5 احتمال درباره نطنز

همشهری/ متن پیش رو در همشهری منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست

اسماعیل سلطنت‌پور/ بامداد دوشنبه حادثه‌ای در سایت هسته‌ای نطنز رخ داد که صدای آن روز بعد درآمد؛ سفر بامدادی رئیس سازمان انرژی اتمی به همراه مدیران ارشد فنی، امنیتی و ایمنی این سازمان به نطنز خبر از یک اتفاق مهم می‌داد. بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی روز پنجشنبه اعلام کرد که سانحه‌ای در یکی از سوله‌های در دست احداث مجتمع غنی‌سازی‌ نطنز رخ داده که تلفاتی نداشته و علت آن در دست بررسی است. او در توضیحات تکمیلی خبر داد که علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی هم شخصا در سایت نطنز حضور یافته و تیم‌های مختلفی مشغول بررسی علت وقوع حادثه هستند. نخستین تصویر از سوله حادثه دیده که از سوی سازمان انرژی اتمی منتشر شد ابعاد جدیدی از حادثه را فاش می‌کرد، چون برخی فعالان توییتری در فضای مجازی با استناد به تصویر منتشر شده و تطبیق آن با یکی از عکس‌های بازدید خبرنگاران از سایت نطنز نشان دادند که محل وقوع حادثه مرکزی بوده که برخلاف تاسیسات غنی‌سازی‌ ایران در نطنز و فردو که زیر زمین قرار دارند، روی سطح زمین واقع است. در سایت غنی‌سازی‌ نطنز علاوه بر ساختمان مونتاژ سانتریفیوژ، ساختمان موسوم به اس8 هم در دوران فعلی که ایران تعهدات هسته‌ای خود را کاهش داده از اهمیت فراوانی برخوردار است، چون در یکی تعداد سانتریفیوژ‌ها و در دیگری کیفیت آنان در حال افزایش است.

سناریوی اول؛ اتفاق طبیعی
درباره حادثه در سایت نطنز سناریوهای مختلفی قابل بررسی است؛ نخستین سناریو طبیعی بودن حادثه است چون در ماه‌های اخیر ایران سرعت فعالیت‌های هسته‌ای خود را چندبرابر کرده و براساس یک اصل کلی سرعت بالاتر وقوع حوادث را هم افزایش می‌دهد، کما اینکه حادثه اخیر هم احتمالا در یکی از بخش‌های مرتبط با سرهم کردن و تست سانتریفیوژ‌ها رخ داده و خرابی یا کرش کردن از اتفاقات کاملا عادی در صنعت هسته‌ای جهان به‌شمار می‌رود.
24ساعت پس از سانحه در سایت نطنز، سردار غلامرضا جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل در یک برنامه تلویزیونی حضور یافت و درباره حوادث اخیر در کشور گفت: بخش عمده‌ای از این حوادث نتیجه رعایت نکردن مسائل ایمنی است.

سناریوی دوم؛ حمله هوایی
یکی از فعالان توییتری رژیم صهیونیستی روز پنجشنبه ادعا کرده بود که این رژیم اقدام به بمباران بزرگ‌ترین تاسیسات غنی‌سازی‌ ایران کرده است. این ادعا از ضعیف‌ترین احتمالات موجود است چون سایت‌های هسته‌ای ایران از بالاترین سطح فعال در حوزه پدافند هوایی برخوردار هستند و به‌خصوص نطنز به‌دلیل واقع بودن در عمق جغرافیایی کشور در شرایطی قرار دارد که دستیابی به آن از طریق آسمان، آن هم به‌دور از چشم رادارهای نظامی مستقر در مرزها و نیز اطراف سایت نطنز عملا غیرممکن است.

سناریوی سوم؛ عملیات نفوذ خارجی
سردار جلالی در ادامه سخنان خود در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری یک احتمال را هم مطرح کرده بود. او با بیان اینکه بخشی از حوادث ممکن است ناشی از حرکات عناصر ضد‌انقلاب و عناصر مرتبط با آن باشد و شاید هم دشمن دخالت داشته باشد درباره احتمال نفوذ سایبری به تاسیسات ایران با اشاره به اینکه قدرت پاسخ و آفند سایبری ما بخشی از قدرت دفاعی کشور است، تصریح کرد: اگر اثبات شود به کشورمان حمله سایبری شده است، پاسخ می‌دهیم.
2‌ماه قبل اخباری مبنی بر تلاش رژیم صهیونیستی برای از کار انداختن سامانه‌های فنی بندر شهید رجایی منتشر شده بود.
صهیونیست‌ها بارها تلاش‌هایی را برای عملیات سایبری در تاسیسات هسته‌ای ایران انجام داده‌اند که مهم‌ترین آن پروژه استاکس‌نت در دهه گذشته بوده است. سال‌ها قبل یکی از تاسیسات مواد شیمیایی اصفهان بر اثر خرابکاری از بین رفت.
تاسیسات هسته‌ای ایران ارتباط آنلاین با دنیای بیرون ندارند، به همین دلیل سناریوی هک هم قابل تامل نیست.

سناریوی چهارم؛ خرابکاری داخلی
سایت‌های هسته‌ای از تدابیر به‌شدت امنیتی برخوردار هستند؛ به‌نحوی که افراد غیر، از جمله خبرنگاران و بازرسان آژانس و سایر بازدید‌کنندگان، امکان همراه داشتن هیچ وسیله الکترونیکی را ندارند و در بدو ورود موبایل‌ها و دیگر اقلام نقل و انتقال اطلاعات ازجمله فلش و... توسط سامانه‌های پیشرفته اسکن و حتی توسط سگ‌های بازرس مورد بررسی قرار می‌گیرد و توسط مأموران امنیت ضبط می‌شود؛ کما اینکه آبان سال قبل هنگامی که یکی از بازرسان آژانس قصد وارد کردن اقلام ممنوعه انفجاری نیترات به سایت نطنز را داشت، اقدام او توسط مأموران امنیت سایت، کشف و از ورود او جلوگیری شد. با این حال آنچه در رابطه با اتفاقات خرابکارانه محتمل است انجام عملیات نفوذ توسط پرسنل داخلی تاسیسات است. چند‌ماه پیش برای نخستین‌بار فاش شده بود که در جریان پروژه استاکس نت، سفارت هلند از طریق برخی پرسنل سایت نطنز تلاش داشته که ویروس‌های مخرب را وارد تاسیسات هسته‌ای ایران کند.
نخستین بار سایت زیرزمینی فردو نیز توسط 2سرباز مستقر در این سایت لو رفت و علاوه بر این در جریان انفجار در پایگاه نظامی اطراف شهریار که به شهادت شهید تهرانی‌مقدم منجر شد نیز گزینه اصلی، خرابکاری توسط برخی عوامل نفوذی بود؛ نفوذی‌هایی که قاعدتا با دادن آدرس غلط نگاه‌ها را به سمت عوامل دیگر منحرف کرده و با لباس خودی دست به عملیات خرابکارانه می‌زنند. همین 2 هفته قبل بود که قوه قضاییه نام و عکسی از یکی از نیروهای نفوذی در سوریه منتشر کرد که در ارتباط با سرویس‌های جاسوسی آمریکا و اسرائیل مسیرهای تردد سردار سلیمانی و اطلاعات نظامی ایران را فروخته بود. در پی حادثه در سایت نطنز، سایت بی‌بی‌سی فارسی مدعی شد که ساعاتی قبل از اعلام آن توسط ایران، بیانیه‌ای از سوی یک گروه زیرزمینی در اختیار خبرنگارانش قرار گرفته که براساس آن گروه مذکور با معرفی خود به‌عنوان عامل داخلی با ژست اعتراضی مسئولیت عملیات نطنز را بر عهده گرفته‌اند.

سناریوی پنجم؛ تجهیزات معیوب
یکی از قدیمی‌ترین شگرد‌های سرویس‌های امنیتی برای خرابکاری در تاسیسات هسته‌ای ایران فروش قطعات معیوب در بازارهای غیررسمی بوده که در برخی موارد حتی با هماهنگی شرکت‌های معتبر، قطعاتی با برند این شرکت‌ها اما با تفاوت‌های آلیاژی تولید و به واسطه‌ها فروخته شده اما این قطعات هنگام نصب در تاسیسات هسته‌ای اصطلاحا دچار کرش شده و خساراتی به بار می‌آورند. البته این شگرد اصطلاحا قدیمی شده و پرسنل فنی و متخصص ایران از مسیر‌های متنوع و مختلف قطعات دریافتی را در سامانه‌های مشابه و شبیه‌ساز تست می‌کنند و پس از تأیید اصالت، آنان را وارد مدار خواهند کرد.