روایت "کارنگی" از فراز و نشیب روابط تزار و شاهزاده

انتخاب/ متن پيش رو در انتخاب منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست Marianna Belenkaya در وبسايت انديشکده «کارنگي» نوشت: شاهزاده عبدالعزيز بن سلمان، وزير انرژي عربستان سعودي، در مورد روابط کشورش با روسيه در اواسط آوريل سال 2020 يعني روزي که کشورهاي برتر توليدکننده نفت جهان سرانجام به توافقي در مورد کاهش توليد براي تثبيت قيمت‌ها رسيدند، گفت: ما نيز مثل هر خانواده‌اي، دچار اختلاف شديم، اما حالا اين اختلافات را پشت سر گذاشته و نيازي هم به وکيل و وصي براي جدايي از هم نداريم! در ادامه اين مطلب آمده است: اين اظهارات وزير نشان مي‌دهد که رياض چگونه جنگ قيمت ها عليه روسيه را پس از آنکه در اوايل ماه مارس از کاهش توليد امتناع ورزيد، مديريت کرده است. امتناع مسکو از همکاري با اوپک باعث شده بود که کاهش‌هاي قبلي توليد فقط به تامين منافع توليدکنندگان نفت شيل آمريکا کمک کند. در حالي که نگراني هر دو کشور قابل توجيه بود، روش و زماني که روسيه براي اعمال فشار بر سعودي‌ها انتخاب کرد، منطقي نبود چرا که اين اقدام درست همزمان با وقتي بود که اقتصاد جهاني به واسطه شيوع ويروس کرونا رو به کوچک شدن مي‌رفت. اگرچه اين عربستان سعودي بود که بلافاصله شروع به عرضه بيشتر نفت خود در بازار کرد، اما روسيه نيز به سهم خود در جنگ قيمت و آسيب رساندن به ساير توليدکنندگان از جمله آمريکا نقش داشت. باور روس‌ها مبني بر اينکه آنها در شرايط اقتصادي قوي تري براي نسبت به رياض هستند درست بود، اما اين برتري کمک چنداني به آن‌ها نکرد. روابط مطلوب و خوش و بش گرم پوتين با محمد بن سلمان وليعهد سعودي در اجلاس سران جي 20 در 2018 در آرژانتين، آن هم در زماني که وليعهد سعودي به خاطر قتل جمال خاشقجي تحت فشار بين المللي قرار داشت، حکايت از اين مي‌کرد که اين دو کشور روابط مطلوبي دارند. مسکو از ماجراي قتل روزنامه نگار مذکور براي تلاش براي تحت فشار قرار دادن بن سلمان استفاده نکرد و ژست دوستانه پوتين در واقع با هدف ايجاد يک رابطه پايدار بين دو کشور بود. به طور کلي پوتين تجربه زيادي در زمينه مديريت روابط خود با کشورهاي مختلف از جمله ترکيه، سوريه و ايران دارد. اکنون نيز عربستان سعودي همچنان يکي از بازيگران اصلي در منطقه‌اي است که مسکو، خود را ملزم به حضور در آن مي‌داند. در حالي که به نظر نمي‌رسيد رهبران روسيه و عربستان سعودي اختلافات خود را حل کنند، دونالد ترامپ رئيس جمهور آمريکا شخصاً براي کمک به آنها در دستيابي به يک توافق وارد ميدان شد. ممکن است مداخله ترامپ پوتين را تحريک کرده باشد تا وي با دستيابي به يک توافق نامه سه جانبه در کنار عربستان و آمريکا در کنار دو توليد کننده بزرگ نفت قرار بگيرد. بنابراين، واشنگتن براي اولين بار نه تنها به عنوان يک مصرف کننده انرژي بلکه به عنوان يک توليد کننده برتر به يک تفاهم بين المللي وارد شده است. در جريان توافق مسکو و رياض حتي اگر ترامپ هيچ تعهد رسمي را هم بر عهده نگرفته باشد، باز اين شخص او بود که آمريکا را به يک قدرت تاثيرگذار نفتي بدل کرد. در اصل، اين مثلث تازه شکل گرفته مي‌تواند سرمايه‌اي براي سياست خارجي مسکو در آينده باشد. اگرچه نقش ترامپ در اين توافق بسيار مشهود بود، اما بايد پشت صحنه توافق و گفتگوهاي روسيه و عربستان را هم در نظر داشت. تلاش براي رسيدن به توافق بلافاصله پس از شروع جنگ قيمت آغاز شد. در جريان گفتگوها چهره‌هاي برجسته فراواني مثل الکساندر نوواک، وزير انرژي روسيه و مسئول مذاکره کننده رسمي مسکو در مذاکرات نفتي را همراهي مي‌کردند. يکي از اين اشخاص کريل دميتريف رئيس صندوق سرمايه گذاري مستقيم روسيه بود، شخصي که مدت‌ها وظيفه جذب سرمايه گذاران از منطقه خليج فارس را نيز بر عهده داشت. دسترسي‌ به کرملين و تماس با آمريکايي‌ها در سطوح بالا به وي اجازه مي داد تا نقش محوري در گفتگوها داشته باشد. البته هرچه جلوتر برويم، روسيه لزوماً با سعودي‌ها در برابر آمريکا همسو نخواهد بود. در حالي که ارتباط شخصي بين پوتين و محمد بن سلمان به تقويت روابط اقتصادي بين دو کشور کمک کرد، اما نبايد فراموش کرد که گردش مالي تجارت دوجانبه در سال 2019 کمي بيش از 1.6 ميليارد دلار بوده است. به ويژه آنکه، پادشاهي سعودي 120 هزار تن گندم از روسيه خريداري کرد که يک موفقيت بزرگ براي آن محسوب مي شود. با گذشت سالها، سعودي ها بار ديگر علاقه خود را به انعقاد قراردادهاي بزرگ با روسيه، از جمله خريد سيستم پدافند هوايي اس -300 نشان دادند، هر چند که تا امروز اين خواسته تحقق نيافته است. روابط روسيه و عربستان در خاورميانه شفاف و روشن است. مسکو و رياض در سالهاي پس از آغاز مداخله نظامي روسيه در سوريه عليه هم فعاليت مي‌کردند، اما بعدها، دو کشور موفق به يافتن زمينه مشترک براي همکاري‌هاي دو جانبه حتي به صورت محدود شدند. در ژئوپليتيک خاورميانه،رياض و مسکو در زمينه ليبي با يکديگر نقاط اشتراک دارند، با اين حال همزمان در مورد ساير مسائل منطقه‌اي، کمتر نقطه مشترکي مي‌توان بين آن‌ها يافت. سعودي‌ها کاملاً روي رقيب منطقه‌اي خود يعني ايران متمرکز شده‌اند، کشوري که با روسيه در سوريه همکاري مي‌کند. روابط روسيه و ايران ظاهراً دوستانه، اما در واقع رقابتي و مبتني بر منافع است. سعودي‌ها اخيراً تلاش کرده‌اند که مسکو را از تهران دور کنند، اما روسها به رويکرد اصلي خود در خاورميانه يعني برقراري ارتباط دوستانه با همه طرفها پايبند هستند، مسکو به توسعه روابط با تهران و رياض به شکل همزمان تمايل دارد. روسيه حتي در سال 2019، از يک معماري امنيتي براي منطقه پرده برداشت و به طور جدي در تلاش براي تبليغ آن بود. در مورد موضوع منطقه اي ديگر يعني جنگ در يمن با مشارکت مستقيم عربستان سعودي، روسيه به دنبال ميانجيگري بود. با اين حال، اين تلاش‌ها در دو سال گذشته کاهش يافته است. بنابراين، در ميان همه گيري کرونا ويروس، روابط روسيه و عربستان سعودي همچنان پابرجا مانده است. روابط مسکو با کشورهاي خاورميانه اگرچه گاهي دچار تنش شده، اما همواره از انعطاف لازم برخوردار بوده است. براي اين که روسيه بتواند منافع منطقه‌اي خود را دنبال کند ارتقاء جايگاه ژئوپليتيکي‌اش و تامين منافعي چون فروش اسلحه، تنظيم قيمت نفت، جذب سرمايه گذاري به روسيه و موارد ديگر يک ضرورت انکارناپذير است. در اين بين روابط روسيه با عربستان سعودي با توجه به ماهيت رژيم‌هاي سياسي در هر دو کشور، بيشتر به روابط شخصي دو رهبر بستگي دارد.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد

instagram.com/akharinkhabar