فریبکاری سعودی در سهام آرامکو

در دومين روز معامله سهام شرکت دولتي نفت عربستان (سعودي آرامکو)، ارزش اين شرکت از مرز ۲ هزار ميليارد دلار گذشت و بر اين اساس برآورد وليعهد سعودي‌ها از ارزش آرامکو محقق شد. با اين حال بسياري از کارشناسان بر اين باورند که سعودي‌ها براي رسيدن به اين رقم و تحقق وعده محمد بن‌سلمان از ارزش آرامکو صادقانه رفتار نکرده‌اند. از اين رو در آينده احتمالا شاهد کاهش قيمت سهام و ارزش اين شرکت خواهيم بود. حدود ۴ سال پيش بن‌سلمان همزمان با اعلام برنامه عربستان براي خصوصي‌سازي بخشي از شرکت نفت عربستان، اعلام کرد که ارزش اين شرکت ۲ هزار ميليارد دلار است. بعد از آن، نقد‌هاي بسياري به اين رقم وارد شد و در نهايت بانک‌هاي سرمايه‌گذاري ارزش آرامکو را ۲/ ۱ تا ۵/ ۱ هزار ميليارد دلار برآورد کردند. اين نقدها موجب شد سعودي‌ها از هدف ارزش‌گذاري ۲ هزار ميليارد دلاري خود عقب‌نشيني کرده و ارزش آرامکو را ۷/ ۱ هزار ميليارد دلار اعلام کنند، با اين حال کارشناسان و سرمايه‌گذاران بين‌المللي همچنان اين رقم را بيش‌ برآورد دانسته و در نهايت نيز حاضر به خريد سهام اين شرکت نشدند. عدم استقبال سرمايه‌گذاران خارجي از عرضه اوليه آرامکو موجب شد که سعودي‌ها تصميم بگيرند سهام اين شرکت را تنها در بورس داخلي عربستان (تداول) به فروش برسانند و در کنار آن دست به اقدامات تشويقي گسترده‌اي براي جذب سرمايه‌گذاران داخلي در عرضه اوليه آرامکو زدند. آنها همچنين از برنامه خود براي عرضه ۵درصد سهام اين شرکت در عرضه اوليه دست کشيدند و تنها ۵/ ۱ درصد از آن را براي فروش عرضه کردند. اين اقدامات در نهايت موجب شکل‌گيري تقاضاي شديدي براي عرضه اوليه سهام اين شرکت شد. به‌طوري‌که ۶/ ۴ برابر مقدار سهام عرضه شده تقاضا براي آن شکل گرفت. با اين حال سعودي‌ها همچنان تنها ۵/ ۱ درصد از سهام آرامکو را در ۵ دسامبر مصادف با ۸ آذر عرضه کردند و ارزش عرضه اوليه آرامکو به ۶/ ۲۵ ميليارد دلار رسيد که بزرگ‌ترين عرضه اوليه تاريخ نام گرفت. چهارشنبه هفته گذشته يعني حدود يک هفته بعد از عرضه اوليه معامله سهام آرامکو در بورس داخلي عربستان آغاز شد. در اولين روز معامله، قيمت سهام اين شرکت با ۱۰ درصد رشد همراه شد و ارزش آرامکو به ۸۷/ ۱ هزار ميليارد دلار رسيد. روز پنج‌شنبه به‌عنوان دومين روز معامله سهام آرامکو در تداول، سهام اين شرکت به رشد خود ادامه داد و رشد قيمت ۱۰ درصدي ديگري را به ثبت رساند. از اين رو ارزش سهام آرامکو از ۲ هزار ميليارد دلار گذشت و آنچه که حدود چهار سال پيش بن‌سلمان وعده داده بود، محقق شد. حال به‌نظر مي‎رسد بن‌سلمان به يک پيروزي بزرگ در برابر سرمايه‌گذاران خارجي که در ارزش سهام آرامکو ترديد داشتند دست يافته است. با اين حال بسياري از تحليلگران و رسانه‌ها بر اين باورند که سعودي‌ها براي رسيدن به ارزش ۲ هزار ميليارد دلاري دست به فريبکاري و دستکاري قيمت‌ها زده‌اند. فوربس در اين خصوص مي‌نويسد: «سوال اينجا است که آيا واقعا آرامکو تحت شرايط فعلي ۲هزار ميليارد دلار ارزش دارد؟ آرامکو با توجه به سطح بالاي دخالت دولت در فعاليت‌ها و بازار سهام خود، چه ارزشي دارد؟ آيا کسي خارج از عربستان سعودي باور مي‌کند که حرکت قيمت سهام آرامکو طبيعي و بدون دستکاري باشد؟ يا اينکه تصور مي‎شود رشد قيمت‎‌ها تحت تاثير مداخلات شديد دولت بوده است؟» بلومبرگ نيز با اعلام اين خبر و اشاره به اظهارات برادر ناتني وليعهد در کسوت وزير انرژي عربستان ريسک‌هايي که اين اقدام براي اين کشور به همراه دارد را مورد توجه قرار داده است. در اين گزارش آمده است: «رسيدن ارزش آرامکو به اين رقم به يک افتخار براي شاهزاده محمد تبديل شده است و به احتمال زياد او در برابر سرمايه‌گذاران مردد بين‌المللي اعلام پيروزي خواهد کرد. اما اين پيروزي با هزينه‌هايي همراه خواهد بود.» شاهزاده عبدالعزيز بن‌سلمان گفته بود: «من مي‌دانم که او (وليعهد) افتخار مي‌کند. او همه ما را سرافراز کرد زيرا تصميمات خوبي گرفت.» دستکاري از جنس سعودي فوربس که رسيدن ارزش آرامکو تحت تاثير ثبت دو رشد قيمت ۱۰ درصدي در دو روز پياپي را نيرنگ و فريب سعودي مي‌داند به‌طور خلاصه به مواردي اشاره کرده است که مي‌تواند رسيدن به چنين رقمي را محقق کند و سندي از فريب‌کاري سعودي‌ها در افزايش سهام آرامکو است. اولين سند، گزارش‌هاي قبلي درخصوص دخالت دولت سعودي در بازار سهام ديگر شرکت‌ها در تداول با استفاده از صندوق سرمايه‌گذاري دولتي است. عربستان صندوق سرمايه‌گذاري عظيمي با نام «صندوق سرمايه‌گذاري سعودي» در اختيار دارد که با استفاده از آن در طرح‎‌هاي مختلفي سرمايه‌گذاري مي‌کند. مانند بسياري از طرح‌هاي دولتي در سراسر جهان جزئيات سرمايه‌گذاري اين صندوق چندان روشن نيست. از اين رو بعيد نيست که دولت با استفاده از اين صندوق براي خريد سهام آرامکو در دو روز ابتدايي معاملات اين شرکت در تداول، ورود کرده و رشد شديد قيمت سهام آرامکو را رقم زده باشد. آن‌طور که فوربس مي‌گويد چنين اقدامي پيش از اين نيز در بورس داخلي عربستان (تداول) سابقه داشته است. دومين سند، انتشار اخباري مبني بر تحت فشار قرار دادن خانواده‌هاي ثروتمند عربستاني براي حضور در عرضه اوليه آرامکو است. آن‌طور که «دنياي‌اقتصاد» نيز پيش از اين در گزارشي تحت عنوان «گروکشي بن‌سلمان از اقوام زنداني» نوشته بود، سعودي‌ها براي اطمينان از استقبال داخلي از عرضه اوليه سهام آرامکو، خانواده‌هاي ثروتمند سعودي را تحت فشار قرار دادند که در اين رويداد شرکت کنند. گزارش‌ها در اين خصوص نشان مي‌داد برخي از اين خانواده‌ها اقوام افرادي هستند که طي برنامه مبارزه با فساد بن‎سلمان در سال ۲۰۱۷ دستگير و براي ماه‌ها در هتل ريتزکارلتون رياض زنداني شده بودند. بخشي از ثروت اين افراد به دولت انتقال يافت و بخشي نيز بلوکه شده بود. در جريان عرضه اوليه آرامکو به آنها گفته شد تنها در صورتي اجازه دسترسي به بخش بلوکه شده اموال خود را دارند که از آن براي خريد سهام آرامکو استفاده کنند. سومين سند، مشارکت دولت در عرضه اوليه سهام آرامکو است. به اين معنا که دولت سعودي‎ حداقل ۲ ميليارد دلار از ۶/ ۲۵ ميليارد دلار عرضه اوليه آرامکو را خود خريداري کرده است. چهارمين سند، به شکل رشد ارزش سهام در دو روز ابتدايي معامله اين شرکت در بورس مربوط است. طي هر دو روز، رشد فوري ۱۰ درصدي قيمت‌ها ديده شده است. بورس تداول داراي دامنه نوسان ۱۰ درصد است. از اين رو طي دو روز به‌طور خودکار نوسان قيمت‌ها در ادامه معاملات متوقف شده است. فوربس مي‌گويد: «‌افزايش سريع قيمت در هر دو روز براي بيشتر سرمايه‌گذاران بين‌المللي باتجربه واقعي به‌نظر نمي‌رسد. اين‌گونه رشد قيمت نشان مي‌دهد که معاملات بيش از حد مصنوعي است يا حداقل نشانه‌اي از هيجانات غير‌منطقي سرمايه‌گذاران محلي است.» سند پنجم، تبليغات غيرواقعي و دروغين پيش از عرضه اوليه در داخل عربستان است. براساس اين گزارش، تبليغات درخصوص سهام آرامکو بسيار اغراق شده، غيرقابل اثبات و در برخي مواقع کاملا دروغين بوده است. در يک آگهي به شهروندان گفته شده بود «درنگ نکنيد؛ ارزش سهام آرامکو سه برابر خواهد شد.» سند ششم، وعده‌هاي دولت به سرمايه‌گذاران خرد است. آنها به سرمايه‌گذاران خرد وعده داده‌اند در صورتي که بيش از ۶ماه سهام خريداري شده خود را نگه دارند ۱۰ درصد سهام اضافه خواهند گرفت. طبيعي است که در چنين شرايطي کمتر کسي اقدام به فروش سهام کند، از اين رو قيمت‌ها به شکل غيرواقعي افزايش يافته‌اند و ارزش واقعي سهام اين شرکت را نشان نمي‌دهد. سند هفتم نيز از نگاه فوربس، به شکل دولت سعودي که يک ديکتاتوري است باز‌مي‌گردد. دولت اقتدارگرا معمولا از طريق برنامه‌ريزي متمرکز و اجباري اقدام مي‎کند. از اين رو انتظار مي‌رفت سعودي‌ها با دست زدن به اقداماتي که پيش از اين گفته شد از جمله اعطاي سهام جايزه، اجبار براي خريد سهام آرامکو، تبليغات اغراق شده و... به هدف خود که افزايش قيمت سهام آرامکو و رسيدن ارزش اين شرکت به ۲هزار ميليارد دلار است، برسند. هزينه عربستان براي اثبات ادعاي شاهزاده در بخشي از گزارش‌ فوربس و بلومبرگ به اين موضوع پرداخته شده که هرچند وليعهد رسيدن ارزش آرامکو به ۲ هزار ميليارد دلار را يک پيروزي براي خود مي‌داند اما اين هزينه‌اي براي دولت و کشور عربستان خواهد داشت. به‌طور مثال آن‌طور که فوربس گزارش مي‌دهد، درحال‌حاضر بحث از عرضه سهام آرامکو در بورس‌هاي بين‌المللي از جمله ژاپن و چين مطرح است. دخالت دولت براي قيمت‌گذاري مصنوعي سهام آرامکو موجب مي‌شود که سرمايه‌گذاران بين‌المللي بيش از پيش به خريد سهام اين شرکت به ديده ترديد بنگرند. بلومبرگ نيز بر اين باور است که سرمايه‌گذاران خارجي پيش از اين فرصتي براي سرمايه‌گذاري در سهام آرامکو با قيمت هر سهم ۳۲ ريال را داشتند و ترجيح دادند اين سهم را خريداري نکنند. هيچ دليلي وجود ندارد که آنها نظر خود را در يک قيمت بالاتر تغيير دهند. علاوه بر اين بلومبرگ ريسک‌هاي ديگري را مطرح مي‌کند که به‌طور جدي‌تري دولت سعودي و آرامکو را تهديد مي‌‌کند. يکي از اين تهديد‌ها احتمال نکول وام‌هايي است که براي خريد سهام اين شرکت به خريداران خرد پرداخت شده است. بلومبرگ مي‌گويد، وام‌هاي پرداخت شده در برابر افت قيمت سهام آرامکو آسيب‌پذير هستند. از طرفي سرمايه‌اي که از بانک‌ها به اين منظور خارج شده مي‌توانست در بخش‌هاي ديگري از اقتصاد عربستان سرمايه‌گذاري شود. اين افزايش قيمت سهام مي‌تواند در آينده به‌دليلي براي کاهش قيمت آن بدل شود. به اين معنا که افزايش قيمت سهام آرامکو موجب شده سهام اين شرکت حتي نسبت به ديگر اوراق بهادر سعودي‌ها ارزندگي کمتري بيابد. در واقع با سود سالانه ۷۵ ميليارد دلاري و ارزش بيش از ۲ هزار ميليارد دلار، سود آرامکو ۷۵/ ۳ درصد از ارزش شرکت است. اين مقدار سوددهي برابر با بازدهي اوراقي است که اوايل سال عربستان منتشر کرد و حتي از بازدهي اوراق بلندمدت دولتي کمتر است. علاوه بر اين سود سهام آرامکو در مقايسه با ديگر شرکت‌هاي نفتي کمتر از قبل شده است. پيش از اين سود آرامکو بيش از ۴درصد از ارزش اين شرکت بود. سود اکسون موبيل بيش از ۵درصد و سود رويال داچ شل ۸/ ۶ درصد از سهام اين شرکت است. حتي در داخل عربستان برخي شرکت‌ها بيش از اين مقدار سود مي‌دهند. به‌طور مثال سود سهام شرکت شاهزاده سعودي، وليد بن‌طلال ۸/ ۶ درصد از ارزش شرکت است. از اين رو به‌نظر مي‌رسد در قيمت‎‌هاي کنوني رقابت آرامکو براي جذب سرمايه با ديگر شرکت‎ها چه در داخل و چه خارج عربستان دشوارتر از قبل شده است. از اين‌رو، تحليلگران شرکت سانفورد سي. برنشتاين در يادداشتي روز پنج‌شنبه به سرمايه‌گذاران توصيه کردند که فعلا منتظر بمانند، چراکه ناگزير نقطه ورود بهتري به بازار سهام آرامکو فراخواهد رسيد. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد

---

بازار

---