نکاتی در مورد واکسن کرونا

ايران-کرونا/ متن پيش رو در وبسايت ايران-کرونا منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست دکتر محمد رشيديان/ آيا براي پايان دادن به اپيدمي کرونا به واکسن احتياج داريم؟ آيا مي‌توانيم يک واکسن مؤثر براي کرونا درست کنيم؟ اگر مي‌توانيم، ساخت واکسن چه مدت زمان خواهد برد؟ پتانسيل فراگير شدن ويروس کرونا و همچنين آلوده شدن انسان‌هاي بسياري که علائم جدي بيماري در آن‌ها بروز نمي‌کند، احتمال آنکه واکسن براي پايان دادن اپيدمي لازم باشد را افزايش مي‌دهد. اما سوال اين‌جا است که آيا اصولا مي‌توان براي کرونا واکسن موثري توليد کرد؟ خوشبختانه و به دلايل زير پاسخ اين است که: بله‌، بسيار محتمل است. ۱) شواهد روشني داريم که سيستم ايمني انسان پاسخ دقيق و مخصوصي عليه ويروس کرونا نشان مي‌دهد. به اين معنا که اگر شخصي يک بار بيمار شود، بار دوم که در معرض ويروس قرار بگيرد ديگر بيمار نخواهد شد. حتما تجربه مشابه در مورد بيماري‌هاي ديگر را يا خودتان تجربه کرده‌ايد يا شنيده‌ايد، مثل ويروس آبله‌مرغان که اگر يک بار کسي بگيرد احتمال آلوده شدن مجدد تقريبا صفر است. اين بدين معني است که اگر کرونا بگيريم، سيستم ايمني بدن سلول‌هاي حافظه عليه کرونا توليد مي‌کند. بنابراين اگر ما بتوانيم سلول‌هاي حافظه ايمني عليه کرونا را قبل از اينکه به ويروس آلوده شويم درست کنيم، توانسته‌ايم واکسن موثري بسازيم. ۲) برخي ويروس‌ها مي‌توانند تغييرات (جهش‌هاي ژنتيکي) بسيار سريع داشته باشند و اين موضوع کار را براي ساختن واکسن موثر سخت مي‌کند. مثلا ويروس اچ‌آي‌وي (ايدز) بسيار سريع تغيير مي‌کند. در مورد کرونا، شواهد علمي به وضوح نشان دهنده تنوع اندک ويروس‌هاي پخش شده در سراسر جهان است، که نشان مي‌دهد ويروس کرونا تغييرات وسيع و سريع نداشته است. اين نکته به ساختن واکسن موثر کمک مي‌کند. ۳) ما تقريبا اطمينان داريم که پروتئين S در کرونا (spike protein) هدف اصلي سيستم ايمني انسان است. کرونا با پروتئين Sپوشيده شده و از آن براي آلوده کردن سلول‌هاي ريه استفاده مي‌کند. ۴)‌ مطالعات انجام شده در دو ماه گذشته نشان داده است که موش‌ها نسبت به پروتئين S کرونا پاسخ قوي نشان مي‌دهند. بنابراين ما انتظار داريم که نتيجه مشابهي را در انسان مشاهده کنيم. ۵)‌ ميمون‌هاي رزوس (Rhesus monkeys) که از نظر سيستم ايمني بسيار مشابه انسان هستند، حدود سه هفته پيش (اوائل ماه مارس) واکسينه شده‌اند و در چند هفته آينده خواهيم دانست که آيا واکسن موثر بوده است يا خير. با اين حال، نگراني اصلي اين است که آنتي‌بادي توليد شده توسط واکسن ممکن است منجر به وخيم‌تر شدن بيماري و همچنين ساير عوارض جانبي احتمالي شود. بنابراين ما نمي‌توانيم قبل از انجام آزمايش‌هاي مناسب بر روي حيوانات، و بعدتر انجام آزمايش‌هاي باليني روي تعداد اندکي از انسان‌ها، شروع به استفاده گسترده واکسن کنيم. در حال حاضر دانشمندان در سراسر دنيا مشغول ساختن چندين واکسن مختلف براي کرونا هستند. واکسن‌هايي که بر اساس DNA، RNA ، پروتئين، وکتور (vector)، و يا ويروسِ غيرفعال ساخته شده‌اند از جمله اين تلاش‌هاست. تلاش‌ها آنقدر سريع پيش ميرود که واکسني که بر اساس RNA ساخته شده است هفته گذشته روي ۴۵ داوطلب امتحان شد و نتايج آن تا چند ماه آينده مشخص خواهد شد. در واقع تلاش براي ساخت واکسن کرونا سريع‌تر از هر تجربه ديگري در تاريخ علم پزشکي در حال پيشرفت است. با اين وجود، تقريبا محال است که طي چند ماه آينده بتوانيم به پاسخ قطعي برسيم. و البته توليد صدها ميليون واکسن مؤثر احتمالاً حداقل يک سال زمان خواهد برد. بنابراين، بايد تمام تلاش خود را براي کند کردن روند گسترش ويروس انجام دهيم تا بتوانيم زمان بيشتري بخريم. بعلاوه، اين موضوع کمک خواهد کرد که ظرفيت بيمارستان‌ها پر نشود تا همه بيماران بتوانند درمان مناسب را دريافت کنند. به ياد داشته باشيم که جان بسياري از مردم در معرض خطر است، به ويژه افراد با مشکلات پيش‌زمينه‌اي و افراد مسن که مستعد ابتلا به کرونا با عوارض شديدتر هستند. #باهم_شکستش_مي‌دهيم ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد