دنياي اقتصاد/ متن پيش رو در دنياي اقتصاد منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
هشدار به صدا درآمده از جانب چين به دليل ضربه کاري وارد شده درباره تهيه ماسک، گان (لباس محافظ) و کيتهاي آزمايش و ساير تسليحات خط مقدم مبارزه با ويروس کرونا در جهان، ساير کشورها را به اين صرافت انداخت که براي مقابله با اين بيماري پاندمي و شيوع بيماريهاي واگيردار در آينده کارخانههايشان را آماده و برقرار کنند. به نوشته روزنامه نيويورکتايمز، هنگامي که اين بيماري فروکش کند اين کارخانهها ممکن است براي زنده ماندن دست به تلاش بزنند. با اين حال چين براي سالهاي آينده، زمينه را براي تسلط بر بازار تجهيزات محافظتي و پزشکي فراهم کرده است.
صاحبان کارخانه با پشتيباني دولت چين، زمينهاي ارزان ميگيرند. وام و يارانهها به وفور در دسترس آنها خواهد بود. اغلب به بيمارستانهاي چيني گفته شده است که تجهيزات خود را از بازارهاي محلي تهيه کنند.
البته با ظهور واکسن تقاضا کاهش پيدا خواهد کرد. کارخانهها بسته خواهند شد اما کارخانههاي چيني احتمالا کمترين هزينهها را داشته باشند و براي شيوع بيماري بعدي بهترين موقعيت را دارند. عمر علام، يک تاجر و مقام سابق کانادا که بهدنبال ماسکهاي N-۹۵ و دستگاههاي تنفس مصنوعي بود، ميگويد: «چين در تسلط به بازار جهاني حفاظتهاي شخصي و کنترل زنجيره تامين تجهيزات پزشکي موفق عمل کرده است.» در واقع بازار پزشکي در مشت چين بوده و اين خود گواهي بر تلاشهاي اين کشور براي تسلط در دستگاههاي صنعتي جهاني است.
سالها است که رهبران چين نگران اين هستند که اين کشور به همه چيز، از لوازم پزشکي گرفته تا ميکروچيپها تا هواپيماهاي مسافربري وابسته است. چين از يارانهها، اهداف تجاري، اقتصادي و ساير کششهاي دولتي استفاده ميکند تا خود را در اين نوع صنايع بالا بکشد. به عنوان مثال، هنگامي که رهبران چين نگران آلودگي هوا و وابستگي بيش از حد به نفت خارجيها شدند، به سازندگان محلي در ساخت و توليد پنلهاي خورشيدي، توربينهاي بادي و تجهيزات قطارهاي سريعالسير کمک کردند تا وارد رقابت با ساير کشورها شوند. آنها چنين قدمهايي نيز براي تسلط در صنايع مربوط به آينده برداشتهاند، مانند نسل بعدي انتقال دادههاي بيسيم که به G۵ شهره است.
دخالت سنگين دولت چين در اقتصاد منجر به اتلاف و سوءاستفادههاي فراواني شده است که ميتواند رشد اين کشور را آهسته کند. اما اين سياستها اغلب در ساختار صنعتهايي که براي مقابله شديد با رقباي خارجي بوده، موفق عمل کرده است. تجهيزات پزشکي ميتواند چنين سرنوشت خوبي داشته باشد. هوارد يو، استاد مديريت و نوآوري در انستيتوي توسعه مديريت در يک کالج بازرگاني در سوئيس ميگويد: «اين به تحکيم موقعيت چين پس از پاندمي کمک خواهد کرد.» او ميافزايد: «چين در صنايعي همچون انرژيهاي پاک، نسل پنجم انتقال دادهها و قطارهاي سريعالسير از چنين استحکامي برخوردار خواهد بود.»
بنابر تخمينهاي موسسه بينالمللي پترسون، پيش از پاندمي، چين بيشتر دستگاههاي تنفس مصنوعي، ماسکها، عينکهاي پزشکي و پوشاکهاي محافظ را به ساير نقاط دنيا صادر ميکرد.
واکنش چين به ويروس کرونا به تسلط اين کشور در اين حوزه افزوده است. براي مثال اين کشور، فقط در حوزه توليد ماسک، در ماه فوريه، ۱۲ برابر بيشتر توليد داشت. باب مکلواين که يک موسسه اقتصادي و مشاورهاي را اداره ميکند، ميگويد: « چين هماکنون ميتواند ۱۵۰ تن در روز پارچه تخصصي مورد استفاده براي ماسکها را تهيه کند.» اين پنج برابر رقمي است که چين پيش از شيوع بيماري پاندمي دست به تهيه پارچههاي ماسک ميزد. چنين رقمي از برتري ۱۵ برابري نسبت به صنايع اين حوزه در آمريکا حکايت دارد.
کمپانيهاي آمريکايي تمايلي به سرمايهگذاريهاي بزرگ در توليد پارچه ندارند، زيرا نگران آن هستند که تقاضاها براي ماسک موقت باشد. اين در حالي است که در تگزاس نياز بود که بيشتر ساکنان در مکانهاي عمومي ماسک بزنند. اين تنها بخش کوچکي از روند رو به افزايشِ تقاضا براي پوشيدن ماسک در روزهاي اخير است. مک لواين ميگويد: «اين خطاي بزرگي است که فکر کنيم اين بازار ناپديد خواهد شد.»ما ژائوکسو، معاون وزير خارجه چين ميگويد که از مارس تا ماه مه چين نزديک به ۷۱ ميليارد ماسک صادر کرده است. اين رقم در شرايطي براي چينيها به دست آمده است که توليد کل ماسک در دنيا در سال گذشته نزديک به ۲۰ ميليارد بوده است.
در اين شرايط برخي کشورها بهدنبال خوداتکايي هستند. پيش از بالا رفتن بلاي پاندمي اين چين بود که تصميم ميگرفت به کدام کشور تجهيزات حياتي و ضروري بفرستد يا نفرستد. چين در مقابل انتظار يک تشکر آشکار در سطح دنيا از کشورهاي دريافتکننده کمک داشت.
امانوئل مکرون، رئيسجمهوري فرانسه در ماه مارس قول داد که توليد ماسک و دستگاههاي تنفس مصنوعي را تا پايان سال ميلادي جاري افزايش دهد. پيتر ناوارو، مشاور اقتصادي و صنعتي دونالد ترامپ دولتهاي فدرالي را تحت فشار گذاشته است تا محصولات ساخت آمريکا را در حوزه تجهيزات پزشکي و دارويي تهيه کنند.
با اين حال چين شروع بسيار خوبي در ميان ساير رقبا داشته است. در سال ۲۰۰۵، پس از شيوع بيماري سارس که ۳۵۰ نفر را در چين کشت، وزارتخانه علوم و فناوري چين هشدار داد که بايد دستگاههاي تنفس مصنوعي هماندازه با صورت چينيها باشد. در سال ۲۰۱۰، در برنامه اقتصادي پنج ساله دولت دستور داده شد که تمرکز بر توسعه تجهيزات اساسي و مواد دارويي باشد، چراکه تقاضاي جهاني آن بالا است و کاربرد گستردهاي دارد. چين هشدار داده بود که بيشتر اين تجهيزات وارداتي است و بايد رويه معکوس شود. چين همچنين اهميت کيتهاي آزمايش اسيد نوکلئيک را پيشبيني کرده بود. اهميت اين کيتهاي آزمايشي در زمان شيوع کرونا مشخص شد. اين کيتها ميتواند بيماريهاي عفوني را نشان دهد. در سال ۲۰۱۷، وزارتخانه علوم و فناوري، کيتها را به عنوان يک صنعت در راستاي «توسعه هدفمند» تعريف کرد.
تصميم اين وزارتخانه بخشي از سياست صنعتي ۳۰۰ ميليارد دلاري تجهيزات ساخت چين است که قرار است جايگزين تجهيزات وارداتي از جمله تجهيزات پزشکي شود. اين وزارتخانه خواستار افزايش سهم چين در بازارهاي محلي به ميزان ۳۰ تا ۴۰ درصد در حوزه تجهيزات پزشکي شده است. به اين منظور سازندگان چيني از يارانههاي سخاوتمندانه دولتي بهره بردهاند. بنابر آمارهاي منتشر شده توسط اسناد صنايع چين، شنژن ميدراي، يک توليدکننده دستگاه تنفس مصنوعي و ساير تجهيزات مراقبتي در حدود ۶/ ۱۶ ميليون دلار کمک دولتي دريافت کرده است که اين رقم برابر با کمکهاي سه سال گذشته است. وينرمديکال، توليدکننده ماسک، سالانه ۳ تا ۴ ميليون دلار کمک دريافت ميکند. گوانگژو ايمپرو، توليدکننده ماسک و کيتهاي آزمايش سالانه ۵/ ۲ تا ۵ ميليون دلار کمک دولتي دريافت ميکند. در اين شرايط بيمارستانها ديگر خريد خارجي را قطع کردند و نيازهاي خود را از بازار داخلي تامين کردند. اين در حالي است که سه سال پيش، چين براي تامين مايحتاج خود در اين حوزه چشم به بازارهاي خارجي دوخته بود.
در سال جاري، دولت چين در توليد و افزايش تجهيزات پزشکي نقش بسيار اساسي ايفا کرده است. سينوپک، کمپاني نفتي دولتي چين ميگويد که در سال جاري در تهيه پارچه براي توليد ماسک کمکهاي فراواني به اين صنايع کرده است. اين در حالي است که آمريکا حتي به صنايعي مانند ضدعفونيکننده دستها نيز کمک چنداني نکرده است. تاماباتولا، يکي از توليدکنندگان محصولات ضدعفونيکننده ميگويد: حتي توليد اين محصول در شرايط فعلي در آمريکا سخت است. در آمريکا، صنايع توليدکننده اسپريهاي پمپي به اندازه کافي وجود ندارد و کار توليدکنندگان محصولات ضدعفونيکننده به سختي پيش ميرود.در حال حاضر اين توليدکننده اسپريهاي پلاستيکي را از چين وارد ميکند. تاماباتولا ميگويد: «اگر قرار باشد ما خود را با دولت چين مقايسه کنيم، بايد بگويم که در اين دولت هيچ حمايتي از توليدکنندگان داخلي نميشود.»
بازار