دنياي اقتصاد/ متن پيش رو در دنياي اقتصاد منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
جان گمبرل- آسوشيتدپرس/ روز جمعه سلطانقابوس، حاکم عمان طي پنج دهه اخير، درگذشت. مدت حکمراني او در اين کشور خاورميانه طولاني ترين دوره حکمراني يک حکمران در اين منطقه است. دستاوردهاي سلطانقابوس براي مردم عمان و کشورهاي منطقه قابلملاحظه بود. سال ۱۹۷۰ هنگامي که سلطانقابوس قدرت را در دست گرفت تنها سه مدرسه در اين کشور وجود داشت، برق، راديو، استفاده از عينک آفتابي و حتي داشتن چتر ممنوع بود. در چنين فضايي، قابوس تصميم گرفت کشور را به سمت توسعه به حرکت درآورد و توانست به اين هدف برسد. حرکت عمان به سمت توسعه همزمان با حفظ توازن در سياست خارجي صورت گرفت.
ميانهروي و بيطرفي در سياست خارجي زمينهها را براي آرامش کشور و توسعه زيرساختهاي آن به دور از تنشهاي خاورميانه فراهم کرد. سلطانقابوس در يک مصاحبه در سال ۲۰۰۸ با يک روزنامه کويتي گفت: «ما هيچ مناظرهاي نداريم و هنگامي که نظرمان با ديگري موافق نيست به آتش و اختلاف دامن نميزنيم.» اين سخنان بهطور خلاصه تمامي چارچوب سياست خارجي عمان را تشريح ميکند، اما درباره امکان ادامه پيدا کردن اين رويه ترديدهايي وجود دارد. از پيش عربستان و امارات يعني دشمنان ديرينه ايران که اکنون بر تحولات سياسي در خاورميانه اثرگذار هستند با خط مشي عمان مخالف بودهاند. مشخص نيست سلطان جديد عمان چگونه قصد دارد با فشارهاي داخلي و خارجي مقابله کند. در واقع، سياست خارجي مبتني بر بيطرفي و استقلال راي و داشتن ارتباط با تمامي کشورها، در بوته آزمايش قرار خواهد گرفت و حفظ آنچه در گذشته وجود داشته کاري بسيار دشوار است.
اما واقعيت اين است که تمايل عمان به عقب ايستادن در بحرانها و رقابتهاي منطقهاي، راز نفوذ و اثرگذاري اين کشور بوده است. با آنکه عمان تنها ۶/ ۴ ميليون نفر جمعيت و نفت بسيار کمتري نسبت به همسايگان خود دارد، اما توانسته به ميزان قابلملاحظهاي بر تحولات منطقه اثرگذار باشد. در سالهاي اخير موفقترين اقدام ديپلماتيک عمان زمينهسازي براي انعقاد پيمان هستهاي سال ۲۰۱۵ بين ايران و قدرتهاي بزرگ جهان بود. ترامپ در يک بيانيه چنين نوشت: «تلاشهاي بينظير سلطانقابوس براي برقراري گفتوگو و دستيابي به صلح در منطقه به همه ما نشان داد شنيدن تمامي ديدگاهها تا چه حد مهم است. او براي کشورش صلح و رونق به ارمغان آورد و با همه دوست بود.» ديدگاههاي سلطانقابوس درباره سياست خارجي در تضاد کامل با ديدگاههاي پدرش قرار داشت.
در دوران حاکميت پدر سلطانقابوس بردهداري قانوني بود، هيچ کس حق نداشت به خارج سفر کند و موسيقي ممنوع بود. در آن دوره، عمان که وسعتي تقريبا برابر با لهستان دارد تنها ۱۰ کيلومتر جاده آسفالت داشت. با اين حال او به پسرش اجازه داد براي تحصيل به خارج برود. قابوس سال ۱۹۶۴ به عمان بازگشت، اما در يک قصر محصور شد. کاستهاي موسيقي که از طرف دوستانش در خارج براي او ارسال ميشد حاوي پيامهاي سري از انگلستان بود. انگلستان از شيوه حکومتداري پدر سلطانقابوس به ستوه آمده بود. او پس از جان سالم بردن از يک عمليات ترور، بسيار خودکامهتر شده بود و شورشيان کمونيست در جنوب عمان به حملات خود عليه حکومت ادامه ميدادند.
در نهايت بيست و سوم ژوئيه سال ۱۹۷۰ کودتا عليه پدر سلطانقابوس به تغيير همه چيز منجر شد. قابوس قدرت را در دست گرفت و پدرش به لندن تبعيد شد. سلطانقابوس فورا به مدرنسازي کشور اقدام کرد يعني پروژههاي متعدد در حوزه توسعه زيرساختها آغاز شد و شورشيان سرکوب شدند. با گذشت زمان او متوني را تدوين کرد، که در نهايت به قانون اساسي عمان تبديل شد. وي همچنين پارلمان را تاسيس کرد و آزاديهاي محدودي به شهروندان داد اما حرف آخر را خودش ميزد. آزاديهايي که داده شده بود فراگير نبود و با مخالفان برخورد ميشد. اکنون دوران ۵۰ ساله حکومت سلطانقابوس پايان يافته و بايد ديد هيثم بن طارق چه رويکردي در قبال مسائل داخلي و خارجي خواهد داشت.
بازار