استیضاح؛ «پاس گل» نمایندگان مجلس به ترامپ؟

ديپلماسي ايراني/ متن پيش رو در ديپلماسي ايراني منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست گفت وگوي عبدالرحمن فتح اللهي با سيد جلال ساداتيان/ بعد از سخنان ديروز مقام معظم رهبري در گفت وگوي تصويري با نمايندگان مجلس يازدهم بسياري از کارشناسان و تحليلگران سياسي معتقدند که بايد شاهد تغيير رفتار و رويه تقابلي اين نمايندگان در قبال دولت باشيم. اما اين توصيه ها تا چه اندازه مي‌تواند باعث تغيير رفتار نمايندگان مجلس شود؟ آيا تخريب دولت، توهين به وزرا، طرح سوال از رئيس جمهور، استيضاح روحاني و يا حتي تهديد به برکناري وي اکنون از دستور کار مجلس خارج خواهد شد؟ ديپلماسي ايراني براي بررسي بيشتر اين مسئله، گفت و گويي را با سيد جلال ساداتيان، سفير پيشين ايران در انگلستان، نماينده مجلس شوراي اسلامي در دوره چهارم و کارشناس و تحليلگر مسائل سياسي پي گرفته است که در ادامه مي خوانيد: با نگاهي اجمالي به رفتار نمايندگان مجلس يازدهم از زمان آغاز به کار اين دور از پارلمان، قوه مقننه بناي خود را بر تقابل و حمله به دولت گذاشته است، آن هم در شرايطي که در بيانيه اول محمدباقر قاليباف به عنوان رئيس مجلس يازدهم شعار حمايت از دولت و عدم تقابل با قوه مجريه مطرح بود. اگرچه بسياري بر خلاف اين وعده ها و شعارها اعتقاد داشتند اين مجلس با اين نگاه راديکال سياسي خود، نه تنها گره اي از کار کشور باز نمي کند، بلکه تنها به اختلافات ميان قوا دامن مي‌زند کما اينکه تاکنون چنين بوده است. مصداق اين نکته هم به نامه روساي کميسيون هاي تخصصي مجلس به رئيس جمهور با لحن و ادبيات خاص و معنادار در جهت تخريب و تهديد دولت، پيگيري طرح سوال از دکتر روحاني و در ادامه استيضاح و برکناري وي، همچنين توهين و هتاکي به وزراء و به خصوص محمد جواد ظريف که اتفاقا با انتقاد تند برخي از چهره هاي اصولگرا نيز همراه بود. اين در حالي است که در جريان سخنراني ديروز مقام معظم رهبري براي نمايندگان مجلس يازدهم ايشان صراحتاً عنوان داشتند که برخي نسبت ها به دولت «حرام شرعي» است. آيا امکان دارد که بعد از اين توصيه هاي رهبري شاهد تغيير رفتار و يا تعديل نگاه تقابلي مجلس با دولت باشيم؟ به نظر مي رسد که مقام معظم رهبري اکنون بيش از نمايندگان مجلس به اقتضائات و شرايط کشور در همه ابعاد به ويژه در حوزه سياست خارجي، معضلات ديپلماتيک و چالش هاي اقتصادي و معيشتي کشور وقوف دارند. از اين رو سعي کردند با توصيه هاي ديروز خود از دامن زدن به اختلافات ميان قوا و به خصوص برخي رفتارهاي خارج از عرف سياسي مجلس يازدهم براي تقابل و عناد با دولت جلوگيري کنند. چرا که نتيجه مستقيم و خروجي اين دست اعمال و رفتارهاي نمايندگان در اين مدت چهل روزي که از عمر مجلس يازدهم مي گذرد قطعاً به تشتت بيشتر سياسي، ديپلماتيک، امنيتي، اقتصادي، معيشتي، اجتماعي و فرهنگي در کشور مي‌انجامد. آن هم در شرايطي که مردم و مسئولين شاهد شديدترين تحريم‌هاي ايالات متحده آمريکا و پيگيري سياست فشار حداکثري دولت ترامپ براي تغيير رفتار در ايران هستند. لذا بي شک به هر ميزان که شاهد پررنگ شدن اختلافات در ميان مقامات، مسئولين و نهادها و قواي کشور باشيم به تبع آن چالش ها و مشکلات داخلي پررنگ تر خواهد شد. از اين رو ديروز رهبري سعي کردند با توصيه هاي خود مانع از تشديد گسل ميان مجلس و دولت شوند. به هر حال بايد پذيرفت که طيف گسترده‌اي از يک جريان راديکال البته با راي حداقلي مردم به مجلس يازدهم راه پيدا کردند. اين جريان اکنون عنان اين دوره از قوه مقننه را در اختيار گرفته است. متاسفانه در اين مدت شاهد مواضع، سخنان، انتقادات، توهين ها، هتاکي ها و حملاتي بي منطق از سوي نمايندگان اين جريان با شعار انقلابي گري بوده‌ايم که نمونه بارز آن به توهين يکشنبه گذشته نمايندگان در جريان حضور محمدجواد ظريف در صحن مجلس باز مي گردد. اين رفتار نه تنها خارج از عرف سياسي بود، بلکه حتي با آداب اسلامي و ادب انساني هم مغاير بود. ببينيد رفتار اين نمايندگان به قدري ناپسنديده بود و آش تا جايي شور شد که حتي برخي از چهره هاي اصولگرا نيز انتقادات جدي به رفتار نمايندگان در همين رابطه داشتند. در اين راستا اکنون بسياري از همين چهره هاي اصولگراي منطقي معتقدند که نمي‌توان از اين مجلس انتظار جدي در حل مشکلات و چالش هاي کشور به خصوص در حوزه اقتصادي و معيشتي داشت. به نظر مي رسد اين نمايندگان تنها به دنبال شعار، حمله به دولت و تخريب قوه مجريه هستند تا بتوانند چهره محقي براي خود در ميان افکار عمومي ترسيم کنند. صد البته که اين رفتارها پيش از آغاز اين مجلس نيز قابل پيش بيني بود. متاسفانه ريل‌گذاري که براي انتخابات مجلس يازدهم شد و در نهايت به حذف بسياري از چهره‌هاي سياسي شاخص در کشور انجاميد نهايتاً اين مجلس را با اين ساختار سياسي و اين افراد شکل داده است که هيچ گونه دانش و تخصص لازم را در حوزه‌هاي مربوطه ندارد. بنابراين اين مجلس با کارنامه به شدت نگران کننده اي که در طول ۴۰ روز گذشته از خود نشان داد سبب شد مقام معظم رهبري در سخنراني ديروز خود توصيه هايي را مطرح کنند که اين مجلس به مسير درست قانونگذاري و نظارت منطقي بازگردد. چرا که در شرايط حساس کنوني برخي اقدامات و تلاش هاي معنادار نمايندگان در توهين به وزرا و مهمتر از آن تحرکاتي براي عملياتي کردن طرح سوال از رئيس جمهور و يا استيضاح وي مي تواند وضعيت کشور را بغرنج تر کند. به گونه‌اي که از نگاه من اساساً طرح سوال از رئيس جمهور و يا استيضاح وي در چنين شرايطي که دونالد ترامپ خود را براي انتخابات رياست جمهوري ايالات متحده آماده مي کند يک «پاس گل طلايي» است که مي تواند به عنوان يک امتياز در سبد آراي وي اثرگذار باشد. آن هم در شرايطي که ترامپ اکنون به واسطه ناکارآمدي در کنترل و مبارزه با ويروس کرونا و همچنين اعتراضات نسبت به تبعيض و ظلم ساختاري در اين کشور با چالش‌هاي عديده مواجه است و امکان دارد که او با ريزش جدي آراء روبه رو باشد. اين در حالي است که قطعاً رفتار نمايندگان مجلس يازدهم در حمله و تاختن به دولت مي‌تواند در جهت کمک به دونالد ترامپ عمل کند. چون دامن زدن به اختلافات سياسي ميان قوا در کشور عملاً مي‌تواند دايره و شدت تاثير تحريم ها را دو چندان کند. البته اين گفته هاي من به معناي تاييد تمام رفتارها، اقدامات و مواضع دولت، وزرا و شخص رئيس جمهور نيست. به هر حال اين دولت در حوزه اقتصادي و معيشتي دچار کمبودها، اشتباهات و کم کاري‌هايي است که بخشي از آن ناشي از تحريم ها و سياست فشار حداکثري، بخشي از آن به واسطه تبعات منفي شيوع ويروس کرونا و برخي هم به واسطه بي برنامگي و بي مديريتي مسئولين دولتي بوده است. اما قطعاً بيان نقد از سوي نمايندگان که وظيفه قانونگذاري و نظارت را بر عهده دارند بايد همراه با متانت، تعقل و بدون توهين، افترا و هجمه و حاشيه سازي باشد. در صورتي که اين مجلس تا به کنون نتوانسته اين نکات را که از اصول اوليه کار و رفتار نمايندگي ملت است را رعايت کند. لذا در مجموع نکات ياد شده و در پاسخ به سوال شما من اميدوارم که توصيه هاي ديروز مقام معظم رهبري بتواند تغيير رفتار نمايندگان را در جهت تعامل هرچه بهتر و سازنده تر با دولت را در پي داشته باشد. البته با توجه به اينکه برخي از نمايندگان تاکنون رفتاري خارج از تعقل سياسي از خود نشان داده اند و رويکردشان به شدت راديکال است احتمال پيگيري همين رويه چهل روز گذشته از سوي مجلس در تخريب دولت وجود دارد. حال بايد ديد که اين مجلس توصيه‌هاي ديروز مقام معظم رهبري را مبناي تغيير رفتار خود قرار خواهد داد يا خير؟ به شرايط خاص و البته حساس و ملتهب سياسي، ديپلماتيک و اقتصادي داخلي در کشور اشاره کرديد. از نگاه شما اساساً در اين شرايط که نمايندگان نگاه دولت حسن روحاني، وزارت امور خارجه و تلاش محمد جواد ظريف پيرامون گفت و گو با غرب، حصول برجام و نظاير آن را مسبب شرايط کنوني کشور مي‌دانند آيا منطقي است که اين جريان اصولگرايي راديکال که مجلس را در اختيار دارد دست به تغيير رفتار در برابر دولت، حتي با توصيه هاي رهبري بزند. چرا که شاکله، ذات، بن مايه و مبناي شکل گيري اين طيف روي حمله به برجام، نگاه به بيرون دولت روحاني و مذاکره بنا نهاده شده است؟ نکته بسيار مهمي که در پاسخ به سوال شما بايد به آن توجه کرد اين است که قطعاً اين آقايان دلسوزتر از مقام معظم رهبري براي منافع کشور و امنيت جمهوري اسلامي ايران نيستند. وقتي که خود رهبري چراغ سبز گفت وگو و مذاکرات دولت حسن روحاني، وزارت امور خارجه و شخص محمدجواد ظريف را با اعضاي 1+5 صادر مي‌کند و در نهايت برجام مجددا به تاييد رهبري رسيده است ديگر اين گونه رفتارهاي نمايندگان در حمله به دولت، برجام و آقاي ظريف هيچ گونه منطقي ندارد و تنها مي‌تواند عناد با رهبري تلقي شود. اما متاسفانه نمايندگان مجلس يازدهم با برخي شعارهاي انقلابي سعي مي‌کنند رفتارهاي خلاف منافع کشور جاي دلسوزي براي مردم قالب کنند. اين رفتارها قطعاً در شان نمايندگان مجلس نيست. نمايندگان با برخي الفاظ، توهين و هتاکي به وزير امور خارجه شان قانونگذاري و نظارت را به شدت پايين آورده اند. از طرف ديگر نکته بسيار مهمي که در خصوص برجام وجود دارد اين است که قطعاً توافق هسته‌اي در زمان حيات خود توانست دستاوردهاي بسيار بزرگي در حوزه اقتصادي و معيشتي براي کشور ايجاد کند. اگرچه با خروج ايالات متحده آمريکا و بازگشت تحريم ها توافق هسته‌اي نتوانسته در حوزه تجاري و معيشتي کاري براي ما انجام دهد، اما تبعات مثبت سياسي، ديپلماتيک و امنيتي توافق هسته‌اي براي کشور کماکان به قوت خود باقي است. اگر شما به فضا و اتمسفر جلسه مجازي اخير شوراي امنيت پيرامون پرونده ايران نگاه کنيد، شاهد بوديد که اکثر اعضاي دائم شوراي امنيت و حتي اروپايي ها انتقادات جدي به اقدام دونالد ترامپ در خروج از برجام و اعمال تحريم ها عليه جمهوري اسلامي ايران داشتند و کماکان معتقد بودند که برجام به استناد قطعنامه ۲۲۳۱ به قوت خود باقي است. بنابراين دولت دونالد ترامپ تا کنون نتوانسته است در حوزه سياسي و ديپلماتيک يک اجماع بين المللي را مانند دولت باراک اوباما عليه جمهوري اسلامي ايران شکل دهد. اين مسئله قطعاً به واسطه حضور برجام است. حال من نمي دانم چرا اين نمايندگان با ناديده گرفتن برخي از واقعيات فقط و فقط به دنبال توهين و حمله بي منطق و خارج از عرف سياسي و آداب اسلامي و انساني هستند. آيا اين رفتارها دردي از کشور دوا مي کند؟ گره اي از مشکلات مردم باز مي کند؟ يا بهتر بگوييم آيا اين رفتار تنها براي منافع شخصي و حزبي آقايان در آستانه انتخابات ۱۴۰۰ نيست؟ من معتقدم تخريب دولت، آن هم با اين شدت و حجم وضعيت را به يک نقطه شکننده اي خواهد رساند که مي تواند چالش هايي را براي کل ساختار سياسي جمهوري اسلامي ايران در پي داشته باشد. به هر حال دولت نيز جزء ساختار اين نظام است. تافته جدا بافته اي نيست که بخواهيم با حمله به آن براي خود منافعي شخصي و حزبي دست و پا کنيم؛ تخريب و تضعيف دولت قطعا تخريب و تضعيف نظام جمهوري اسلامي است. اگرچه پيرو نکات شما شاهد يک جريان افراطي سياسي در مجلس يازدهم هستيم، اما در آن سو جريان ديگري هم وجود دارد که مشابه اين رفتارها را تکرار مي کند که در آخرين مورد مواضع محمد جواد ظريف در صحن علني مجلس را به شدت مورد انتقاد قرار داد و آن را «نگاه ملتمسانه» و «بازي ظريف در زمين اصولگرايان» قلمداد کرد. ارزيابي شما از اين دو جريان چيست؟ من معتقدم با توجه به شرايط حساس کنوني به خصوص در حوزه سياسي، ديپلماتيک، اقتصادي و معيشتي ما بايد از نگاه‌هاي حزبي عبور کنيم و منافع ملي را در نظر بگيريم. قطعاً شرايط کشور و نيز آستانه تحمل مردم به نقطه اي رسيده است که با کوچکترين اشتباه، اختلاف و درگيري سياسي مي ‌توان شاهد جرقه اي در شکل گيري اعتراضات داخلي بود. بنابراين، نه توهين، افترا، هتاکي و حمله نمايندگان مجلس به محمدجواد ظريف درست بود و نه انتقاد برخي از سياسيون به مواضع ظريف پيرامون نگاه ملتمسانه وزير امور خارجه، خويشتنداري و يا بازي وي در زمين اصولگرايان. البته من معتقدم بهتر بود به جاي اين نوع سخناني که محمد جواد ظريف در صحن علني مجلس مطرح کردند تنها اين مسئله و عبارت را به کار مي بردند که «من در برابر توهين ها و هتاکي هاي شما سکوت مي کنم، چرا که نمي‌خواهم شان وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران مانند شان نمايندگان خدشه دار شود.» اين بهترين پاسخ به نمايندگان توهين کننده از جانب ظريف بود و نيازي نبود که مواضع و نگاهي به اصطلاح ملتمسانه سياسي از سوي محمدجواد ظريف مطرح شود. البته ناگفته نماند فضا و اتمسفر سياسي صحنه علني مجلس به گونه اي است که حتي از کارکشته ترين سياستمداران و ديپلمات‌ها هم امکان بروز خطا و اتخاذ مواضعي گاه اشتباه وجود دارد. ما نبايد اين مسائل را از نگاه دور بداريم. اما قطعاً در شرايط کنوني آن نگاه افراطي و نه اين مواضع تفريطي چاره کار نيست. ما بايد به سمت تعامل، گفت‌وگو و تضارب آرا پيش رويم. مجلس بدون شک بايد از حق قانونگذاري، تحقيق و تفحص و نظارت بر حسن انجام وظايف از سوي نهادها، ارگان ها و وزارتخانه‌ها اطمينان حاصل پيدا کند، اما توهين و افترا نبايد به واسطه نمايندگان در کشور ترويج شود. کما اين که در آن سو برخي از جريان هاي سياسي هم نبايد به اسم انتقاد از مواضع وزير امور خارجه بر آتش اختلافات سياسي داخلي دامن بزنند، ولو آنکه برخي از انتقادات آنها درست، به جا و به حق باشد. ما بايد وضعيت شکننده کشور را هم مدنظر قرار دهيم. اکنون آستانه تحمل مردم به شدت کاهش پيدا کرده است. پس نبايد کاري بکنيم که اختلافات سياسي مبنايي براي شکل گيري اعتراضات گسترده داخلي شود.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد

instagram.com/akharinkhabar