برگزیده

نهنگ نقدینگی در حوضچه بورس

دنياي اقتصاد

بروزرسانی 1399/05/15 - 17:04

دنياي اقتصاد/ متن پيش رو در دنياي اقتصاد منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

بررسي‌هاي «دنياي‌اقتصاد» حکايت از عدم‌تناسب دو کفه عرضه و تقاضا در بازار سهام دارد. در حالي که سمت تقاضا با رشد دو مولفه افزايش حجم و گردش نقدينگي به هيات نهنگي عظيم‌الجثه درآمده، در مقابل سمت عرضه به‌دليل تثبيت ميزان شناوري سهام شرکت‌ها در نقطه ۲۵ درصد وزن متناسب خود را بالا نبرده است. طبق اين بررسي نسبت گردش نقدينگي در بازار سرمايه به ۶۰ درصد رسيده است؛ شاخصي که نشان مي‌دهد افزايش سرعت دست‌به‌دست شدن سهم‌ها در بازار به ميانگين‌هاي جهاني نزديک شده است.
صعود سريع بورس در پنج ماه گذشته بسياري از نسبت‌ها را در بازارسهام از تناسب منطقي خارجي کرده؛ حالا محاسبات «دنياي‌اقتصاد» نشان مي‌دهد در حالي که نسبت گردش نقدينگي در بازارسرمايه به ۶۰ درصد رسيده، همچنان فقط ۲۵ درصد سهام شرکت‌ها در اين بازار شناور است. چهارماه آغازين سال ۹۹ با رشد ۲۸۰ درصدي نماگر اصلي بورس تهران به پايان رسيد. به دنبال رشد چشمگير ورودي پول‌هاي تازه به گردونه معاملات سهام، بررسي‌هاي «دنياي‌اقتصاد» از نزديک شدن گردش نقدينگي در بورس تهران به استانداردهاي بين‌المللي حکايت دارد. اين مهم در حالي رقم خورده است که سهام شناور بورس تهران همچنان کمتر از ۲۵ درصد است و قوانين خودساخته نيز مانعي بر سر راه افزايش کارآيي بازار سهام است. با وجود اين اما هجوم نقدينگي به سبب انتظارات رو به بالاي تورمي سبب شده تا درصد دست به دست شدن کل سهام بازار به شکل محسوسي افزايش پيدا کرده و نسبت گردش نقدينگي به ۶۰ درصد برسد.

نسبت گردش نقدينگي چيست؟
يکي از مهم‌ترين‌ مزاياي بازار سهام نقدشوندگي بالا است. نقدشوندگي يکي از معيارهاي مهم جهت سرمايه‌گذاري است که سرعت نقد شدن سرمايه افراد را تعيين مي‌کند و همواره موردتوجه سرمايه‌گذاران است. به عبارت دقيق‌تر، نقدشوندگي پايين، پيامدهاي منفي را به‌همراه دارد؛ از سويي جذابيت خريد سهام در اين شرايط کاهش مي‌يابد (سرمايه‌گذار تمايلي به خريد سهامي که از نقد‌شدن سريع آن واهمه دارد، نخواهد داشت) و از طرف ديگر، نوسانات هيجاني قيمت‌ها به علت سطح پايين حجم معاملات رقم مي‌خورد. در اين راستا براي سنجش ميزان نقدشوندگي نسبت‌هاي گوناگوني محاسبه مي‌شود. در اين ميان نسبت گردش نقدينگي (turnover ratio) يکي از معروف‌ترين نسبت‌هاي مزبور است. نسبتي که توضيح‌دهنده توانايي بازار در جذب معاملات بزرگ بدون ايجاد نوسان شديد در قيمت‌ها است. اين نسبت را مي‌توان با تقسيم جمع ارزش معاملات يک بازار بر متوسط ارزش کل آن بازار در يک دوره زماني خاص محاسبه کرد. تفسير نسبت گردش نقدينگي از اين قرار است که چنانچه اين رقم ۱۰۰ درصد باشد، يعني در بازه مشخص مورد بررسي، تمامي سهام معامله‌شده در بازار حداقل يک‌بار دست به دست شده‌اند. يافته‌هاي اين بررسي نشان مي‌دهد در ۱۰ سال گذشته همواره نسبت مذکور براي بورس تهران کمتر از ۳۸ درصد بوده است. به عبارتي تمام سهام معامله شده در بازار در طول يک‌سال ۳۸/ ۰ بار دست‌به‌دست مي‌شوند. اين در حالي است که ميانگين جهاني اين نسبت فراتر از ۱۰۰ درصد بود. از اين‌رو فاصله قابل‌توجهي ميان بورس تهران با استانداردهاي بين‌المللي وجود داشت. با وجود اين يافته‌هاي «دنياي‌اقتصاد» حکايت از نزديک شدن نسبت گردش نقدينگي بورس تهران به ميانگين جهاني در سال‌جاري دارد. به‌طوري که در صورت تداوم ورود پول در اندازه‌هاي فعلي به گردونه معاملات سهام تا پايان سال ۹۹، نسبت گردش نقدينگي در بورس تهران به حدود ۶۱ درصد افزايش خواهد يافت. اين در حالي است که همچنان بورس تهران از ضريب شناوري پاييني برخوردار است و در عين حال قوانين محدودکننده‌اي همچون دامنه نوسان قيمت و حجم مبنا که مختص بازار سهام ايران است خود مانعي بر سر راه افزايش نقدشوندگي سهام است.

نقدشوندگي از نگاه بين‌المللي
بررسي «دنياي‌اقتصاد» از بازارهاي جهاني سهام و براي بازه‌هاي سالانه نشان مي‌دهد در بورس‌هاي پيشرفته، نسبت مزبور بيش از يک يا همان ۱۰۰ درصد است و حتي براي برخي کشورها به ۲۰۰ درصد هم مي‌رسد. به اين ترتيب، ارزش کل سهام معامله شده در يک سال، حداقل با ارزش کل بازار برابر است يا به عبارتي، کل سهام موجود در يک بازار حداقل يک‌بار در مدت يک سال معامله مي‌شوند. اين بررسي که بر اساس داده‌هاي بانک جهاني (WB) براي پايان سال ۲۰۱۹ انجام شده است، نشان مي‌دهد چين با نسبت گردش مالي ۷/ ۲۲۳ درصد در صدر نقدشونده‌ترين بازارها است.

گردش مالي بورس آينه انتظارات تورمي
بررسي «دنياي‌اقتصاد» از نسبت مزبور در بورس تهران نشان مي‌دهد با وجود ميانگين ۴/ ۲۴ درصدي گردش مالي در اين بازار، در سال‌هاي متفاوت اين نسبت تغييراتي داشته است. در اين ميان موضوع جالب تفاوت محسوس اين نسبت در سال‌هايي است که رويداد سياسي مهم انتخابات رياست‌جمهوري در جريان است. از اين‌رو طي سال‌هاي ۸۸ و ۹۲ شاهد افزايش اين نسبت و رشد آن به بالاتر از ۳۰ درصد هستيم که مي‌توان آن را به چشم‌اندازهاي آتي اقتصادي-سياسي ارتباط داد. در سال ۹۶ اما با وجود قرار گرفتن در اين رويداد سياسي اما شاهد کاهش نرخ تورم به محدوده ۹ درصد بوديم. از اين‌رو شايد بتوان عنوان کرد نسبت مذکور که نشاني از کارآيي بالاي بازار سهام در سطوح جهاني دارد، بيشتر انتظارات تورمي فعالان اقتصادي را نشان مي‌دهد. از اواخر سال ۹۸ تا به امروز اما شاهد هجوم قابل‌توجه نقدينگي به گردونه معاملات سهام بوديم؛ روندي که البته عمدتا از انتظارات تورمي رو به بالا سيگنال گرفت و در صورت تداوم اين شرايط تا پايان سال ۹۹، نسبت گردش نقدينگي به بيش از ۶۱ درصد خواهد رسيد.