجه به ملاقاتش با رافائل گروسی، مدیرکل جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم اشاره و آن را مفید ارزیابی کرد. او گفت: ‌بعد از انتخاب ایشان به این سمت ما دیدار رسمی سیاسی با ایشان نداشتیم غیر از سفیرمان آقای غریب‌آبادی که یکی، دو بار با ایشان دیدار کرده بودند ولی این اولین دیدار سیاسی ما با ایشان بود. برای شروع کار ملاقات بسیار خوبی بود و هر دو طرف بر ادامه همکاری‌های مثبت و سازنده با آژانس تاکید کردند. آژانس هم رویکرد حرفه‌ای خودش را حفظ و به انجام وظایفش در ایران به شکل کاملا بی‌طرفانه ادامه خواهد داد. عراقچی افزود: در این ملاقات درباره برخی اختلافات ایران با آژانس و راه‌حل‌های موجود رایزنی شد. خوشبختانه نیت و اراده خوبی را در آقای گروسی شاهد بودم که وظایف خودشان را به عنوان مدیرکل آژانس در یک فضای کاملا حرفه‌ای و به دور از فشارهای سیاسی که معمولا در شورای حکام وجود دارد، انجام خواهد داد و ما از این جهت بسیار خرسند هستیم. او در پاسخ به این سوال که آیا در کمیسیون مشترک برجام تصمیمی گرفته شد، گفت: همه اذعان داشتند که اگر ایران از مزایای برجام بهره‌مند نشود، نمی‌توان برای این توافق آینده‌ای را متصور بود. قرار شد، گروه کاری مربوط به رفع تحریم‌ها تشکیل جلسه دهند و روی ایده‌های جدید کار کنند. ولی به هر حال موضع ما کاملا روشن بود و در این جلسه هم تکرار کردیم تا زمانی که راه‌حل‌هایی برای برخورداری ایران از منافع برجام پیدا نشود، روند کاهش تعهدات ایران ادامه پیدا خواهد کرد. عراقچی در پاسخ به سوال خبرنگار ایرنا مبنی بر اینکه سفرهای اخیر او به چین و ژاپن و سفر وزیر خارجه عمان به ایران و سفر پیش روی رییس‌جمهوری به توکیو می‌تواند به منزله مقدمه‌چینی برای مذاکره مستقیم با امریکا تلقی شود، گفت: اصلا چنین موضوعی در دستور کار سیاست خارجی ایران قرار ندارد. تعامل و رایزنی با کشورهای جهان امری معمول در سیاست خارجی ماست و با همه کشورهای دنیا به جز چند کشور و رژیم‌های معدود، ارتباطات سیاسی و دیپلماتیک داریم و رفت و آمدها وجود دارد.

بیانیه اتحادیه اروپا
هماهنگ کننده نشست کمیسیون برجام، هلگا اشمید بعد از پایان جلسه کمیسیون مشترک با صدور بیانیه‌ای تاکید کرد اعضا از پایبندی ایران «طی 14 ماه پس از خروج تاسف بار امریکا از برجام و وضع مجدد تحریم‌ها » اذعان کردند ولی «نسبت به برخی تحولات از جمله گام‌های ایران» اظهار نگرانی کرد. در این بیانیه بر اجرای کامل برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد تاکید شده‌است و از پیوستن اعضای جدید به اینستکس و تلاش‌های دیپلماتیک اخیر طرفین برای کاهش تنش، استقبال شده‌است.