شرق/ متن پيش رو در منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست ايران و آمريکا بار ديگر زنداني مبادله کردند. هفته گذشته و در ميانه روزهاي تعطيل، دو زنداني ايراني از آمريکا و يک زنداني آمريکايي از ايران به وطن بازگشتند. از ميان دو زنداني ايراني، ادعاي مبادله درباره يکي، سيروس عسگري، تکذيب شد؛ اما آزادي مجيد طاهري و مايکل وايت رسما از سوي دو طرف به‌عنوان مبادله زنداني اعلام شد. پس از اعلام اين مبادله، همانند مبادله پيشين که پاييز گذشته با آزادي ژيائو وانگ و مسعود سليماني بين ايران و آمريکا رخ داد، رئيس‌جمهور آمريکا از ايران بابت همکاري در اين زمينه تشکر کرد و موفقيت در اين مبادله را نشانه‌اي براي امکان موفقيت در مذاکرات بر سر اختلافات بين دو کشور دانست. وزير خارجه آمريکا نيز رويکرد ايران در اين زمينه را سازنده خواند. اين بار نيز سوئيس واسطه گفت‌وگوها در اين زمينه بوده است و البته نام يک مقام سابق آمريکايي نيز اين بار با رسميت بيشتر در اين زمينه مطرح شده است. سيروس عسگري، دانشمند ايراني و از استادان دانشگاه صنعتي شريف، از اسفند سال گذشته در آمريکا با اتهام سرقت اسرار تجاري نيروي دريايي آمريکا و نقض قوانين رواديد بازداشت شد؛ اما در دادگاه در آمريکا از هر دو اتهام تبرئه شده بود. اخباري درباره وضعيت نامناسب او در بازداشتگاه با توجه به شيوع بيماري کرونا، نگراني‌هايي ايجاد کرده بود. مجيد طاهري، پزشکي ايراني بود که از بيش از سه دهه پيش مقيم آمريکا بود؛ اما حدود يک‌سال‌و نيم پيش به اتهام نقش تحريم‌هاي ايالات متحده عليه ايران بازداشت شد. دادگاه آمريکايي به‌تازگي حکم او را به اندازه زمان بازداشتش اعلام کرد. طاهري ۱۶ ماه را در ايالات متحده در بازداشت گذرانده بود. طبق اين روال قانوني، ضمن اينکه دادگاه فرد را مجرم مي‌خواند، مدت‌زماني را که تا صدور حکم در بازداشت گذرانده، به‌عنوان مجازات او اعلام مي‌کند و فرد آزاد مي‌شود. پيش‌تر، نگار قدس‌کني، ديگر ايراني زنداني که با اتهامي مشابه در استراليا بازداشت شده و به آمريکا تحويل داده شده بود، به همين شکل، بعد از صدور حکم آزاد شد و از دادگاه مستقيم به ايران آمد. مايکل ري وايت، نظامي سابق آمريکايي با ۱۲ سال سابقه خدمت است که حدود دو سال پيش در سفري به مشهد با اتهامات امنيتي بازداشت شد. وايت گفته بود براي ملاقات با زني که از طريق اينترنت با او آشنا شده بود، به ايران آمده بود. اتهام او مربوط به مطالبي اعلام شده که در شبکه‌هاي اجتماعي عليه جمهوري اسلامي ايران و مقامات کشور بود و حکم او نيز 10 سال زندان اعلام شده بود. وايت البته از‌جمله زندانياني بود که با شيوع کرونا در ايران، مرخصي پزشکي دريافت کرده بود. ‌ ترامپ خطاب به ايران: منتظر انتخابات نشويد، توافق کنيد

رئيس‌جمهور آمريکا پس از اعلام رسمي اين خبر در توييتر از ايران و سوئيس بابت همکاري در اين زمينه تشکر کرد. دونالد ترامپ ابتدا در توييتي خبر آزادي و پرواز وايت با هواپيماي سوئيسي را منتشر و از سوئيس قدرداني کرد. او در توييت بعدي‌اش با اشاره به زندانياني که در دوران او از ايران آزاد شده‌اند، از ايران تشکر کرد و نوشت: «اين [مبادله] نشان مي‌دهد توافق ممکن است». چند ساعت بعد و پس از پياده‌شدن وايت از هواپيما نيز ترامپ با ابراز خوشحالي از رسيدن وايت به خانه، تشکرش از ايران را تکرار کرد و نوشت: «تشکر از ايران. براي توافق بزرگ منتظر انتخابات ايالات متحده نشويد. من برنده مي‌شوم. الان [اگر بياييد] توافق بهتري حاصل مي‌کنيد». ترامپ در هنگام مبادله سليماني و وانگ نيز از ايران تشکر کرده بود و به امکان مذاکره و توافق اشاره کرده بود؛ اما اين بار رئيس‌جمهور آمريکا صراحتا به نزديکي انتخابات اشاره کرده و گفته است اگر پيش از رسيدن انتخابات، ايران حاضر به مذاکره با آمريکا شود، توافق مطلوب‌تري براي ايران حاصل خواهد شد. انتخابات آمريکا پنج ماه ديگر برگزار مي‌شود و جو بايدن، رقيب رئيس‌جمهور، اعلام کرده در صورت شکست‌دادن ترامپ دوباره به برجام بازخواهد گشت و مذاکره با ايران را از سر خواهد گرفت. رئيس‌جمهور آمريکا چندين بار اين موضوع را مطرح کرده است که دموکرات‌ها، شامل جان کري، وزير خارجه دولت باراک اوباما در زمان امضاي برجام، به ايران گفته‌اند با دولت ترامپ مذاکره نکند و منتظر باشد تا بعد از شکست او در انتخابات ۲۰۲۰، دوباره مذاکره بين ايران و يک دولت دموکرات آمريکا برگزار شود. ايران و رقباي دموکرات رئيس‌جمهور آمريکا اين ادعا را رد کرده‌اند.

‌ پاسخ ظريف به ترامپ: توافق داشتيم، شما قمار کرديد

وزير خارجه ايران صحبت‌هاي رئيس‌جمهور آمريکا درباره مذاکره و توافق را بي‌پاسخ نگذاشت. محمدجواد ظريف چند ساعت بعد از توييت دونالد ترامپ نوشت توافق بشردوستانه در اين زمينه «با وجود» تلاش‌هاي زيردستان ترامپ به دست آمده است. اين موضع‌گيري ظريف در حالي مطرح مي‌شود که پيش‌تر در زمان مبادله سليماني و وانگ، رسانه‌هاي آمريکايي گزارش دادند که مقامات دولت ترامپ با سنگ‌اندازي و مانع‌تراشي باعث تأخير در انجام مبادله شده بودند و موافق و حامي اين مبادله نبودند. او ادامه داد: «وقتي هم که شما به اين مقام رسيديد، توافق داشتيم. ايران و ديگر اعضاي برجام هيچ وقت ميز مذاکره را ترک نکردند. مشاوران شما که بيشتر‌شان تا الان اخراج شده‌اند، يک شرط‌‌‌بندي احمقانه کردند. با شماست که چه زماني بخواهيد اين [اشتباه] را درست کنيد». موضع ترامپ و پاسخ ظريف الگوي آشناي پيام‌هاي چند ماه اخير بين ايران و دولت ترامپ است. مقامات آمريکا پس از خروج از توافق پيشين امضاشده؛ يعني همان برجام، بازگرداندن تمام تحريم‌ها، مانع‌تراشي بر سر راه همکاري ديگر امضاکنندگان برجام و ديگر کشورها با ايران و راه‌اندازي کارزار «فشار حداکثري» از ايران مي‌خواهند مذاکره کند. پاسخ مقامات ايراني نيز همواره اين بوده است که ميز مذاکره‌اي که ايران و آمريکا پاي آن بنشينند، به‌عنوان بخشي از برجام وجود دارد و آمريکا براي مذاکره با ايران بايد به آن توافق برگردد.

‌ هميشه پاي يک ريچاردسون در ميان است؟

نام يک مقام سابق دموکرات آمريکايي دوباره در پرونده مبادله زنداني بين ايران و آمريکا مطرح شده است. اين بار سخنگوي وزارت خارجه ايران رسما نقش‌آفريني ويليام ريچاردسون در اين زمينه را تأييد کرده است. سيدعباس موسوي در پاسخ به پرسش خبرنگاران ديدار بيل ريچاردسون با ظريف درباره زنداني آمريکايي را تأييد کرد. موسوي گفت: «اين ديدار در ماه‌ها قبل انجام شده است». سخنگوي وزارت امور خارجه تأکيد کرد: «ما به تلاش‌هاي انسان‌دوستانه که منجر به آزادي گروگان‌هاي ايراني در آمريکا و خارج از آن شود، همواره پاسخ مثبت داده و استقبال کرده‌ايم». اين تأييد پس از آن انجام شد که شخص ريچاردسون در توييتر نوشت: «خوشحالم که مايکل وايت در حال بازگشت از ايران به آمريکا است. من يک سال از طرف مادر مايکل و جاناتان فرانکز براي اطمينان از آزادي او تلاش کردم. من با مقامات ارشد ايراني از‌جمله محمدجواد ظريف و مجيد تخت‌روانچي ديدارهايي داشتم». نام ريچاردسون پيش‌تر در مبادله پيشين نيز مطرح شده بود و محسن بهاروند، از معاونان وزير خارجه ايران، درباره نقش‌آفريني او در اين زمينه گفته بود. بيل ريچاردسون، سياست‌مدار دموکرات که سابقه فرمانداري ايالت نيومکزيکو و وزارت را نيز در کارنامه دارد، در دوران رياست‌جمهوري بيل کلينتون، حدود يک‌سال‌و نيم و پيش از اينکه براي تصدي وزارتخانه انرژي به واشنگتن بازخوانده شود، سفير ايالات متحده در سازمان ملل بود. او پس از پايان دوران فرمانداري در نيومکزيکو در سال ۲۰۱۱ و در سن ۶۳‌سالگي‌اش، عملا از دنياي رسمي سياست بازنشسته شده و مقام جديدي نداشته است؛ اما همچنان در مذاکرات غيررسمي و پشت پرده به دولت آمريکا کمک مي‌کند. مشهورترين نمونه‌هاي اين تلاش‌هاي او در زمينه گفت‌وگوهاي آمريکا با کره شمالي و نيز بحث مبادله زندانيان با ايران است.

‌ عادل‌خواه و زاغري، اروپايي‌ها همچنان در ايران اما اين خبر تلاقي زماني درخور‌توجهي با اخبار مربوط به دو زنداني داراي تابعيت اروپايي در ايران دارد. وزير خارجه و رئيس‌جمهور فرانسه در اظهاراتي جداگانه بار ديگر خواستار آزادي فريبا عادل‌خواه، پژوهشگر ايراني‌-فرانسوي شده‌اند که در ايران با اتهامات امنيتي زنداني است. امانوئل مکرون، رئيس‌جمهور فرانسه در سالگرد بازداشت عادل‌خواه نوشت: «پيام من به مقام‌هاي ايران: عدالت حکم مي‌کند که هم‌وطن ما فورا آزاد شود». ژان ايو لودريان، وزير خارجه فرانسه، نيز با درخواست دوباره آزادي فوري عادل‌خواه گفت: «شرايط پيش‌رو فقط مي‌تواند تأثيري منفي بر روابط دوجانبه ميان ايران و فرانسه بگذارد و فقط منجر به کاهش حائز اهميت اعتماد ميان دو کشور خواهد شد». موسوي در واکنش به اين موضع‌گيري‌ها اظهار کرد: «همان‌طور که بارها گفته‌ايم، موضوع شهروند ايراني خانم عادل‌خواه مشمول يک فرايند مستقل و عادلانه قضائي بوده است. ايشان متناسب با جرمي که مرتکب شده‌اند، محکوم و در حال گذراندن دوره محکوميت خود هستند. فشارهاي سياسي و راه‌اندازي پويش‌هاي تبليغاتي، حتما نمي‌تواند در اجراي حکم اختلال ايجاد کند. اميدواريم مقامات فرانسوي متوجه اين موارد باشند و به دخالت در امور داخلي کشورمان خاتمه دهند». از سوي ديگر خبر رسيد نازنين زاغري رتکليف، زنداني ايراني‌-بريتانيايي که اتهاماتي مشابه دارد، همچنان در مرخصي‌اي است که به خاطر شيوع کرونا به او داده شده است. محمود بهزادي‌راد، وکيل‌مدافع نازنين زاغري، در گفت‌وگو با ايلنا، درباره آخرين وضعيت موکل خود اظهار کرد: «با وجود اينکه مرخصي نازنين زاغري تا پايان ارديبهشت بود؛ اما خوشبختانه مجددا تمديد شده و با پابند الکترونيکي در مرخصي است و بايد منتظر بود تا ببينيم چه پيش خواهد آمد». او افزود: «با توجه به دستورالعملي که از سوي رئيس قوه قضائيه ابلاغ شد، کساني که پنج سال محکوميت داشته باشند و يک‌سوم اين محکوميت را گذرانده باشند، عفو شامل حال‌شان خواهد شد و ما اميدواريم که اين دستورالعمل شامل حال خانم زاغري بشود». بهزادي‌راد اضافه کرد: «هيچ موضوع جديدي مطرح نشده و همان وضعيت قبل ادامه دارد». در‌اين‌ميان نکته درخور‌توجه اين است که ايران و آمريکا با وجود خصومت تاريخي و فقدان روابط سياسي در مدتي که اين پرونده‌هاي اروپايي در جريان بوده، توانسته‌اند چند زنداني را آزاد و مبادله کنند؛ اما در‌حالي‌که رابطه ايران با اروپا دست‌کم در مقايسه با ايالات متحده، مثبت ارزيابي مي‌شود، چنين روالي در اين زمينه طي نشده است. از طرف مقابل نيز حتي وقتي شايعه تبادل زنداني مطرح شد، در‌حالي‌که بعدتر مشخص شد موضوع همچنان مربوط به طرف‌هاي ايراني و آمريکايي بوده، مقامات بريتانيايي با قاطعيت اين گزينه را رد کردند.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد

instagram.com/akharinkhabar