دیپلماسی در اغما
فرارو/ متن پیش رو در فرارو منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
احتمالا به همین دلیل است که ظریف گفته الان توپ در زمین آمریکاست که در ازای حسن نیت ایران در آزاد کردن وانگ، اقدام مثبتی انجام دهد. اما ظاهرا وزارت خارجه آمریکا قصد ندارد حسن نیتی نشان دهد. حساب‌های کاربری آن در شبکه‌های اجتماعی همچنان با لحن بسیار تندی علیه ایران مطالبی منتشر می‌کنند. افزون بر این، پس از تبادل زندانیان، رابرت اوبراین، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، مدعی شد آزادی ژیو وانگ تا حدودی ناشی از تحریم‌های شدید آمریکا در کارزار فشار حداکثری علیه ایران بود.
رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران به سختی تلاش می‌کند قطار دیپلماسی را به حرکت دربیاورد، اما آمریکا به رغم تاکیدات ظاهری بر ضرورت پیگیری دیپلماسی با ایران، در عمل تمایل چندانی به راه حل‌های دیپلماتیک با این کشور نشان نمی‌دهد.
اوایل هفته جاری، ایران و آمریکا دو زندانی را مبادله کردند. در پی این تبادل، موجی از گمانه‌زنی‌ها در خصوص احتمال از سرگیری گفتگو‌ها میان این دو کشور به راه افتاد. چرا که تبادل زندانی میان ایران و آمریکا معمولا اقدامی در جهت زمینه‌سازی برای گفتگو‌های جدی دو طرف درباره سایر موضوعات ارزیابی می‌شود.
خصوصا که تبادل زندانیان، با افزایش رفت‌وآمد‌ها میان ایران و ژاپن همزمان شده است. ژاپن، در هفت ماه گذشته، به طرز آشکاری مشغول وساطت میان ایران و آمریکا بود. در ماه ژوئن (خرداد)، نخست وزیر این کشور، برای نخستین بار در چهل سال گذشته، با هدف وساطت میان ایران و آمریکا به تهران سفر کرد و حتی پیامی از جانب رئیس‌جمهور آمریکا به رهبری انقلاب تقدیم کرد؛ که البته رهبری از پذیرش این پیام خودداری کرد. وقتی که شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن، مشغول دیدار با مقامات بلندپایه ایران بود، یک نفتکش وابسته به یک شرکت ژاپنی در دریای عمان منفجر شد و بدین ترتیب عملا وساطت ژاپن به جایی نرسید.
حال، رئیس جمهور حسن روحانی، قصد دارد حدود ۱۰ روز دیگر به ژاپن سفر کند. آمریکا هم برای این سفر به ژاپن چراغ سبز نشان داده و از این کشور خواسته که نتایج سفر روحانی را به اطلاع کاخ سفید برساند. رسانه‌های ژاپنی می‌گویند روحانی سعی می‌کند در زمینه توافق هسته‌ای بن بست شکنی کند.
پرسشی که هم اکنون ذهن برخی ناظران را به خود مشغول کرده، این است که تبادل زندانیان و همچنین فعال شدن مجدد وساطت احتمالی ژاپن، تا چه اندازه ممکن است به ترک برداشتن دیوار بی‌اعتمادی میان تهران و واشنگتن کمک کند.
پاسخ این سوال هنوز به طور کامل واضح نیست. چون تاکنون جزئیات کمی درباره تبادل زندانیان و تکاپوی دیپلماتیک ایران و ژاپن منتشر شده است. با این حال، از همین جزئیات کمی که تاکنون منتشر شده، می‌توان چشم انداز کلی مناسبات فعلی ایران و آمریکا را ترسیم کرد.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، که در ماجرای تبادل زندانیان نقش مهمی داشت، در جدیدترین توئیت خود گفته است حالا توپ در زمین آمریکاست. وی نوشت: «پس از به خانه باز گرداندن گروگان‌مان در این هفته، کاملاً برای تبادل فراگیر زندانیان آمادگی داریم. توپ در زمین ایالات متحده است.»
توئیت ظریف نشان داد که تبادل زندانیان احتمالا ابتکار ایران بوده است. خصوصا که شخص ظریف در اوایل سال جاری طی سفری که به نیویورک داشت، صریحا به آمریکایی‌ها پیشنهاد تبادل زندانیان را داد و حتی گفت: برای این کار اختیار کافی دارد. اما آن زمان، دولت آمریکا پاسخ سردی به این پیشنهاد داد و از ایران خواست که زندانیان آمریکایی را بدون قید و شرط آزاد کند. این بار هم آمریکا اگر چه حاضر به تبادل زندانیان شد، اما رفتارش نشان داد که فعلا عجله‌ای برای استفاده از این ماجرا جهت گشودن باب گفتگو‌های جدی با ایران ندارد. البته، دونالد ترامپ در واکنش به تبادل زندانیان، به صراحت از امکان امضای توافق با ایران سخن گفت، اما وزارت خارجه آمریکا به رهبری مایک پمپئو با شک و تردید در این تبادل وارد شد.
نحوه عملیاتی شدن تبادل زندانیان و رفتار وزارت خارجه آمریکا در این تبادل و همچنین رفتار دستگاه دیپلماسی آمریکا بعد از تبادل همگی نشان می‌دهند که احتمال تبدیل شدن مسئله تبادل زندانیان به مقدمه‌ای برای از سرگیری گفتگو‌ها میان تهران و واشنگتن اندک است.
طبق روایتی که نشریه نیویورکر منتشر کرده، تبادل زندانیان، بیشتر حاصل تلاش‌های بازیگران غیردولتی آمریکا و بازیگران دولتی ایران بود. بر اساس این گزارش، حداقل سه آمریکایی، که در حال حاضر سمت رسمی در دولت ندارند، با طرف ایرانی پیرامون آزادی زندانیان گفتگو‌هایی انجام داده‌اند. این سه تن عبارتند از: جیسون پابلت، وکیل ژیو وانگ، زندانی آمریکایی در ایران، جیم اسلتری، نماینده سابق کانزاس در کنگره آمریکا، و بیل ریچاردسون، نماینده سابق آمریکا در سازمان ملل.
این سه تن، با مقامات رسمی ایران گفتگو‌هایی درباره تبادل زندانیان انجام داده و سپس وقتی این موضوع به مراحل نهایی رسید، ناگهان دولت آمریکا وارد موضوع شد تا اعتبار این تبادل را به نام خود ثبت کند. در تبادل زندانیان که در زوریخ سوئیس انجام شد، برایان هوک، وانگ را تحویل گرفت. اما طبق روایت نیویورکر هوک از جمله کسانی بود که بیشترین مقاومت را در مقابل تعامل با ایران از خود نشان می‌دادند. هوک دو روز قبل از تبادل، اظهارات تندی علیه ایران بیان کرده بود.
ارزیابی آمریکا؛ فعلا عجله نکنید
جدای از این، مقامات آمریکایی می‌گویند مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، تبادل زندانیان را اقدامی کم هزینه می‌دید. یک مقام آمریکایی به روزنامه نیویورک تایمز گفته وقتی چند هفته پیش از تبادل پمپئو متوجه شد که مسعود سلیمانی، زندانی ایرانی در آمریکا که به اتهام دور زدن تحریم‌ها در حبس بود و در جریان تبادل اخیر آزاد شد، قرار است طبق روال قضایی به زودی آزاد شود، به این فکر افتاد که آمریکا از آزادی او «چیزی به دست آورد.» این موضع پمپئو می‌تواند روایت نیویورکر، درباره ورود ناگهانی دولت آمریکا به مسئله تبادل زندانیان را تایید کند.
ظاهرا، ماجرا از این قرار است که از زمانی که ظریف در اردیبهشت ماه، پیشنهاد تبادل زندانیان را مطرح کرد، محافل غیررسمی آمریکا، مانند ریچاردسون و اسلتری، با مقامات ایران مذاکراتی را برای تبادل زندانیان آغاز کردند. اما دولت ترامپ با آن‌ها همراهی نکرد. با این حال، در چند هفته اخیر، وقتی معلوم شد که می‌توان در ازای آزادی زودهنگام سلیمانی، یک زندانی آمریکایی در ایران را آزاد کرد، وزارت خارجه آمریکا وارد میدان شد و از این امر به نفع خود بهره برد.
احتمالا به همین دلیل است که ظریف گفته الان توپ در زمین آمریکاست که در ازای حسن نیت ایران در آزاد کردن وانگ، اقدام مثبتی انجام دهد. اما ظاهرا وزارت خارجه آمریکا قصد ندارد حسن نیتی نشان دهد. حساب‌های کاربری آن در شبکه‌های اجتماعی همچنان با لحن بسیار تندی علیه ایران مطالبی منتشر می‌کنند. افزون بر این، پس از تبادل زندانیان، رابرت اوبراین، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، مدعی شد آزادی ژیو وانگ تا حدودی ناشی از تحریم‌های شدید آمریکا در کارزار فشار حداکثری علیه ایران بود.
این ارزیابی به وضوح در رفتار آمریکا در مقابل ایران دیده می‌شود. به نظر می‌رسد که آمریکایی‌ها معتقدند که فشارهای‌شان علیه ایران در حال نتیجه دادن است و باید بیشتر درنگ کنند تا نتایج بیشتری به دست بیاورند. از همین رو، چنانچه ژاپن قصد داشته باشد پس از سفر روحانی، بار دیگر میان ایران و آمریکا وساطت کند، نباید انتظار داشت که یک شبه بتواند ارزیابی آمریکا در خصوص ایران را تغییر دهد. بلکه حتی ممکن است تحرکات ژاپن، ارزیابی مزبور را تقویت کند. در این میان، این پرسش همچنان مطرح است که آمریکایی‌ها تا چه زمانی می‌خواهند با نادیده گرفتن حسن نیت ایران دیپلماسی را در اغما نگه دارند.
اوایل هفته جاری، ایران و آمریکا دو زندانی را مبادله کردند. در پی این تبادل، موجی از گمانه‌زنی‌ها در خصوص احتمال از سرگیری گفتگو‌ها میان این دو کشور به راه افتاد. چرا که تبادل زندانی میان ایران و آمریکا معمولا اقدامی در جهت زمینه‌سازی برای گفتگو‌های جدی دو طرف درباره سایر موضوعات ارزیابی می‌شود.
خصوصا که تبادل زندانیان، با افزایش رفت‌وآمد‌ها میان ایران و ژاپن همزمان شده است. ژاپن، در هفت ماه گذشته، به طرز آشکاری مشغول وساطت میان ایران و آمریکا بود. در ماه ژوئن (خرداد)، نخست وزیر این کشور، برای نخستین بار در چهل سال گذشته، با هدف وساطت میان ایران و آمریکا به تهران سفر کرد و حتی پیامی از جانب رئیس‌جمهور آمریکا به رهبری انقلاب تقدیم کرد؛ که البته رهبری از پذیرش این پیام خودداری کرد. وقتی که شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن، مشغول دیدار با مقامات بلندپایه ایران بود، یک نفتکش وابسته به یک شرکت ژاپنی در دریای عمان منفجر شد و بدین ترتیب عملا وساطت ژاپن به جایی نرسید.
حال، رئیس جمهور حسن روحانی، قصد دارد حدود ۱۰ روز دیگر به ژاپن سفر کند. آمریکا هم برای این سفر به ژاپن چراغ سبز نشان داده و از این کشور خواسته که نتایج سفر روحانی را به اطلاع کاخ سفید برساند. رسانه‌های ژاپنی می‌گویند روحانی سعی می‌کند در زمینه توافق هسته‌ای بن بست شکنی کند.
پرسشی که هم اکنون ذهن برخی ناظران را به خود مشغول کرده، این است که تبادل زندانیان و همچنین فعال شدن مجدد وساطت احتمالی ژاپن، تا چه اندازه ممکن است به ترک برداشتن دیوار بی‌اعتمادی میان تهران و واشنگتن کمک کند.
پاسخ این سوال هنوز به طور کامل واضح نیست. چون تاکنون جزئیات کمی درباره تبادل زندانیان و تکاپوی دیپلماتیک ایران و ژاپن منتشر شده است. با این حال، از همین جزئیات کمی که تاکنون منتشر شده، می‌توان چشم انداز کلی مناسبات فعلی ایران و آمریکا را ترسیم کرد.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، که در ماجرای تبادل زندانیان نقش مهمی داشت، در جدیدترین توئیت خود گفته است حالا توپ در زمین آمریکاست. وی نوشت: «پس از به خانه باز گرداندن گروگان‌مان در این هفته، کاملاً برای تبادل فراگیر زندانیان آمادگی داریم. توپ در زمین ایالات متحده است.»
توئیت ظریف نشان داد که تبادل زندانیان احتمالا ابتکار ایران بوده است. خصوصا که شخص ظریف در اوایل سال جاری طی سفری که به نیویورک داشت، صریحا به آمریکایی‌ها پیشنهاد تبادل زندانیان را داد و حتی گفت: برای این کار اختیار کافی دارد. اما آن زمان، دولت آمریکا پاسخ سردی به این پیشنهاد داد و از ایران خواست که زندانیان آمریکایی را بدون قید و شرط آزاد کند. این بار هم آمریکا اگر چه حاضر به تبادل زندانیان شد، اما رفتارش نشان داد که فعلا عجله‌ای برای استفاده از این ماجرا جهت گشودن باب گفتگو‌های جدی با ایران ندارد. البته، دونالد ترامپ در واکنش به تبادل زندانیان، به صراحت از امکان امضای توافق با ایران سخن گفت، اما وزارت خارجه آمریکا به رهبری مایک پمپئو با شک و تردید در این تبادل وارد شد.
نحوه عملیاتی شدن تبادل زندانیان و رفتار وزارت خارجه آمریکا در این تبادل و همچنین رفتار دستگاه دیپلماسی آمریکا بعد از تبادل همگی نشان می‌دهند که احتمال تبدیل شدن مسئله تبادل زندانیان به مقدمه‌ای برای از سرگیری گفتگو‌ها میان تهران و واشنگتن اندک است.
طبق روایتی که نشریه نیویورکر منتشر کرده، تبادل زندانیان، بیشتر حاصل تلاش‌های بازیگران غیردولتی آمریکا و بازیگران دولتی ایران بود. بر اساس این گزارش، حداقل سه آمریکایی، که در حال حاضر سمت رسمی در دولت ندارند، با طرف ایرانی پیرامون آزادی زندانیان گفتگو‌هایی انجام داده‌اند. این سه تن عبارتند از: جیسون پابلت، وکیل ژیو وانگ، زندانی آمریکایی در ایران، جیم اسلتری، نماینده سابق کانزاس در کنگره آمریکا، و بیل ریچاردسون، نماینده سابق آمریکا در سازمان ملل.
این سه تن، با مقامات رسمی ایران گفتگو‌هایی درباره تبادل زندانیان انجام داده و سپس وقتی این موضوع به مراحل نهایی رسید، ناگهان دولت آمریکا وارد موضوع شد تا اعتبار این تبادل را به نام خود ثبت کند. در تبادل زندانیان که در زوریخ سوئیس انجام شد، برایان هوک، وانگ را تحویل گرفت. اما طبق روایت نیویورکر هوک از جمله کسانی بود که بیشترین مقاومت را در مقابل تعامل با ایران از خود نشان می‌دادند. هوک دو روز قبل از تبادل، اظهارات تندی علیه ایران بیان کرده بود.
ارزیابی آمریکا؛ فعلا عجله نکنید
جدای از این، مقامات آمریکایی می‌گویند مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، تبادل زندانیان را اقدامی کم هزینه می‌دید. یک مقام آمریکایی به روزنامه نیویورک تایمز گفته وقتی چند هفته پیش از تبادل پمپئو متوجه شد که مسعود سلیمانی، زندانی ایرانی در آمریکا که به اتهام دور زدن تحریم‌ها در حبس بود و در جریان تبادل اخیر آزاد شد، قرار است طبق روال قضایی به زودی آزاد شود، به این فکر افتاد که آمریکا از آزادی او «چیزی به دست آورد.» این موضع پمپئو می‌تواند روایت نیویورکر، درباره ورود ناگهانی دولت آمریکا به مسئله تبادل زندانیان را تایید کند.
ظاهرا، ماجرا از این قرار است که از زمانی که ظریف در اردیبهشت ماه، پیشنهاد تبادل زندانیان را مطرح کرد، محافل غیررسمی آمریکا، مانند ریچاردسون و اسلتری، با مقامات ایران مذاکراتی را برای تبادل زندانیان آغاز کردند. اما دولت ترامپ با آن‌ها همراهی نکرد. با این حال، در چند هفته اخیر، وقتی معلوم شد که می‌توان در ازای آزادی زودهنگام سلیمانی، یک زندانی آمریکایی در ایران را آزاد کرد، وزارت خارجه آمریکا وارد میدان شد و از این امر به نفع خود بهره برد.
احتمالا به همین دلیل است که ظریف گفته الان توپ در زمین آمریکاست که در ازای حسن نیت ایران در آزاد کردن وانگ، اقدام مثبتی انجام دهد. اما ظاهرا وزارت خارجه آمریکا قصد ندارد حسن نیتی نشان دهد. حساب‌های کاربری آن در شبکه‌های اجتماعی همچنان با لحن بسیار تندی علیه ایران مطالبی منتشر می‌کنند. افزون بر این، پس از تبادل زندانیان، رابرت اوبراین، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، مدعی شد آزادی ژیو وانگ تا حدودی ناشی از تحریم‌های شدید آمریکا در کارزار فشار حداکثری علیه ایران بود.
این ارزیابی به وضوح در رفتار آمریکا در مقابل ایران دیده می‌شود. به نظر می‌رسد که آمریکایی‌ها معتقدند که فشارهای‌شان علیه ایران در حال نتیجه دادن است و باید بیشتر درنگ کنند تا نتایج بیشتری به دست بیاورند. از همین رو، چنانچه ژاپن قصد داشته باشد پس از سفر روحانی، بار دیگر میان ایران و آمریکا وساطت کند، نباید انتظار داشت که یک شبه بتواند ارزیابی آمریکا در خصوص ایران را تغییر دهد. بلکه حتی ممکن است تحرکات ژاپن، ارزیابی مزبور را تقویت کند. در این میان، این پرسش همچنان مطرح است که آمریکایی‌ها تا چه زمانی می‌خواهند با نادیده گرفتن حسن نیت ایران دیپلماسی را در اغما نگه دارند.
به گفتگو در خصوص این مطلب بپیوندید
برای ارسال نظر لطفا از طریق اپلیکیشن آخرین خبر اقدام فرمایید
