آیا سوریه بعد از امضای توافق نظامی با ایران همان سوریه قبل است؟

الف/ متن پیش رو در الف منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست

محمد باقری رئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در سفر به سوریه توافقنامه نظامی مهمی را با علی ایوب وزیر دفاع این کشور به امضا رساند.

این توافقنامه بر ضرورت تقویت مناسبات نظامی و امنیتی دو کشور در زمینه فعالیتهای نیروهای نظامی و ادامه هماهنگی‌ها و فعالیت مشترک در روند مبارزه با تروریسم تاکید دارد.

امضای این توافق بعد از آن انجام شد که رژیم صهیونیستی طی سال های گذشته ده‌ها بار اقدام به نقض حریم هوایی سوریه کرده و حملات متعددی را ضد مواضع نظامی این کشور انجام داده است تا شاید بتواند موجودیت ایران در این کشور را تحت شعاع قرار دهد، اما به نظر می‌رسد تهران همچنان به ادامه دفاع از دموکراسی سوریه و رعایت منافع سیاسی و اقتصادی خود در این کشور پایبند است و معتقد است که سرفصل حاکمیت سیاسی سوریه را باید مردم این کشور از طریق برگزاری انتخابات مشخص کنند و قدرت‌های غربی و رژیم‌های عربی باید از مداخله در امور داخلی سوریه دست بردارند.

اولین تأثیرات امضای این توافقنامه را می‌توان در اظهارات وزیر دفاع سوریه ارزیابی کرد که تاکید داشت امضای این توافقنامه نشان می‌دهد که کسانی که به دنبال تخریب مناسبات سوریه در ایران هستند، سخت در اشتباهند.

توافق مذکور همچنین ثابت می‌کند که دولتهای دمشق و تهران در روند مقابله با رویکردها و برنامه‌های آمریکایی در منطقه و پیشبرد مبارزه با تروریسم عزمی جدی دارند و تحریم‌های اعمال شده در این کشورها تحت عناوین مختلف نمی‌تواند آنها را از برنامه‌های راهبردی و کلان خود دور کند.

سوریه که این روزها با تحریم های جدید آمریکا با عنوان قانون سزار مواجه شده، معتقد است که این قانون تلاش دارد شهروندان این کشور را تحت فشار بگذارد تا آنها را از حمایت از دولت منصرف کند، این در حالی است که ایران نیز از چندین سال پیش تاکنون با شدیدترین تحریم‌های آمریکا مواجه شده است، اما ایران و سوریه معتقدند که ادامه این تحریم‌ها نشان دهنده ضعف و ناامیدی آمریکا از تسلیم کردن ایران و سوریه و دیگر ساختارهای محور مقاومت است، چرا که اگر آنها قدرت براندازی هر کدام از این ساختارها را داشتند، لحظه‌ای تردید به خود راه نمی‌دادند.

در شرایطی که آمریکا یکی از بندهای قانون سزار را اخراج ایران از سوریه اعلام کرده، اما امضای توافق مذکور نشان می‌دهد نه تنها چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد، بلکه این قانون می‌تواند به عاملی برای تقویت حضور ایران در عرصه‌های نظامی، امنیتی و حتی اقتصادی و تجاری در سوریه تبدیل شده و تهران را به بازیگر اساسی در روند بازسازی این کشور تبدیل کند .

لذا بسیاری از تحلیلگران مسائل بین‌المللی معتقدند که توافق نظامی سوریه و ایران پیامی مشترک از جانب دو کشور به مداخله‌جویی های آمریکا در منطقه بود، آن هم در شرایطی که تحولات منطقه به سمتی پیش می‌رود که هر گونه اشتباه محاسباتی از سوی طرف‌های مداخله‌جو می‌تواند به یک درگیری فراگیر منطقه‌ای منجر شود.

امضای توافق مذکور برای استقرار سامانه‌های موشکی پیشرفته باور ۳۷۳ و خرداد ۳ در سوریه است، سامانه‌هایی که قواعد بازی در حریم هوایی سوریه را تغییر می‌دهد و توان مبارزاتی این کشور در برابر حملات مکرر هوایی رژیم صهیونیستی را افزایش خواهد داد. به این ترتیب می توان امضای توافق نامه مذکور را به معنی تقابل میان تجهیزات و سامانه‌های امنیتی و نظامی ایران و رژیم صهیونیستی دانست. درست است که روسیه پیش از این سامانه‌های دفاع هوایی اس ۳۰۰ خود را در سوریه مستقر کرده بود، اما بر اساس اراده سیاسی مقامات کاخ کرملین تاکنون در مقابل حملات هوایی اسرائیل از این سامانه‌ها استفاده نشده است.

اتفاقی که قطعا در مورد سامانه‌های دفاع هوایی ایران تکرار نخواهد شد. به این ترتیب می‌توان گفت دمشق و تهران اراده سیاسی روس‌ها برای عدم ورود به مناقشه عربی- صهیونیستی در سوریه را دور زده اند. آن هم در شرایطی که تمامی فشارهای منطقه ای و فرامنطقه ای آمریکا و رژیم صهیونیستی برای جلوگیری از نقش آفرینی ایران در سوریه و دیگر کشورهای عضو محور مقاومت است. لذا می‌توان گفت برنامه‌ریزی‌های آمریکا برای خروج سوریه از محور مقاومت و پیش شرط قرار دادن این اتفاق به رفع محاصره سوریه و احیای مناسبات کشورهای عربی و بازگشت آوارگان و آغاز روند بازسازی این کشور، نتیجه معکوس داده است.

توافق نظامی تهران- دمشق و سیگنال‌های چند وجهی آن
سیگنالهای مخابره شده از توافق امضا شده بین تهران و دولت دمشق را می‌توان دارای پیام‌هایی سه وجهی دانست، اولین و مشخص‌ترین وجه توافق مذکور، به چالش کشیدن واشنگتن و قانون تحریم‌های جدید این کشور ضد دولت بشار اسد است. دومین پیام این اتفاق راهبردی متوجه روسیه است که اخیرا در سیاست‌های خود در قبال سوریه دچار تزلزل شده و تا حدی تحت تاثیر فشار آمریکا و رژیم صهیونیستی قرار گرفته است. سومین پیام توافق مشترک مذکور متوجه رژیم ‌صهیونیستی است مبنی بر این که تل‌آویو دیگر نمی‌تواند در حریم هوایی سوریه آزادی عمل داشته باشد و باید در سیاست‌های تجاوزطلبانه خود ضد این کشور تجدید نظر کند.

گرچه امضای توافقنامه نظامی جدید میان ایران و سوریه اتفاق تازه‌ای نیست، چرا که طی سال گذشته میلادی دست‌کم ۱۱ توافقنامه و یادداشت تفاهم میان دو طرف به امضا رسید که یکی از آنها توافق همکاری‌های استراتژیک اقتصادی درازمدت برای احیای بنادر طرطوس و لاذقیه و ایجاد تاسیسات تولید انرژی در سوریه است، اما طبعا توافق مذکور از اهمیت راهبردی قابل توجهی برخوردار است که فراتر از تاثیرات توافقنامه‌های پیشین است. لذا می توان گفت که تحولات امنیتی سوریه بعد از امضای این توافق قطعا متفاوت از دوره قبل از توافق مذکور خواهد بود.