مهر/ متن پيش رو در مهر منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
پروفسور «شيرين هانتر» معتقد است دولت بحرين هميشه خواسته از هر بهانه اي براي فشار به ايران استفاده کند و موافقت نکردن با بازگشت اتباع خود از ايران هم با همين منطق است.
در حال حاضر جهانيان با مسئله گسترش ويروس کرونا دست و پنجه نرم ميکنند؛ ويروس قاتلي که بيرحمانه قربانيان زيادي در کشورهاي جهان بر جاي گذاشته است. در اين ميان دولتها تلاش ميکنند تا با اتخاذ تدابيري روند گسترش اين ويروس را در کشورهاي خود کند کرده و مانع آن شوند که جان شهروندانشان به خطر بيفتد.
اما به نظر ميرسد اين مسئله در ميان سياستمداران بحريني و رژيم آل خليفه به صورت ديگري تفسير شده است. آل خليفه حتي در خصوص گسترش اين بيماري به دنبال بهره برداري سياسي است، به طوري که مانع بازگشت نزديک به دو هزار شهروند بحريني از ايران به کشورشان ميشود.
رژيم آل خليفه که در سياستهاي ضد ايراني خود شهره است اين بار مي کوشد مانع بازگشت اين زوار بحريني به کشور خود به بهانه گسترش ويروس کرونا شود.
اين در حالي است که تمام کشورهاي جهان ميکوشند اتباع خود را در سايه اوضاع کنوني به سرزمينهايشان بازگردانند.
خبرنگار مهر در گفتگو با پروفسور «شيرين هانتر» عضو شوراي روابط خارجي آمريکا به اين موضوعات پرداخته است که در ادامه ميآيد.
شيرين طهماسب هانتر (۱۹۴۵ در تبريز) استاد ايراني-آمريکايي در دانشگاه جورج تاون است که در زمينه مقالات سياسي به فعاليت مشغول است. او متخصص مسائل سياسي ايران، خاورميانه و اسلام سياسي است تا پيش از انقلاب ۵۷ ايران، هانتر عضو وزارت امور خارجه ايران بودهاست و پس از آن به ايالات متحده نقل مکان نمود. وي به زبانهاي فارسي، انگليسي، فرانسه و ترکي صحبت ميکند. وي همچنين عضو شوراي روابط خارجي امريکاست.
کتاب «روابط ايراني-عربي، فرايندهاي تنش و سازگاري» از جمله کتابهاي متأخر هانتر است. اين کتاب تلاشي براي فهم و درک بهتر تأثيرات رقابتهاي فرهنگي، مدرنيزاسيون (نوگرايي)، اختلافات قومي و مذهبي، دولتسازي، نقش قدرتهاي بزرگ و سيستم سياسي بينالمللي بر روابط ايرانيان و اعراب طي هفت دهۀ گذشته است. از جمله آثار ديگر وي ميتوان به کتابهاي «خدا در کنار ماست: دين و امور بين الملل»، «سياست خارجي ايران در دوران بعد از شوروي»، «ايران متفرق: ريشههاي تاريخي مناظرات ايرانيان درباره هويت»، «فرهنگ و حکومت در قرن بيست و يکم»، «اسلام در روسيه؛ سياست هويت و امنيت»، «آينده اسلام و غرب؛ برخورد تمدنها يا همزيستي مسالمت آميز»، «صداي اسلام از جناح اصلاح طلب»، «اسلام و حقوق بشر»، «مدرنيزاسيون، دموکراسي و اسلام» و «اسلام: دين دوم اروپا» اشاره کرد.
*حدود دو هزار نفر از شهروند بحريني که براي زيارت يا سياحت به ايران آمدهاند با شيوع کرونا نتوانستهاند از ايران خارج شوند. به رغم اعلام ايران، دولت بحرين براي بازگشت آنها همکاري نميکند و فقط حاضر شده تعداد محدودي از آنها به بحرين بازگردند و اکثريت آنها که سن بالايي هم دارند و در معرض خطر قرار دارند و در ايران هستند. دليل اين موضوع چيست؟
دولت بحرين هميشه خواسته است که از هر بهانهاي براي فشار به ايران استفاده کند. موافقت نکردن با بازگشت اتباع خود از ايران هم با همين منطق است. اما ترس از شيوع کرونا نيز ممکن است دليل ديگر اين موضوع باشد.
*به نظر ميرسد مورد مذکور در راستاي سياستهاي جمعيتي دولت منامه براي تحت فشار گذاشتن شيعيان بحرين باشد. ارزيابي شما چيست؟
بعد از آنکه بحرين زير تسلط بريتانيا رفت در مرحله اول سياست از بين بردن جنبههاي ايراني هويت در پيش گرفته شد. مدارس ايراني و فارسي زبان بسته شدند و از مصر و عراق معلم وارد کردند.
از دهه ۸۰ ميلادي نيز سياست شيعه زدايي شروع شد. من در سال ۱۹۸۵ از بحرين ديدن کردم. در آن زمان روستاهاي تمام شيعه که طرز لباس و زندگيشان با اعراب متفاوت بود وجود داشت. در آن زمان سياست دولت از هم پاشيدن روستاهاي خودکفاي شيعي بود. از دهه ۱۹۹۰ به بعد سياست تبديل به تغيير بافت مذهبي بحرين شد.
بعد از تبديل بحرين به آنچه در واقع مستعمره عربستان سعودي است، سياست شيعه زدايي شديدتر شد.
*دولت بحرين سالهاي متمادي در راستاي حذف هويت شيعي از اين کشور به سلب تابعيت شيعيان و دادن تابعيت به غير شيعيان پرداخته است. ارزيابي شما از اين رويکرد چيست؟
نظر شما کاملاً درست است. هدف از بين بردن هويت شيعه و بازماندههاي فرهنگ ايراني در بحرين است.
*چراکشورهاي غربي در مقابل سياستهاي ظالمانه دولت منامه عليه شيعيان بي تفاوت هستند و حتي دولت آل خليفه را نيز تشويق ميکنند؟
متأسفانه بيشتر دولتهاي عربي نيز احساسات ضد شيعي و ايراني دارند. در ضمن آنها اختلافاتي نيز با حکومت ايران دارند. چون شيعيان بحرين به ايران احساس نزديکي دارند اين کشورها حاضر نيستند از حقوق آنها حمايت کنند.
از طرف ديگر پرونده حقوق بشري اين کشورها در قبال مردم خود نيز زياد خوب نيست. به طور کلي مسأله حقوق بشر براي آنها اهميت زيادي ندارد.
*بحرين هر سال ميزبان کنفرانس امنيتي موسوم به ( Manama dialogue) است که توسط اتاق فکر معروف IISS برگزار ميشود. از جمله در اين کنفرانس بر «امنيت انساني» توجه ميشود. يکي از محورهاي امنيت انساني نيز توسعه سياسي است که بحرين نه تنها داراي آن نيست بلکه سياست سرکوبگرانه نيز دارد. چرا سرکوبگريهاي کشورهايي مثل بحرين از سوي کشورهاي غربي حامي حقوق بشر ديده نميشود؟
«ديالوگ منامه» هدفش محکم نگهداشتن روابط اعراب خليج فارس با کشورهاي غربي و هدايت آنها به سوي حمايت از سياستهاي غرب در منطقه است. بقيه مسائل جنبه ظاهري دارند.
همان طور که بحران کرونا نشان داده متأسفانه کشورها تعريف بسيار محدودي از مفهوم امنيت جمعي دارند.
بازار