سالانه 2میلیارد تن خاک از دست می‌دهیم
صبح نو/ متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
زهرا اردشیری / سال‌هاست که بحث فرسایش خاک ایران مطرح است. آماری هم برای این فرسایش اعلام شده است. می‌گویند میانگین سالانه فرسایش خاک در ایران سه برابر متوسط جهانی است و اگر به آن توجهی نشود تاثیرات غیرقابل جبرانی خواهد گذاشت. بد نیست بدانید، خاک مهم‌ترین عنصر برای تأمین امنیت غذایی است بعضی از کشورها آب خود را می‌فروشند ولی هیچ‌گاه کشوری خاک خود را صادر نمی‌کند زیرا به‌طور متوسط برای اینکه هر سانتیمتر خاک ایجاد شود 800سال زمان می‌برد درنتیجه کارشناسان خاک را غیرقابل ارزش‌گذاری می‌دانند. گفتنی است؛ برای تشکیل یک سانتی مترمکعب خاک در اقلیمی مشابه اقلیم کشور ما چیزی در حدود 500سال زمان لازم است. در این گزارش به علت‌های فرسایش خاک در کشورمان پرداخته‌‌ایم.
بهره‌برداری بی‌رویه انسان از منابع طبیعی و بر هم زدن تعادل زیست‌بوم‌ها جهان را با چالش‌های متعددی مواجه کرده است. فرسایش خاک از جمله نگرانی‌های عمده زیست محیطی قرن حاضر است . آمار نشان می‌دهد فرسایش خاک در ایران چند برابر متوسط جهانی است. عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع و رییس کمیته محیط‌زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو در خصوص فرسایش خاک در کشور به «صبح‌نو» می‌گوید: «مطابق گزارشی که انجمن علوم خاک ایران منتشر کرده و بر‌اساس گزارشی که سازمان خواربار کشاورزی جهان تأیید کرده است ما سالانه ۲میلیارد تن از خاک مان را از دست می‌دهیم یعنی به‌طور متوسط هر هکتار از خاک ایران ۷ تا ۱۰تن فرسایش دارد و نیمی از آن براثر فرسایش آبی و نیمی دیگر براثر فرسایش بادی است با توجه به اینکه کل فرسایش خاک در جهان ۲۴میلیارد تن است در واقع یک دوازدهم کل فرسایش خاک در کشور ما اتفاق می‌افتد. با توجه به اینکه ایران یک درصد از خشکی‌های جهان را به خودش تعلق داده میزان فرسایش به نسبت سطح آن ۸برابر متوسط جهانی است و یکی از بالاترین رقم‌ها و روندها در جهان به شمار می‌رود که بسیار نگران‌کننده است.»
آقای محمد درویش ادامه می‌دهد: «طرح‌های آبخیزداری یکی از طرح‌هایی است که می‌توان پوشش گیاهی را برگرداند و اگر به‌درستی انجام شود و درگیر سندروم سازه‌ای نشود و به سراغ سدسازی به‌صورت افراطی نرود نقش بسیار مهمی برای کاهش فرسایش خاک دارد.»
رییس کمیته محیط‌زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو ادامه می‌دهد: «مطالعه انجام‌شده روی ارزش یک کانی فلزی بوده که هر تن خاک به‌طور متوسط ۲۸دلار ارزش دارد بنابراین دست‌کم بدون توجه به مواد عالی که در خاک است مانند نیتروژن، ما در سال۵۶ میلیارد دلار از سرمایه‌های خود را از دست می‌دهیم که این رقم بیشتر از کل صادرات نفت و گاز است و چند برابر ارزش مواد غذایی است که از طریق کشاورزی دام طیور و شیلات به دست می‌آید.» عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع بابیان اینکه به خاک ریشه‌گاه می‌گویند، ادامه می‌دهد: «درواقع خاک مهم‌ترین عنصر برای تأمین امنیت غذایی است بعضی از کشورها آب خود را می‌فروشند ولی هیچ‌گاه کشوری خاک خود را صادر نمی‌کند زیرا به‌طور متوسط برای اینکه هر سانتیمتر خاک ایجاد شود هشت‌صد سال زمان می‌برد درنتیجه خاک را غیرقابل ارزش‌گذاری می‌دانند.» او ادامه می‌دهد یکی از عواملی که سبب شده طول عمر مفید سدها کاهش پیدا کند فرسایش خاک است که خسارت‌های اقتصادی زیادی می‌زند و عمر متوسط سدها را کاهش داده و هزینه‌های زیادی برای لایروبی به‌جا می‌گذارد و همچنین در برخی از مناطق تپه‌های ماسه‌ای ایجاد کرده است.»
سالانه ۱۶تن در هکتار فرسایش خاک داریم
فرسایش خاک به معنی جابه‌جایی لایه‌های سطحی خاک به وسیله آب، باد، حیوانات و نیروی ثقل زمین است و این فرسایش غیرطبیعی خاک است و به نوبه خود خطرناک نیست، در حالی که بر اثر فعالیت‌هایی نظیر چرای بی‌رویه دام، شخم زدن نامناسب زمین، قطع درختان و تبدیل اراضی جنگلی به زمین‌های کشاورزی و بهره‌برداری از معادن و پروژه‌های عمرانی زنگ خطر نابودی خاک و به‌دنبال آن فرسایش به صدا درآمده است. رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست متوسط فرسایش خاک سالیانه در ایران را ۱۶تن در هکتار (معادل ۷دهم میلیمتر عمق خاک) اعلام کرد و گفت: این در حالی است که طبیعت هر ۴۰سال یک میلیمتر خاک تشکیل می‌دهد اما در حال حاضر سالانه ۷دهم میلیمتر فرسایش داریم و این از بعد اکولوژیک بسیار وحشتناک است. این‌ها حاصل سیاست‌های کوتاه‌مدت برای تولید بیشتر است که هزینه آن را نسل‌های بعدی خواهند پرداخت. عیسی کلانتری حفظ حقوق نسل‌های آینده را از اصول توسعه پایدار برشمرد و تصریح کرد: «متاسفانه ما به هیچ‌وجه به این اصل عمل نمی‌کنیم چراکه حفظ حقوق نسل‌های بعدی برای نسل موجود ما معنایی ندارد.» او همچنین با اشاره به فرمایشات مقام معظم رهبری در دیدار کارکنان محیط زیست در سال۹۲ گفت: «متاسفانه کسی در سیاست‌گذاری‌های بخشی به این نکته که محیط‌زیست برای نسل‌های بعدی هم هست، توجه ندارد و مجالس شورای اسلامی هم یا به غلط لایحه دولت را تصویب می‌کنند یا طرح‌های من درآوردی را، درحالی که شورای نگهبان و مراجع ذی‌ربط باید جلوی تصویب این قوانین و تصمیمات را بگیرند.» رییس سازمان حفاظت محیط‌زیست با اذعان به اینکه سیاست بهره‌برداری از منابع آب و خاک کشور پایدار نیست، اظهارکرد: «ما ۷۰درصد خودکفا شدیم و ۳۰درصد مابقی را هم باید وارد کنیم اما در صورت ادامه این فشار و با توجه به تغییرات جوی و کاهش بارش‌ها و افزایش درجه حرارت کره زمین، کار به شدت برای ما دشوار خواهد شد.»
کلانتری با اشاره به طرح حفاظت از تالاب‌های ایران اظهار کرد: «احیای تالاب‌ها یکی از دستورهای رییس‌جمهوری است و ما هم پیشرفت‌های نسبتاً خوبی داشتیم. نخست اینکه با همکاری وزارت نیرو برای حدود ۴۰تالاب کشور حق‌آبه تعیین کردیم و احتمالاً تا پایان امسال به این تفاهم برسیم که وزارت نیرو به بیش از ۸۰ تا ۹۰درصد تالاب‌ها حق آبه قانونی تخصیص دهد. از لحاظ قانونی وزیر نیرو موظف به تأمین آب شرب، آب کشاورزی، آب تالاب‌ها و صنعت و محیط‌زیست است و نمی‌تواند بگوید من حق‌آبه تالاب را نمی‌دهم چون باید به کشاورزان حق‌آبه تخصیص دهم.» وی یادآور شد: «اتحادیه اروپا در تفاهمی با ایران ۱۰میلیون یورو برای تالاب «هامون» پرداخت کرد تا سیاست معاش اطراف «هامون» از خود هامون جدا شود و برای مصرف بیشتر آب فشاری به این تالاب وارد نشود.» کلانتری همچنین درباره اقدامات صورت گرفته درباره دریاچه ارومیه گفت: «رییس‌جمهوری سال‌ها به‌عنوان رییس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام فعالیت کرده بود و به این نتیجه رسید که به جز احیای دریاچه ارومیه چاره دیگری نداریم زیرا هزینه احیا ۱/ ۵میلیارد دلار اما هزینه عدم احیا صدها میلیارد دلار می‌شود. لذا در سال۹۲ با یک نگرش استراتژیک تصمیم به احیای دریاچه گرفت و این درحالی بود که رییس‌جمهوری‌های قبلی به این نگرش نرسیده بودند.»
خبرهای بیشتر درباره ی
٢ نفر در مورد این مطلب نظر داده اند
برای ارسال نظر لطفا از طریق اپلیکیشن آخرین خبر اقدام فرمایید
