برجام برخلاف آمریکا مورد حمایت اروپاست

آرمان ملي/ متن پيش رو در آرمان ملي منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست از 17 ژانويه 1946 که اولين جلسه شوراي امنيت سازمان ملل متحد در کليساي وست مينيستر شهر لندن برگزار شد تا اين روزها که نيويورک مقر اصلي برگزاري جلسات اين نهاد ضامن صلح است، تصورش سخت بود که آمريکا به عنوان يکي از مبدعين اصلي شوراي امنيت با ساختار کنوني و کشوري که خود از حق وتو در مصوبه‌هاي شوراي امنيت برخوردار است، تمام توان سياسي و اقتصادي خود را به کار بندد تا بتواند يکي از قطعنامه‌هايي را که اتفاقا به آن رأي مثبت داده، بي‌اثر کند: «قطعنامه 2231». دو سال پيش و در شرايطي که از برنامه جامع اقدام مشترک به عنوان يکي از موفق‌ترين تجربه‌هاي چندجانبه‌گرايي در عرصه بين‌المللي نام برده مي‌شد، رئيس‌جمهور آمريکا با صدور فرماني در خصوص خروج از توافق هسته‌اي کوشيد تا اين «ثمره ديپلماسي چندجانبه‌گرايانه» را به نابودي بکشاند. ايالات متحده با اتخاذ راهبرد «فشار حداکثري» و از طريق اعمال تحريم‌‌هاي يکجانبه عليه ايران کوشيد تا جمهوري اسلامي را وادار به نشستن بر سر ميز مذاکره کند؛ مذاکره‌اي که خروجي آن از قبل معلوم شده و دولت آمريکا مي‌خواهد با اجراي تعهداتي که در برجام داشت -يا حتي کمتر از آن- ايران را از برخي حقوق اساسي خود نظير توسعه صلح‌آميز صنعت هسته‌اي و توسعه صنايع دفاعي محروم کند. به‌رغم تلاش همه‌جانبه دولت ترامپ، آمريکا نتوانست توافق هسته‌اي را به طور کامل نابود کند؛ از يک سو ايران اعلام کرد تا زماني که ديگر کشورهاي عضو برجام به تعهدات خود پايبند باشند از توافق خارج نخواهد شد و از ديگر سو کشورهاي اروپايي متعهد شدند تا ايران نيز بتواند منافع اقتصادي خود را از توافق هسته‌اي حفظ کند. ناکام بودن اروپا در اجراي تعهدات به ويژه در حوزه اقتصادي سبب شد تهران تصميم بگيرد به صورت گام به گام و بر اساس بندهاي 26 و 36 برجام تعهدات فني خود را کاهش دهد. با اين وجود و در حالي که اروپا با فشار آمريکا مکانيسم حل اختلاف را عليه ايران فعال کرده بود، دو طرف به اين توافق رسيدند که بازه زماني محدود حل اختلاف، به طور «نامحدود» تمديد شود تا توافق هسته‌اي زنده بماند. پس از آن بود که ايالات متحده با طرح دو سناريوي جديد کوشيد تير خلاص را به برجام بزند: «تمديد نامحدود تحريم تسليحاتي ايران و استفاده از مکانيسم ماشه». چين و روسيه در مقابل اين اقدام آمريکا به طور قاطع موضع‌گيري کرده و مخالفت خود را اعلام کردند اما نگاهي به مواضع کشورهاي اروپايي نشان مي‌دهد که هنوز حاضر نيستند به طور علني با اقدامات آمريکا در اين زمينه به مخالفت بپردازند. اين در حالي است که به گفته کارشناسان، سرنوشت برجام به سرانجام طرح‌هاي آمريکا بستگي دارد. موضع اتحاديه اروپا پيتر استانو، سخنگوي دستگاه سياست خارجي اتحاديه اروپا در توضيح مواضع اين اتحاديه در قبال اقدامات آمريکا در موضوع توافق هسته‌اي به «آرمان ملي» مي‌گويد: «توافق هسته‌اي ايران در سال 2015 يک دستاورد مشترک براي فرانسه، آلمان، انگليس، روسيه، چين، ايران و ايالات متحده بوده که به اتفاق آرا به تصويب شوراي امنيت سازمان ملل رسيده است. در فرماني اجرايي که در 8 مي 2018 از سوي رئيس‌جمهور ترامپ صادر شده، ايالات متحده اعلام کرده است به مشارکت خود در توافق هسته‌اي پايان مي‌دهد. از آن زمان، ايالات متحده در هيچ نشست و فعاليتي در چارچوب برنامه جامع اقدام مشترک شرکت نکرده است.‌ همه مشارکت‌کنندگان باقيمانده در برجام نيز به‌طور مکرر و علني نارضايتي خود را از اينکه ايالات متحده توافق را رها کرده ابراز کرده‌اند». او مي‌افزايد: «اتحاديه اروپا همچنان به حمايت کامل و دفاع از برنامه جامع اقدام مشترک که توافقي مهم براي جلوگيري از گسترش تسليحات هسته‌اي است، ادامه مي‌دهد. جوزپ بورل مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا به عنوان هماهنگ‌کننده در برجام، در راستاي حمايت از توافق هسته‌اي و تلاش براي اجراي کامل تعهدات از سوي همه طرف‌ها، در حال همکاري با همه شرکاي باقيمانده در برنامه جامع اقدام مشترک است». پيتر استانو تصريح کرد: «برداشته شدن تحريم تسليحات سازمان ملل متحد عليه ايران در اکتبر سال 2020 در قطعنامه 2231 شوراي امنيت سازمان ملل که برجام را تأييد مي‌کند، ديده شده است. اتحاديه اروپا وظيفه ندارد درباره مواضع احتمالي ايالات متحده يا ساير اعضاي سازمان ملل اظهار‌نظر کند. ما از برجام حمايت مي‌کنيم اما نمي‌توانيم از جايگاه مستقل کشورهاي اروپايي در شوراي امنيت اظهار‌نظر کنيم و اين سوالي است که خود کشورهاي اروپايي بايد مستقلا در خصوص آن پاسخگو باشند». سرنوشت برجام و مسأله تحريم تسليحاتي هرچند اتحاديه اروپا به صراحت اعلام مي‌کند که «مشارکت» آمريکا در برجام پايان يافته و همه اعضا بر اين موضوع اذعان دارند، ايران اين مسأله را کافي نمي‌داند و خواستار واکنش‌هايي قاطع‌تر از اتحاديه اروپاست. دياکو حسيني، تحليلگر ارشد مرکز بررسي‌هاي استراتژيک رياست‌جمهوري ايران در اين باره معتقد است «موفقيت يا ناکامي آمريکا در پيشبرد اهداف خود مبني بر تمديد تحريم تسليحاتي يا اسنپ‌بک تحريم‌ها و قطعنامه‌هاي پيشين سازمان ملل تأثيري مستقيم بر آينده برجام دارد». او به «آرمان ملي» مي‌گويد: «متوجه هستيم که موضع دستگاه سياست خارجي اتحاديه اروپا بازتاب‌دهنده موضع کلي کشورهاي اروپايي در قبال يک مسأله است اما لزوما نمي‌توان آن موضع را موضع تک تک اين کشورها به ويژه در شوراي امنيت سازمان ملل دانست». به گفته او، «کشورهاي اروپايي عادت دارند در موضوعاتي نظير تحريم تسليحاتي، موشکي يا فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران، مواضعي نزديک به ايالات متحده اتخاذ کنند اما اين بار همسو بودن اروپايي‌ها با آمريکا در موضوع تمديد تحريم تسليحاتي مستقيماً به برجام ارتباط پيدا مي‌کند و مي‌تواند نتايج بدي از جمله در روابط ايران و اروپا در پي داشته باشد». دياکو حسيني مي‌افزايد: «در عمل نمي‌توان تفکيکي ميان پايبندي به برجام و پايبندي به آنچه در قطعنامه 2231 ذکر شده قائل شد. در واقع اگر کشورهاي اروپايي تصميم بگيرند در کنار آمريکا بايستند و رأي موافق به نقض توافق هسته‌اي بدهند، ديگر قادر نخواهند بود مدعي پايبندي به برجام باشند و چنين رأيي مساوي با پايان برجام خواهد بود. اروپا اگر خواهان حفظ برجام است بايد با صراحت لهجه در مقابل آمريکا بايستند و از نگاه ايران سرنوشت برجام به نحوه اجراي قطعنامه 2231 بستگي دارد». اين تحليلگر مرکز بررسي‌هاي استراتژيک رياست‌جمهوري تأکيد دارد «ايران از آمريکا انتظار ندارد به حقوق بين‌الملل پايبند باشد اما اروپايي‌ها مدعي پايبندي به برجام هستند و بايد به مفاد قطعنامه 2231 به طور کامل پايبند باشند».

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد

instagram.com/akharinkhabar