ايران/ متن پيش رو در ايران منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
اسماعيل علوي/ «سوم خرداد» با گزاره«آزادي خرمشهر» عجين شده وگذشت زمان نميتواند از اهميت و عظمت اين واقعه بزرگ وحماسي که 38 سال پيش در چنين روزي بوقوع پيوست، چيزي بکاهد. بلکه هرچه ازآن فاصله گرفته شود، شکوه حماسي آن روز و واقعه بيشتربه چشم ميآيد. اين روز، نوروز ديگري است که جوهره ايراني را متجلي وپرچم غرورملي را بربام خانه ايرانيان نشاند. در اين واقعه سترگ وافتخار آفرين که در سايه اتحاد و همدلي بوقوع پيوست«خونين شهر»، بار ديگر «خرمشهر» شد و شيريني لحظات آن روزگرم و صميمي در قاب خاطرات ملت ايران جاي گرفت. دشمن با تمهيدات گستردهاي که تدارک ديده بود قصد ماندن براي هميشه در اين خطه از ميهن عزيزمان را داشت وشعاري با همين مضمون ساخته و برديوارهاي شهر نقش زده بود، غافل از آنکه غيرت ملي ايرانيان خيلي زودتر از آنچه بعثيان متجاوز گمان دارند به سروقت شان رفته و با اسارت 19 هزار عراقي، قطار اسيران به راه خواهد انداخت. ارتش متجاوز عراق در فرصت 19 ماهه، استحکامات فوق تصوري را گرداگرد خرمشهر وراههاي منتهي به آن ايجاد و براي حفظ آن؛ لشکر5 مکانيزه شامل 2تيپ زرهي و2 تيپ مکانيزه/ لشکر6 زرهي، شامل 2تيپ زرهي ويک تيپ مکانيزه/ لشکر3 زرهي شامل، 3تيپ زرهي ويک تيپ مکانيزه/ لشکر9زرهي شامل، 2 تيپ زرهي ويک تيپ مکانيزه/ لشکر10 زرهي شامل، يک تيپ زرهي ويک تيپ مکانيزه/ لشکر11 پياده شامل، 3تيپ پياده و3 تيپ تحت امر/ لشکر12 زرهي شامل يک تيپ زرهي ويک تيپ مکانيزه/ لشکر 7 پياده شامل، 2 تيپ پياده/12 تيپ پياده مستقل/تيپ مستقل 10 زرهي/ تيپهاي 31، 32 و 33 از نيروي ويژه/ تيپهاي 9، 10 و20 گارد مرزي/30 گروهان کماندو/10 گردان جيش الشعبي/3 گردان شناسايي/ و گردان تانک مستقل سيف سعد، به استعداد 36 هزارنيروي نظامي با 1435 دستگاه تانک، 1330 دستگاه نفربرو530 قبضه توپ، را به منطقه گسيل ودر کنار استحکامات خود آرايش داده بود. اما رزمندگان ايراني با پشتوانه نيروي ايمان به رغم غير قابل پوشش بودن تحرکات و زمان تقريبي عمليات، در فاصله 15 روز پساز عقب راندن دشمن از 5380 کيلومترمربع مناطق اشغالي خود را به دروازههاي خرمشهر رسانده و شهر را از لوث وجود اهريمنان پاک کردند.
اين پيروزي بزرگ اما به آساني بهدست نيامد کما اينکه در طرح اوليه، بنا بود عمليات در سه مرحله ودر زمان کوتاه تري به پايان برسد، لکن بهدليل مقاومت و پاتکهاي سنگين دشمن عمليات به مرحله چهارم کشيده شد. در شب اول عمليات در محور شمالي منطقه عمليات، دشمن سرسختي نشان داده ونيروهاي عملکننده پس از برجاي گذاشتن 22 شهيد، به اسارت رفتن 27 نفر و 128 زخمي، مجبور به عقب نشيني به مواضع خود شدند. درشب دوم عمليات نيزرزمندگان تيپ 2 لشکر77 بهدليل پاتک دشمن و برخورد با ميدان مين وموانع پيچيده، ناچاراز برگشت به مواضع قبلي خود در برقازه و سيبور شدند. درمحور عملياتي قرارگاه قدس بهدليل نزديکي نيروهاي دشمن به ساحل کرخه کورو آب گرفتگي مصنوعي، تنها راه پيشروي به سمت دشمن سطح جاده بود که بهدليل عرض کم جاده و استقرار تيربارهاي متعدد کاري بس مشکل بود. رزمندگان اسلام درمرحله شب عمليات با استفاده از تاريکي شب از روي جاده بهسمت خاکريزهاي دشمن پيشروي کردند، اما هوشياري دشمن موجب شد تا بلافاصله منطقه به جهنمي ازآتش توپ و خمپاره تبديل و درگيري خونيني در اين جبهه رقم بخورد. سرانجام رزمندگان جان برکف با تقديم چندين شهيد موفق شدن بين 700 تا 3500 متر نفوذ در مواضع دشمن جاي پاي مهمي براي مراحل بعدي عمليات در اين محور به دست آورند. اما با فشار دشمن و روبه رو شدن با استحکامات عراقيها ناچار به عقبنشيني شدند وعدم پيشروي وتأمين اهداف از پيش تعيين شده در اين محور منجر به کندي عمليات شد. روز بعد اما با تلاشهاي طاقت فرسا و با تقديم بيش از 300 شهيد وتعداد بيشتري مجروح توانستند مواضع از دست رفته را بازپس بگيرند. با توجه به شکستن برخي از خطوط دفاعي عراق، صدام طي دستورالعملي فوري تأکيدکرد:«تمامي نيروهايي که مواضع و استحکامات خودرا از دست دادهاند بايد ظرف امروز وامشب دوباره از دشمن پس بگيرند، در غير اين صورت محاکمه انقلابي خواهند شد.» پس از دستور وتهديد صدام که شخصاً فرماندهي نيروهايش را برعهده گرفته بود، با تک سنگين توانستند بار ديگر رزمندگان قرارگاه قدس را عقب رانده وبه مواضع قبلي خود دست يابند. براثر مقاومت عراقيها مرحله اول عمليات بدون آنکه تمامي اهداف خود را تأمين کند 7 روز به درازا کشيد. در اين مرحله سردار شهيد محسن وزوايي مسئول محور تيپ 27 محمد رسولالله به شهادت رسيد. درمرحله دوم هنگام عمليات و با مطالعه عکسهاي هوايي معلوم شد عبور از موانع هفت گانه عراق و آبگيرها و پيشروي به سمت خرمشهر در امتداد جاده اهواز خرمشهر با کندي وتلفات زيادي مواجه خواهد شد، بنابراين بخشي ازطرح عمليات کنارگذشته شد.با حذف اين بخش دشمن که نگران فلش عمليات به سمت بصره شده بود نيروهاي خود را از بخش وسيعي از مناطق اشغالي عقب کشيده و رو به روي بصره مستقر کرد.در اين مرحله اما در غرب جاده اهواز- خرمشهر اقدام به پاتک کرد و با به شهادت رساندن و اسارت 29 نفر از نيروهاي خودي به مواضع جديدي در اين محور دست يافتند. در اين مرحله سردار شهيد حسين قجهاي از فرماندهان جسور وشجاع سپاه نيز به شهادت رسيد. در مرحله سوم که با پس راندن نيروهاي عراقي اغلب آنان درخرمشهر مجتمع شده بودند با حساسيتهاي سياسي نيز برخوردار شد.
از سويي يک منبع خارجي با ابراز نگراني نسبت به پيروزيهاي رزمندگان ايران گفت:«فتح خرمشهر به معناي به دست آوردن تل آويو خواهد بود» وصدام نيز براي روحيه دادن به نيروهايش در اظهار نظري رجزگونه گفت:«اگر ايرانيها بتوانند خرمشهر را بگيرند کليد بصره را تقديم آنان خواهم کرد.» فرماندهان که درعمل با مشکلات و موانع کاردرعمل مواجه شده بودند در شور وبررسي تازه به اين نتيجه رسيدند که دشمن با هدف بالا بردن توان مقابله با آزادسازي خرمشهر که هدف نهايي عمليات بود، تمامي استعداد خود را جهت حفظ اين شهر بسيج کرده است بنابراين مرحله سوم عمليات، محاصره خرمشهر وتثبيت مناطق آزاد شده تدبير شد. ارتش عراق در اين مرحله و بهمنظور حفظ روحيه نيروهايش و همچنين جلب نظر حاميان بينالمللي خود اقدام به اجراي چند پاتک مؤثر وسنگين کرد وبا تصرف پاسگاه شهابي توانست نيروهاي خود را در آن جبهه عقب براند ومانع از نزديک شدن نيروهاي قرارگاه قدس به خط مرزي شود.در اين مرحله جنگ حماسي شکل گرفت ورزمندگان با مقاومت دليرانه زير آتش دشمن مواضع خود را حفظ کردند. مقاومت عاشورايي رزمندگان موجب شد تا عراق براي عقب راندن رزمندگان ايران از سلاح شيميايي استفاده کند. اما با اين ترفند هم موفق به شکستن مقاومت رزمندگان جان برکف نشد. در چهارمين دور نبرد رزمندگان اسلام با وجود خستگي ناشي از23 روز جنگ توان فرسا در گرماي جنوب با يورش به سنگرهاي دفاعي دشمن در غرب خرمشهر آنان را عقب رانده و با قطع ارتباط زميني نيروهاي دشمن که در خرمشهر مجتمع شده بودند با عقبه آنان موفق به فتح خرمشهر بعد از 575 روز اسارت به دست اشغالگران بعثي شدند.
بازار