
چالشهای یک پیشنهاد مبهم درباره مخزن موزه ملی ایران

روزنامه شهروند/متن پيش رو در شهروند منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
مديرکل موزهها و اموال منقول تاريخي وزارت ميراث فرهنگي در گفتوگو با «شهروند»: ما فقط بهرهبرداري از فضاي ٢٥هزار متري را در شهر آفتاب پيشنهاد کردهايم که ممکن است موزه يا نمايشگاه شود
مهتاب جودکي/ حرفوحديثهاي انتقال ٢ تا ٣هزار شيء مخزن موزه ملي ايران به زيرزمين مرقد امام خميني(ره) جنجالهايي به پا کرده است . در حالي که مديرکل موزهها و اموال منقول تاريخي وزارت ميراث فرهنگي در گفتوگو با «شهروند» اين موضوع را تکذيب ميکند و ميگويد: «ما فقط بهرهبرداري از يک فضاي ٢٥هزار متري را در شهر آفتاب پيشنهاد کردهايم که ممکن است موزه يا نمايشگاه شود و هنوز موافقت نکردهاند.» پيشنهاد استفاده از اين فضا در جلسهاي که ١١روز پيش بدون حضور خبرنگاران برگزار شد از سوي علياصغر مونسان اعلام شده و از دو روز پيش شايعاتي درباره بودجه ٢٥٠ ميلياردتوماني براي ساخت شعبه دوم موزه ملي ايران در مرقد امام خميني(ره) دهان به دهان ميچرخد. با وجود حساسيت موضوع هنوز جزئيات اين ماجرا روشن نيست اما مديرکل امور موزهها از راهاندازي شعبه دوم موزه ملي در شهر آفتاب دفاع کرده است.عصر يکشنبه خبرگزاري صداي ميراث در گزارشي خبر داد که۴۰هزار متر مربع فضا در زيرزمين صحن مرقد امام خميني(ره) براي استقرار موزه و فروشگاه دائمي صنايعدستي براي وزارت ميراثفرهنگي در نظر گرفته شده و اين فضا نيازمند تکميل است و ساختوساز آن بهطور کامل انجام نشده. براساس اين گزارش توليت حرم امام خميني(ره) در تلاش است تا آرامگاه بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران را تبديل به مقصد گردشگري کند و به نظر ميرسد ديدار سيدحسن خميني با وزير ميراث فرهنگي نيز با همين هدف صورت گرفته است. از سوي ديگر گفته شده که وزير ميراثفرهنگي، گردشگري و صنايعدستي توانسته رئيس سازمان برنامه و بودجه کشور را قانع کند تا بودجهاي براي راهاندازي موزه شماره دو مرقد امام خميني(ره) دريافت کند و آن را به وزارت ميراث فرهنگي تخصيص دهد تا زيرزمين صحن امام خميني(ره) تبديل به شعبه دوم موزه ملي ايران شود. همچنين وزارت ميراث فرهنگي قصد نمايش آثار حاصل از تمامي کاوشهاي باستانشناسي را در مناطق مختلف کشور در دوران پس از انقلاب دارد و قرار است آثار دوره پارينه سنگي تا دوره قاجار که در کاوشهاي باستانشناسي کشور به دست آمده است به زيرزمين صحن مرقد امام خميني(ره) منتقل و در آنجا به نمايش گذاشته شود.
قرار نيست مخزن موزه به شهر آفتاب برود
در حالي که گفته ميشود محمدحسن طالبيان، معاون ميراث فرهنگي کشور در اين نشست از امکان انتقال ٢ تا ٣هزار اثر از ٤٠٠هزار اثر موجود در مخزن موزه ملي ايران به مرقد امام خميني(ره) گفته است، اما محمدرضا کارگر، مديرکل موزهها و اموال منقول تاريخي وزارت ميراث اين موضوع را رد ميکند و به «شهروند» ميگويد: «اين موضوع را تکذيب ميکنيم. اصلا چنين چيزي مطرح نبوده است.» او توضيح ميدهد: «آنجا مکاني است که پيشنهاد کردهايم بررسي و امکانسنجي شود تا بدانيم چگونه ميتوان بهعنوان يک مکان فرهنگي از آن بهرهبرداري کرد. فعلا قرار است گزينههاي مختلف بررسي شود و بايد ديد با توجه به فضا و مکان اين گزينهها چنين کاري امکانپذير است يا خير. ممکن است از اين مکان بهعنوان يک فضاي موزهاي يا نمايشگاهي استفاده شود اما فعلا فقط يک فضاي خالي است که بايد براي آن برنامهريزي و طرح روي آن پياده شود، ساختمانسازي صورت بگيرد و تجهيزات بيايد.» او ميگويد پيشنهاد پذيرفته نشده و در صورت پذيرش هم اين پروژهاي چند ساله خواهد بود که «اگر قبول شد اعتبارش تأمين ميشود و بعد اقدام و اجرا صورت ميگيرد و کارهاي حقوقي انجام ميشود.» اما با وجود اين گفتهها، کارگر به ميراث آريا هم گفته که اين فضا براي ايجاد مخزن امن پيشنهاد شده است، هرچند قرار نيست مخزن موزه ملي و اشياي آن به اين مکان منتقل شود: «در همه جاي دنيا علاوه بر مخازن اصلي موزهها، مخازن امن ديگري در مواقع اضطراري مانند جنگ، سيل، زلزله و... براي انتقال آثار و حفاظت از آنها در نظر ميگيرند. يکي از مکانهايي که ميتوان بهعنوان مخزن امن در شرايط اضطراري به دليل ساختار ساختماني استانداردي که دارد از آن استفاده کرد، فضايي بالغ بر ٢٥هزار متر مربع است که در شهر آفتاب قرار دارد.» از نگاه اين مقام وزارت ميراث فرهنگي، «چناچه در آينده شرايطي بهوجود آيد تا از شهرآفتاب بهعنوان مقصد گردشگري استفاده شود، ميتوان در کنار ايجاد مخزن امن، نمايشگاههاي مختلف فرهنگي برگزار کرد.» با اين همه روشن نيست «آينده» دقيقا اشاره به چه زماني دارد: «زمان آن به موضوعات مختلفي در کشور بستگي دارد. خود شهر آفتاب هم منطقهاي درحال پيشرفت است که نمايشگاه بينالمللي در آن ساخته شده و دانشگاهها در آن شعبه دارد اما همهچيز به سياستهاي آينده بستگي دارد.» کارگر با اين توضيحات ميگويد: «هنوز طرحي آماده نشده که هزينهاي داشته باشد و اين اصلا کاري به موزه ملي ندارد. اگر پيشنهادات ما پذيرفته شود، بايد اين مکان به ميراث فرهنکي واگذار شود و بودجه آن با سازمان برنامه و بودجه است.»با اين همه يک کارشناس موزهداري که نميخواهد نامش عنوان شود هم به «شهروند» ميگويد، به نظر ميرسد داستان از اساس به اشتباه خبري شده است: «به نظر ميرسد قصه ديگري است و ربط مستقيمي به موزه ملي ندارد. در کنار بخش فرهنگي حرم که موزه، مرکز اسناد و کتابخانه حرم قرار گرفته، فضايي بوده که در اين ديدار درباره استفاده از آن صحبت شده که مثلا ميشود از آن استفاده فرهنگي کرد و ميراث هم پيشنهاد کرده که فضا را در اختيار بگيرد و ميتواند کاربريهاي مختلفي داشته باشد؛ ازجمله اينکه چون در تهران مخزن امن نداريم، اين مکان ميتواند به مخزن امن موزههاي تهران در شرايط بحراني تبديل شود. از آنجا که يکي از موزهها بايد مديريت اين مکان را به عهده بگيرد، موزه ملي ايران پيشنهاد شده است.» او ادامه ميدهد: «حالا هم نه به بار است، نه به دار. هنوز کسي بودجهاي نداشته که به موزههاي امروزيمان برسد. صحبت از اعداد بزرگي است و يک دهم اين بودجه اگر بود، پروژه استانداردسازي موزه ايران باستان را انجام ميدادند.»
ساختمان وزارت امور خارجه چه شد؟
صحبت از راهاندازي يک موزه جديد درحالي است که هنوز ساختمانهاي ميدان مشق از وزارت امور خارجه براي استفاده موزهاي پس گرفته نشده است. مديرکل امور موزهها هم ميگويد باوجود تهيه طرح هنوز اقدام عملي براي اين کار انجام نشده است. او توضيح ميدهد:«درباره ميدان مشق مصوبهاي بوده است که براساس آن بايد بررسي ميشد که چطور ميتوانيم اين بافت تاريخي تهران را به فضاي فرهنگي تبديل کنيم. طرح در همان زمان تهيه شد؛ بخشي از ساختمانهاي اين ميدان وابسته به دولتاند، بخشي مالکيت شخصي و خصوصي دارند و بخشي مکانهاي عمومياند. درحال حاضر هم تلاش کردهاند که ساختمانهاي دولتي به موزه تبديل شوند؛ مثل وزارت فناوري و ارتباطات که ساختمانش را به موزه تبديل کردهاند، زندان قديم که موزه عبرت شده و بانکهاي ملي و سپه و تجارت. وزارت امور خارجه هم موزهاي ايجاد کرده و آستان قدس هم موزه ملک را دارد. موزههاي مختلفي در اين محدوده شکل گرفته اما درباره بازپسگيري هنوز اقدام عملي و تفاهمنامهاي صورت نگرفته است.»