فرانسه به دنبال چیست؟

فرارو/ متن پيش رو در فرارو منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست ايمانوئل ماکرون، رئيس جمهور فرانسه، بار ديگر تماس‌هاي خود با ايران را از سر گرفته است. وي عصر روز دوشنبه در تماسي که با همتاي ايراني‌اش، حسن روحاني داشت، مسائل مختلفي از جمله تحريم‌ها عليه ايران را بررسي کرد.  گفتگوي تلفني ماکرون و روحاني در شرايطي انجام شد که ايران و فرانسه مانند ساير کشور‌هاي جهان درگير بحران کرونا هستند. در سراسر جهان بيش از ۱.۳۴ ميليون نفر به ويروس جديد کرونا، يا همان کوويد-۱۹، مبتلا شده اند که از اين تعداد بيش از ۷۴ هزار نفر جان‌شان را در اثر اين بيماري از دست داده اند. ايران از ميان معدود کشور‌هايي است که در حالي که تحت تحريم‌هاي شديد قرار دارد، با کرونا مي‌جنگد. همزمان با شيوع کرونا، دستگاه ديپلماسي ايران کارزار جهاني گسترده‌اي براي تحت فشار قرار دادن کاخ سفيد جهت رفع تحريم‌ها به راه انداخت که به رغم جلب توجه بسياري از محافل رسانه‌اي و سياسي بين المللي، به رفع تحريم‌ها منجر نشد. روحاني در گفتگو با ماکرون، ضمن انتقاد از تحريم‌هاي آمريکا، گفته رفع اين تحريم‌ها در شرايط خاص فعلي، اهميتي مضاعف دارد. از سوي ديگر، ماکرون با بيان همدردي با ايران، بر تداوم همکاري بشردوستانه با ايران تاکيد کرد. اما سواي موضوع کرونا، تماس ماکرون با ايران در شرايط فعلي ممکن است بدون دليل سياسي يا ديپلماتيک نباشد. تماس‌هاي ماکرون با روحاني معمولا بي‌دليل نيستند و به طور کلي به دو دسته تقسيم مي‌شوند: ۱- زماني که اروپا از يک تصميم محتمل ايران نگران است و مي‌خواهد ايران را به عدم اتخاذ تصميمي ترغيب کند. ۲- زماني که اروپايي‌ها ابتکار عملي براي حل بحران دارند و مي‌خواهند ايران را به پذيرش اين ابتکار ترغيب کنند. به نظر مي‌رسد، تماس اخير ماکرون با روحاني از نوع اول باشد. کاخ اليزه در بيانيه‌اي اعلام کرد که در شرايطي که جامعه جهاني در مبارزه با کرونا نياز به وحدت دارد، ماکرون ابراز اميدواري کرده که ايران به پايبندي به تعهدات هسته اي‌اش بازگردد و از اتخاذ اقدامات ناسازگار با برجام خودداري کند. چنين درخواستي از جانب ماکرون کمي عجيب به نظر مي‌رسد. چرا که ايران به رغم اعلام اينکه همه محدوديت‌هاي عملياتي در برجام را کنار گذاشته، از تعليق اجراي تعهدات کليدي برجام، خصوصا تعهدات پادماني، خودداري کرده است. آخرين باري که ماکرون با روحاني تماس گرفت، تقريبا سه ماه پيش بود؛ زماني که تنش‌ها بين ايران و آمريکا به دليل ترور سردار سليماني، فرمانده سپاه قدس در بغداد، به شدت بالا گرفته بود. همزمان، روند کاهش تعهدات هسته‌اي ايران به مراحل نهايي خود رسيده بود. در آن زمان، ماکرون در تماسي با روحاني، وي را ترغيب به تنش زدايي کرده بود. پيش‌تر، ماکرون تماس‌هاي متعددي با روحاني داشت که هدف آن‌ها، متقاعد کردن ايران به ابتکار عمل ديپلماتيک فرانسه براي نجات برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بود. فرانسوي‌ها در نيمه اول سال ۹۸، رفت و آمد‌ها با ايران را بيشتر کردند تا ايران را به گفتگو و مذاکره با آمريکا متقاعد کنند. آن‌ها طرحي داشتند که به موجب آن، ايران در ازاي رفع جزئي تحريم‌هاي نفتي از سوي آمريکا، ضمن دست برداشتن از روند کاهش تعهدات برجامي، قبول مي‌کند که با آمريکا ديدار و مذاکره کند. اين طرح به جايي نرسيد. نه آمريکايي‌ها با رفع تحريم‌ها موافقت کردند و نه ايران با ديدار با آمريکا. در نتيجه، ديپلماسي ميان ايران و اروپا در نيمه دوم سال ۹۸ به اغما رفت. اقدام اروپايي‌ها در فعال سازي مکانيسم حل اختلاف و سپس تمديد نامحدود مهلت اين مکانيسم نيز نتوانست به ديپلماسي جان تازه‌اي بدهد. موضوعاتي فراتر از کرونا در بحبوحه بحران کرونا، اروپايي‌ها در اقدامي که چندان مورد توجه ايران قرار نگرفت، سازوکار اينستکس را با ارسال يک محموله پزشکي به ايران فعال کردند. محموله‌اي که طبق گزارش‌هاي رسانه اي، ربطي به بيماري کرونا ندارد. روحاني به ماکرون گفته فعال سازي اينستکس اقدامي مثبت، اما ناکافي است. رئيس جمهور ايران تصريح کرد: «اين مسير نبايد تنها منحصر به کالا‌هاي پزشکي و غذايي باشد و بايد بتوانيم از آن براي تامين تمامي نيازمندي‌هاي کشورمان استفاده کنيم.» روحاني همچنين خواستار توقف «جنگ اقتصادي ايران» در شرايط کرونا شد و افزود: «انتظار داريم تا کشور‌هاي دوست براي رفع تحريم‌هاي ظالمانه و يکطرفه در اين شرايط، آمريکا را تحت فشار قرار دهند.» اما فرانسوي‌ها و به طور کلي اروپايي‌ها، به رغم حمايت سياسي از کارزار ديپلماتيک ايران جهت رفع تحريم‌هاي آمريکا عليه آن، از اتخاذ هرگونه اقدامي که تحريم‌هاي آمريکا را نقض کند، اجتناب کردند. اينستکس هنوز در حد يک کانال بشردوستانه فعاليت مي‌کند و هيچ خبري از احتمال فروش نفت ايران از طريق اين سازوکار نيست. در چنين شرايطي که اروپايي‌ها خود را از دور زدن تحريم‌هاي آمريکا عاجز مي‌بينند، احتمال تعليق اجراي تعهدات کليدي در برجام مي‌تواند براي اروپايي‌ها مايه نگراني باشد. خصوصا که اروپا مانند آمريکا به شدت درگير بحران کروناست و توان و وقتي براي يک بحران جديد ديپلماتيک ندارد. احتمالا ماکرون در تماس با روحاني خواسته است مطمئن شود که در اين شرايط حساس کرونايي، ايران اقدامي در زمينه برجام يا ساير موضوعات انجام ندهد. موضوعات متنوعي که ماکرون با روحاني بررسي کرده (اينستکس، تحريم ها، امنيت در خليج فارس و عراق) تا حدودي اين را نشان داد. #باهم_شکستش_مي‌دهيم ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد