سرمقاله شرق/ زیارت در هنگامه کرونا

شرق/ « زيارت در هنگامه کرونا » عنوان سرمقاله روزنامه شرق به قلم مصطفي ايزدي است که مي‌توانيد آن را در ادامه بخوانيد: فردا جمعه، مصادف است با زادروز ميلاد پر‌خير‌و‌برکت هشتمين امام شيعيان حضرت علي‌ ابن موسي‌الرضا (ع) که يکي از استثنائي‌ترين سالروز‌هاي ولادت اين امام همام، حداقل در پنج سده اخير تاريخ ايران است. مسلمانان در ايران و ساير کشورهاي اسلامي بسيار علاقه‌مندند که در چنين روزي خود را به بارگاه امام هشتم برسانند و از نزديک، مرقد مطهر حضرتش را زيارت کنند و بهره‌اي معنوي برگيرند. اما امسال شرايط خاصي پيش آمده و چنين توفيقي از دوستداران زيارت امام سلب شده است. در موضوع زيارت و تاريخ تمسک بني‌آدم به قبور شخصيت‌هاي موردقبول، نظرات فراوان و گوناگوني وجود دارد که نمي‌توان همه زواياي آن را در يک يادداشت کوتاه روشن کرد. اما مي‌توان گفت که از دوران بسيار کهن، مزار درگذشتگان به‌ويژه آنان که سرآمد جامعه و مورد احترام بخشي از مردم بوده‌اند، داراي احترام و وسيله‌اي براي ايجاد ارتباط روحي زندگان با آنان بوده است. در ميان ملت‌هايي که درگذشتگان خود را در زمين دفن مي‌کنند، سنت علامت‌گذاري روي محل دفن، اعم از کوچک يا بزرگ، سابقه‌اي بيشتر از آنچه در تصور مسلمانان است، دارد. واژه زيارت نيز که به‌معناي خاص آن، ديدار حضوري با بزرگان مدفون در خاک است، منحصر به دوران اسلامي يا ديدار قبر شخصيت‌هاي مذهبي نيست.‌ در ايران و در ميان ايرانيان زيارت بارگاه پيشوايان معصوم از اهميت ويژه‌اي برخوردار است و به عواملي چند بستگي دارد. اول اينکه در آموزه‌هاي ديني به دفعات سفارش شده که به زيارت قبور بزرگان برويد. زندگي و سرگذشت دين‌داران سرشناس نيز نشان مي‌دهد که زماني را براي زيارت پيشوايان خود در نظر داشته‌اند. دوم اينکه زيارت از نظر مردان و زنان به‌ قدري اهميت دارد که مورد استفاده يا سوء‌استفاده برخي سلاطين بوده است و آنان براي ايجاد زمينه محبوبيت براي خود در جامعه به تبليغ و ترويج آن همت مي‌کرده‌اند. اگر‌چه در ميان سلسله‌هاي حکمراني ايراني و خلفا و سلاطين حاکم بر ممالک اسلامي، کساني بوده‌اند که وجود قبر و بارگاه را بر‌نمي‌تافته و به تخريب آنها مي‌پرداخته‌اند اما اکثر آنان، از جمله دوره‌هايي که مذهب در اداره حکومت و جامعه نقش مهم داشته، مانند ديلميان، صفويان و قاجاريان بر شکوفايي زيارت و زيارتگاه‌ها و حمايت از زائران تأکيد زياد مي‌شده و مي‌شود. در ايران مهم‌ترين زيارتگاه شيعيان بارگاه ملکوتي امام رضا(ع) در مشهد است که هرساله به‌جز چند ماه اخير، ميليون‌ها زائر از داخل و خارج خود را به آنجا مي‌رساندند که از نزديک‌ترين فاصله ممکن، دل خود را ‌در فضاي معطر رواق‌ها و اطراف ضريح ايشان به پرواز در آورند، با خداي خود راز‌ونياز کنند و روح رئوف امام بزرگوار را واسطه شفاعت خود در پيشگاه ربوبي قرار دهند تا با لطف او مشکلي از مشکلاتشان رفع شود.‌ واقعيت اين است که در عصر روشنفکري، در مورد اصل زيارت، چرايي، ضرورت و فايده آن حرف‌و‌حديث‌هايي پيدا شده که لازم مي‌آيد آگاهان به اين موضوع پرداخته و به تبيين آن خصوصا براي جوانان اقدام کنند. بعضي مي‌گويند انسان مي‌تواند بدون واسطه با خداي خويش سخن بگويد و نياز‌هاي خود را برطرف کند. در قرآن و روايات معتبر از وجود شفاعت‌کننده و ضرورت آن سخن به ميان آمده است. وانگهي انسان هميشه و همه‌جا در حضور خداست و بي‌‌وقفه با او در ارتباط است و با الطافش مأنوس. اما انسان مي‌تواند دست محبوب‌ترين چهره‌هاي مقرب به درگاه حق تعالي را بگيرد و با لطف آنها نزد رب‌العالمين طرح مسئله کند. به نظر نگارنده حضور گاه و بيگاه در کنار جايگاهي که انسان مي‌تواند ارواح طيبه را حس کند و از آنان الهام بگيرد و با زندگي صاحبان آن ارواح آشنا شود، مزيتي دارد که در جاهاي ديگر يافت نمي‌شود؛ مگر در خانه خدا. باوجوداين، متأسفانه گاهي اعمالي خارج از آموزه‌هاي ديني، مانند غلو و رفتار‌هاي بي‌نسبت با رفتار اسلامي در جريان زيارت‌خواني و در ميان زائران ديده مي‌شود که بين جوانان عقل‌انديش عصر ارتباطات با اين امر فاصله انداخته است که لازم است متوليان امور براي اصلاح اين رفتارها اقدامات لازم را انجام دهند. هجوم بي‌سابقه و بيرحمانه بيماري مرموز کرونا، به همه جوانب زندگي بشر امروزي، باعث شد بسياري از سنت‌ها و رفتارهاي ديرينه آحاد جامعه را دستخوش تغييراتي باورنکردني کند. اين موضوع در جامعه ما سنت پسنديده ديدوبازديدها از جمله در ايام نوروز و سنت حسنه زيارت امام رضا (ع) و سه زيارتگاه مهم مذهبي ديگر در قم و شيراز و شهرري را بعد از صدها سال به تعطيلي کشاند. براي علاقه‌مندان به زيارت و به‌ويژه کساني که زندگي اقتصادي‌شان در جوار قبور متبرکه مي‌چرخد، محدوديت‌ها در زيارت حرم امام هشتم شيعيان و ديگر اماکن زيارتي، دشوار بود؛ اما ضريب بالاي ابتلاي کرونا در آسيب‌رساندن به جان و سلامت مردم، بالاتر از اينها بود. زيارتگاه رضوي، در ايران هم به دليل روحيه‌بخشي و بازآفريني سال‌به‌سال معنويت در دل کساني که عميقا به اين نوع ارتباطات ملکوتي پايبندند و هم به دليل تأثير اقتصادي درخورتوجهي که در شمال شرق کشورمان دارد، تعطيل‌بردار نبود؛ اما چنين شد که چندماهي تمامي در و دروازه‌هاي روضه رضوي و بيوتات متعلقه، قفل زده شد و حسرت حضور در آن اماکن، به‌ويژه بر دل مجاورين آن حضرت ماند. براي مقامات مسئول بهداشت و درمان کشور و براي بسياري از فرهيختگان جامعه، ابتلائات بيماري و مرگ‌هاي ناشي از عدم رعايت اصول اعلام‌شده، امري مسجل و بسيار مهم است. در‌عين‌حال در فضاي باز برخي حرم‌ها، با شرط‌وشروط‌هايي امکان زيارت محدود فراهم ‌شد اما اگر زائران از نزديک، نخواهند اين دستورالعمل‌ها را رعايت کنند و بر اثر بي‌مبالاتي رايج، باعث درگير‌شدن بيشتر جامعه و افزايشان مبتلايان و جان‌باخته‌هاي ناشي از کرونا شوند، مسئولان بهداشت و درمان که شبانه‌روز در تلاش کاستن از اثرات بيماري هستند، چه مي‌توانند بکنند؟ شايد بيشتر از آنکه بعضي‌ها فکر مي‌کنند، زيارت و دعا علاج بيماري است، مؤمنان و مؤمناتي هستند که باور دارند امام رضا (ع) خوشحال نخواهد شد که مردم وجوب دفاع از جان و سلامت مردم را در مقابل استحباب زيارت ‌آن حضرت، ناديده بگيرند. در‌هر‌صورت زيارت ائمه معصومين(ع) و حتي زيارت خانه خدا – که براي عده‌اي در شرايط خاص واجب مي‌شود – و نيز زيارت مضجع شريف نبي اکرم(ص) در مدينه منوره، هنگامي مي‌تواند سرشار از معنويت و آموزندگي باشد که جان انسان‌ها در معرض خطر قرار نگيرد. امسال همه علاقه‌مندان از راه دور و با امکانات فضاي مجازي، اين زيارت و عرض ارادت را انجام داده و ضمن دعا براي سلامتي بيماران و صحت کادر بهداشت و درمان کشور، از سفر‌هاي زيارتي و سياحتي پرهيز مي‌کنند.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد

instagram.com/akharinkhabar