جهش هسته‌ای عربستان

اعتماد/متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
 
«عربستان سعودي با کمک چين در حال توسعه برنامه هسته‌اي خود است.» اين جمله خلاصه افشاگري است که وال استريت ژورنال شامگاه سه‌شنبه و همزمان با انتشار زنجيره‌اي از اخبار درباره انفجارهاي مهيب در بيروت، پايتخت لبنان منتشر کرد. گزارشي که احتمالا در اخبار منتشر شده درباره حادثه در بيروت فعلا توجه چنداني به آن نشده اما جزييات آن قابل توجه است. درست در روزهايي که امارات متحده عربي از راه‌اندازي نخستين رآکتور هسته‌اي در کشوري عربي خبر مي‌دهد و البته ايالات متحده امريکا به دنبال به صفر رساندن فعاليت‌هاي هسته‌اي مشروع ايران است، يک رسانه امريکايي از محل توليد کيک زرد در عربستان سعودي که متحد منطقه‌اي واشنگتن به حساب مي‌آيد، پرده‌برداري کرده است. گزارش وال استريت ژورنال اين‌گونه آغاز مي‌شود: پادشاهي سعودي مي‌گويد که دنبال برنامه صلح‌آميز هسته‌اي است، اما ايالات متحده نگران جاه‌طلبي‌هاي رياض در رسيدن به سلاح هسته‌اي است. عربستان سعودي با کمک چين تاسيساتي براي توليد کيک زرد اورانيوم تاسيس کرده است؛ تاسيساتي که از آن براي سوخت رآکتورهاي هسته‌اي استفاده مي‌شود. اين حرکت از سوي عربستان که کشوري نفتخيز به حساب مي‌آيد، گام بلندپروازانه‌اي براي پيشرفت در تکنولوژي هسته‌اي است.

تاسيساتي که عربستان توليد کيک زرد را در آن آغاز کرده تاکنون رسما اعلام نشده‌ بود و در منطقه پرجمعيتي در شمال غربي عربستان قرار دارد که همين مساله باعث نگراني ايالات متحده و متحدان اروپايي واشنگتن درباره برنامه هسته‌اي عربستان شده است. برخي مقام‌هاي امريکايي مي‌گويند که عربستان سعودي گزينه دسترسي به سلاح هسته‌اي را از روي ميز کنار نگذاشته است . هرچند که عربستان سعودي تا نقطه رسيدن به سلاح اتمي فاصله بسياري دارد اما همين حرکت‌هاي مخفيانه و به دور از چشم عربستان در حوزه هسته‌اي کنگره امريکا را به‌ شدت نگران کرده است. در کنگره يک گروه فراحزبي نگراني‌هاي جدي را درباره برنامه اتمي عربستان مطرح کرده به خصوص آنکه محمد بن سلمان وليعهد عربستان سعودي در سخناني در سال 2018 ادعا کرده بود که اگر ايران به بمب اتمي دست پيدا کند، عربستان هم به سرعت در همين مسير قرار خواهد گرفت. اين مساله مي‌تواند حساسيت‌هايي در اسراييل هم ايجاد کند، چراکه در تل‌آويو نيز فعاليت‌هاي هسته‌اي در منطقه غرب آسيا به خوبي و با دقت رصد مي‌شود. به گزارش «اعتماد»، وال استريت در حالي از نگراني‌هاي اسراييل درباره برنامه هسته‌اي عربستان سعودي نوشته که اسراييل داراي زرادخانه‌هاي هسته‌اي است که تاکنون پاي هيچ بازرسي از آژانس بين‌المللي انژري اتمي به آنجا باز نشده است. به گزارش وال استريت ژورنال، وزير انرژي عربستان سعودي ادعاي ساخت تاسيسات توليد کيک زرد در منطقه قيد شده در گزارش اين رسانه را رد کرده و در بيانيه عربستان در اين خصوص آمده که رياض با کمک چين اقدام به اکتشاف اورانيوم در مناطق مشخصي از عربستان کرده است.

---

بازار

---

عربستان سعودي تاکنون هيچ گونه برنامه اعلام شده تسليحاتي هسته‌اي يا ظرفيتي براي غني‌سازي نداشته اما به صراحت اعلام کرده که به دنبال استقلال بيشتر از نفت به عنوان تنها منبع انرژي است و به همين دليل برنامه ساخت نيروگاه هسته‌اي دارد. با اين همه وال استريت ژورنال در گزارشش ادعا کرده که مقام‌هاي اروپايي و امريکايي تلاش کردند اخبار مربوط به توليد کيک زرد در عربستان با همکاري چين را مخفي نگه دارند. البته کارشناسان مسائل فني و پروتکلي هسته‌اي مي‌گويند که حتي راه‌اندازي چنين تاسيساتي نيز براي عربستان غيرقانوني به حساب نمي‌آيد. در گزارش وال‌استريت آمده که حتي پس از دسترسي يک کشور به کيک زرد هم مسير طولاني و پيچيده‌اي براي توليد بمب اتم بايد طي بشود. يک کارشناس خلع سلاح در اين رابطه به وال استريت ژورنال مي‌گويد: شايد راه‌اندازي تاسيسات توليد کيک زرد يکي از زنجيره‌هاي برنامه طولاني مدت رياض براي مقابله با ايران به عنوان کشور داراي تکنولوژي پيشرفته هسته‌اي باشد و شايد هم يکي از مراحل برنامه غني‌سازي اورانيوم. اولي هاينونن از کارشناسان مسائل خلع سلاح نيز در گفت‌وگو با اين رسانه امريکايي تاکيد مي‌کند که راه‌اندازي تاسيسات کيک زرد در عربستان سعودي به معناي اين است که رياض تمام گزينه‌ها را روي ميز حفظ کرده است. هاينونن اشاره مي‌کند که توليد کيک زرد به تنهايي نگران‌کننده نيست و زماني که اين محصول در چرخه غني‌سازي قرار بگيرد، زنگ خطرها به صدا درآمده است. البته اين مقام سابق در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي اين سوال را از مقام‌هاي سعودي مي‌پرسد که اگر برنامه شما صلح‌آميز است چرا آنها را مخفي کرده و درباره آن شفاف‌سازي نکرديد؟  به گزارش وال‌استريت ژورنال، سفارت چين در واشنگتن حاضر نشده به پرسش‌هاي اين رسانه درباره کميت و کيفيت همکاري‌هاي پکن با رياض در زمينه هسته‌اي پاسخ بدهد. وزارت خارجه ايالات متحده نيز به اين سوال که آيا دليل راه‌اندازي اين تاسيسات را از مقام‌هاي عربستان جويا شده و چه پاسخي گرفته، جوابي ندادند. البته در پاسخي که وزارت خارجه به اين رسانه امريکايي داده آمده است که واشنگتن تبعات و خطر همکاري‌هاي هسته‌اي با چين را به تمام متحدان خود گوشزد کرده است. در حالي که به نظر مي‌رسد برنامه همکاري چين با عربستان در توليد کيک زرد و راه‌اندازي تاسيساتي به اين منظور تا پيش از گزارش وال استريت ژورنال علني نشده بود، اما در همين گزارش اشاره شده که دو طرف در سال 2017 براي استخراج اورانيوم از مناطق مشخصي در عربستان با هم توافقنامه همکاري امضا کردند. تاريخچه اعلام آمادگي چين و عربستان براي همکاري در زمينه فعاليت‌هاي صلح‌آميز هسته‌اي نيز به سال 2012 بازمي‌گردد.

عربستان سعودي توافقنامه بسيار محدود پادماني با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي دارد و ميزان تعهدات فني اين کشور به آژانس به گونه‌اي است که عدم اعلام تاسيس کارخانه‌اي براي توليد کيک زرد تخلف محسوب نمي‌شود. آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تاکنون چندين بار از عربستان خواسته که اقدام به به‌روزرساني اين توافق کند، چراکه رياض تن به نظارت‌هاي پيشرفته آژانس بر برنامه اتمي خود نداده است. همچنين عربستان از اجراي پروتکل الحاقي نيز سرباز مي‌زند. تا ابتداي سال جاري ميلادي بيش از 150 کشور از جمله ايران و ايالات متحده امريکا اقدام به اجراي پروتکل الحاقي کرده‌اند. در سايه اجراي اين پروتکل است که دست آژانس بين‌المللي انرژي اتمي براي نظارت بيشتر و گسترده‌تر بر برنامه هسته‌اي يک کشور باز مي‌شود. مقام‌هاي عربستان سعودي ادعا مي‌کنند که برنامه هسته‌اي اين کشور منطبق بر تعهدات فني است که رياض داده است. دولت دونالد ترامپ درباره فروش تکنولوژي هسته‌اي از جمله رآکتور به عربستان با رياض مذاکراتي را انجام داده اما مقام‌هاي مذاکره‌کننده از سوي انجمن کنترل سلاح امريکا مي‌گويند که عربستان بايد ابتدا توافقنامه دربرگيرنده استانداردهاي طلايي را امضا کند. بر اساس اين استاندارد کشورهاي همکار با ايالات متحده در حوزه هسته‌اي نبايد دست به غني‌سازي اورانيوم بزنند و همچنين قرار گرفتن در چرخه بازفرآوري سوخت هم براي اين کشورها ممنوع است. يکي از مقام‌هاي امريکايي در اين باره به وال‌استريت مي‌گويد: عربستان در اين پرونده هم خدا و هم خرما را مي‌خواهد؛ هم به دنبال استفاده از کمک هسته‌اي امريکاست و هم نمي‌خواهد تن به رعايت استانداردهاي مدنظر واشنگتن بدهد. به همين دليل است که عربستان به سمت همکاري با چين در اين حوزه چرخيده، چراکه چيني‌ها چنين محدوديت‌هايي براي همکاري‌هاي هسته‌اي با ساير کشورها ندارند. 

عربستان سعودي تاکنون اعلام نکرده که قطعا به دنبال غني‌سازي اورانيوم نخواهد رفت، اما سرسختانه بر صلح‌آميز بودن برنامه هسته‌اي خود پافشاري مي‌کند. مقام‌هاي مسوول اين پرونده در عربستان بارها اشاره کرده‌اند که به دنبال دستيابي به فناوري کامل چرخه سوخت هسته‌اي هستند و در همين مسير همکاري‌هايي هم با کمپاني هسته‌اي دولتي آرژانتين داشته‌اند. اين کمپاني يک رآکتور تحقيقاتي در نزديکي رياض ساخته است. شواهد امر حاکي از آن است که عربستان در چند سال اخير بر حجم تحقيقات خود در حوزه هسته‌اي افزوده و همچنين مراکز تحقيقاتي متعددي را به اين پروژه‌هاي هسته‌اي اختصاص داده است. کره جنوبي نيز يکي ديگر از کشورهايي است که با عربستان در زمينه هسته‌اي همکاري‌هايي داشته است. 

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar