رویاهایی که با سیسی برباد رفت

ایسنا/ متن پیش رو در ایسنا منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست

سپتامبر ۲۰۱۸ چند ماه پس از انتخاب مجدد عبدالفتاح سیسی برای دور دوم ریاست جمهوری مصر در انتخاباتی که درست چند هفته قبل از ارائه پروژه اصلاحات قانون اساسی که برای تضمین بقای او در قدرت تا دستکم ۲۰۳۰ برگزار شد، وی به مردم مصر بشارت داد که ۳۰ ژوئن ۲۰۲۰ (مصادف با هفتمین سالگرد تظاهرات علیه محمد مرسی، رئیس جمهور برکنار شده این کشور ) شاهد کشوری جدید خواهند بود؛ رویایی که هرگز محقق نشد.

به گزارش العربی الجدید، سیسی در این سخنرانی در جریان افتتاح چند پل و خیابان جدید در مصر گفت: ۳۰ ژوئن ۲۰۲۰ کشوری متفاوت با کشور فعلی ارائه خواهیم کرد.

اما عملا مصری‌ها امروز در کشوری متفاوت از آنچه ۷ سال قبل بود زندگی می‌کنند. خیلی از رویاهایی‌ که روزی مصری‌ها برایش دست به انقلاب ۲۰۱۱ زدند، نابود شد و بسیاری از دستاوردهای سیاسی و معنوی که در دو سال اول پس از انقلاب به دست آورده بودند، از دست رفت و خدمات اساسی تعطیل شد. زیرا دستاوردهای دولت سیسی تنها به زیرساخت‌ها منحصر شده و در زمینه خدماتی موفقیتی به دست نیامد و ارتش کنترل مطلقی بر حوزه‌های اقتصادی و توسعه‌ یافت. از سوی دیگر انتشار ویروس کرونا وضعیت شکننده اقتصاد مصر را بیش از پیش نمایان کرد. بخش خدمات رو به ضعف رفتند و ساختار بهداشتی و پزشکی مصر به دلیل کرونا دچار فروپاشی شد.

از همان هفته‌های اول پس از "کودتا" علیه مرسی، گرایش سیسی به شانه خالی کردن از تعهدات تعیین شده از سوی احزاب سیاسی حامی وی مثل انتقال قدرت و واگذاری حکومت به چهره‌های غیر نظامی مشخص شد. این گرایش در ابتدا با دخالت‌های نظامی و سلطه‌جویانه در عملکرد کمیته ۵۰ نفره مسئول تدوین اصلاحات قانون اساسی و پس از آن با کنترل بر اصول قانون‌گذاری از طریق عدلی منصور، رئیس جمهور موقت، به تعویق انداختن انتخابات پارلمانی که قرار بود ظرف شش ماه برگزار شود و برگزاری انتخابات ریاست جمهوری پیش از پارلمانی آغاز شد. او در دوره کاندیداتوری بر پوشیدن لباس فرم نظامی تاکید داشت تا این پیام را بدهد که از موسسات نظامی و اتکا بر ارتش در مدیریت امور کشور دست نکشیده و این رویکرد در تمامی سطوح به ویژه حوزه‌های مدیریتی و اقتصادی نمایان شد.

سیسی هرگز به نخست وزیری نظامی اعتماد نکرد بلکه چهره‌های ضعیف و فاقد کاریزما و رویکرد را انتخاب کرد و همواره بر نظارت خود بر تمامی موضوعات اصرار داشت. علاوه بر اینها او همواره در خصوص قدرت و شایستگی دیگران برای انجام امور تردید داشت به ویژه اگر آنها غیرنظامی بودند. سیسی طرح‌های آنها را که شامل حال تمامی حوزه‌ها بودند، ملی می‌خواند هرچند که سودی برای خزانه کشور نداشتند و تحت هیچگونه نظارتی از سوی دولت نبودند.

فعالیت ارتش، دستگاه‌های حاکمیتی و امنیتی در تمامی کمیته‌های رسمی و وزارت‌خانه‌ها افزایش بسیاری داشت. همچنین حضور نمایندگانی از ارتش در تمامی دفاتر وزارت‌خانه‌ها و استانداری‌ها برای نظارت دولتی و اطلاعاتی مساله‌ای عادی شد. سیسی با ادعای حمایت از جوانان و استخدام آنها در پست‌های مهم، فارغ‌التحصیلان دانشگاهی را که با رویکردهای اطلاعاتی و نظامی آموزش دیده بودند، در تمامی ادارات دولتی به کار گرفت و آنها را به بازوهای خود برای پیگیری و تهیه گزارش تبدیل کرد.

شیوع کرونا، سطح ضعیف مسؤولان وزارت بهداشت را که همگی از سوی مرکز اطلاعات و نظارت دولتی تعیین شده بودند، و نیز بی‌تجربه بودن مدیران را بیش از پیش نمایان کرد. سیسی این افراد را به دلیل تردیدش به وفاداری مسؤولان دوره حسنی مبارک منصوب کرده بود.

آشکارترین نمونه از این رویکرد قانون بازنشستگی اکتبر سال ۲۰۱۸ بود که کاملا به نفع ارتش، اطلاعات و نظارت اداری و دستگاه‌های وابسته به آنها تحت عنوان "موارد ضروری که امنیت ملی اقتضا می‌کند" تمام شد در حالی که تعبیر امنیت ملی بسیار گسترده بوده و هر وزارتخانه‌ای می‌تواند آن را آنگونه که می‌خواهد تفسیر کند، همچنین در این قانون برنامه‌های خرید و فروش تحت عنوان امنیت ملی کاملا محرمانه می‌مانند و هیچگونه اطلاعاتی از آنها منتشر نمی‌شود.

نمی‌توان این امتیازها را از تلاش سیسی و دولت کوچکش برای راضی نگه‌داشتن ارتش با توسعه امتیازهای اقتصادی آن جدا کرد. این عامل مهم به تغییرات متعددی در ساختار دولت سیسی منجر شد. با وجود اینکه عباس کامل، رئیس اطلاعات کل هنوز قدرتمندترین دوست سیسی است اما در ماه‌های گذشته شاهد اعتماد او به چهره‌های جدیدی در ارتش بوده‌ایم.

اعتماد سیسی به یک گروه محدود از وجود بحران عمیقی در دولت او خبر می‌دهد. نبود چهره‌هایی سیاسی که بتوانند راه‌حل‌هایی خارج از چراچوب نظامی برای بحران‌های کشور ارائه دهند، یکی از این مشکلات است. در مصر جدید در ۲۰۲۰ نام نخست وزیر، وزیر دفاع و حتی سایر وزرا برای مردم شناخته شده نیست چرا که آنها به دستور سازمان اطلاعات مصر اجازه انتشار تصاویرشان در رسانه‌ها را ندارند.

عقب‌نشینی مصر از جزایر تیران و صنافیر به نفع عربستان در آوریل ۲۰۱۶ در مقابل برخی کمک‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها نادیده گرفتن مقتضیات امنیت ملی مصر به دلایلی واهی را نشان داد و باعث شد مصر نفوذ خود را در خلیج العقبه از دست بدهد. این امتیازدهی شرایط را برای ارائه پروژه‌های مشترک کشف گاز دریای سرخ با حمایت شرکت‌های آمریکایی را فراهم کرد.

تولید گاز از حوزه‌هایی بود که سیسی برای ساخت مصر جدید بر آن تکیه کرده و در صدر فعالیت‌های آن قرار دارد اما این فعالیت‌ها هیچگونه تاثیر مثبتی برای مصر نداشتند بلکه موجب عقب‌رفت و بدهکاری مصر شدند.

مصر پس از هفت سال جنگ بی‌ثمر با تروریست‌ها به رژیم صهیونیستی اجازه داد در شمال شرق سینا حضور یابد و ده‌ها تن را از مناطق مسکونی‌شان بیرون رانده و آنجا را به بهانه تعقیب تروریست‌ها ویران کند، همین امر موجب افزایش خصومت مردم این منطقه با دولت قاهره شد.

سیاست‌های انتقام‌جویانه سیسی در مورد اسلام‌گراها(اخوان المسلمین) هم موجب شد نقش مثبت این کشور در لیبی که در راستای برقراری آشتی بود به یکی از طرف‌های اصلی درگیری تبدیل شود.

در سطح قاره آفریقا با وجود اینکه مصر سال گذشته ریاست اتحادیه آفریقا را بر عهده داشت اما در بهبود چهره سیاسی و عملکرد دیپلماتیک خود در مورد کشورهای این قاره شکست خورد و این امر در ناتوانی قاهره در جلب حمایت آنها در درگیری‌های طولانی‌اش با اتیوپی در مورد سد النهضه منعکس شد. توافقی که سیسی با اراده خود با اتیوپی به امضا رساند، موجب شد آدیس آبابا فرصت تکمیل پروژه سد را بیابد.