برگزیده

رفت و آمد شکست‌خورده‌ها

صبح نو

بروزرسانی 1399/05/19 - 17:16

صبح نو/متن پيش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

شامگاه پنجشنبه گذشته بود که برايان هوکِ 52ساله پس از 720 روز فعاليت به عنوان نماينده ويژه دولت آمريکا در امور ايران از قصد خود براي استعفا خبر داد و پمپئو، وزير خارجه نيز آن را تاييد کرد. اين کناره‌گيري از سوي رسانه‌ها به شکست هوک در پيشبرد سياست فشار حداکثري روي ايران تعبير شده است.

استعفا يا برکناري؟
25مرداد 97 بود که خبر رسيد دولت ترامپ در راستاي راهبرد فشار حداکثري خود عليه ايران، قصد دارد پست جديدي تحت عنوان «گروه اقدام ايران» را به رياست برايان هوک در داخل وزارت خارجه تشکيل دهد. پمپئو در سخنراني خود وظايف گروه اقدام ايران را «مديريت، بررسي و هماهنگي تمام جنبه‌هاي فعاليت‌هاي وزارت خارجه درباره ايران و گزارش مستقيم» به شخص وزير خارجه عنوان کرده بود. نيويورک‌تايمز آن زمان، در مقاله‌اي هدف نهايي از اين اقدام دولت آمريکا را هماهنگ‌‌‌سازي تلاش‌ها براي مجبور ‌کردن ايران به مذاکره با آمريکا و تن دادن به يک توافق هسته‌اي جديد عنوان کرد. هوک در اين دو سال، با تکرار لفاظي‌ها و اتهامات مختلف، نقش سخنگوي کمپين فشار حداکثري دولت ترامپ عليه ايران را بازي کرد اما در عمل نتوانست در سياست خارجي واشنگتن در قبال تهران به موفقيت خاصي که براي ترامپ بهره انتخاباتي داشته باشد، دست يابد. پس از اين ناکامي عيان، هوک شامگاه پنجشنبه از تصميم خود براي کناره‌گيري از اين سمت خبر داد و وزير خارجه آمريکا نيز آن را تاييد کرد. با وجود اين، برخي از اعمال اجبار روي هوک براي کناره‌گيري خبر داده‌اند؛ به ويژه آنکه فرصت چنداني تا انتخابات 2020 آمريکا باقي نمانده و ترامپ با توجه به برتري جو بايدن در نظرسنجي‌هاي انتخاباتي و انتقاداتي که در خصوص مديريت بحران کرونا در آمريکا متوجه اوست، بيش از هر زمان ديگري به يک دستاورد ديپلماتيک ملموس براي فرار از تک‌دوره‌اي‌شدن نياز دارد. با اين حال، استعفاي برايان هوک چه از روي اختيار بوده باشد و چه از روي اجبار، يک معنا بيشتر ندارد و آن اينکه دولت ترامپ در راهبرد فشار حداکثري خود عليه ايران شکست خورده است؛ اين حقيقتي است که رسانه‌ها و کارشناسان آمريکايي نيز بار‌ها به آن اذعان کرده‌اند.
اقدام مقامات عالي‌رتبه آمريکا به برکناري برايان هوک در زمان بسيار حساسي اتفاق مي‌افتد، يعني درست زماني که واشنگتن تلاش مي‌کند همگان را در سازمان ملل متقاعد کند تا تحريم‌هاي تسليحاتي ايران را تمديد کنند. اين در حالي است که روسيه و چين که از حق وتو برخوردارند، با اين امر مخالفند. قرار است شوراي امنيت هفته جاري در اين مورد تصميم‌گيري کند. در اين‌باره، روزنامه گاردين با اشاره به ناکامي هوک در سياست‌هاي خود در قبال ايران به ويژه تلاش براي متقاعد‌کردن شوراي امنيت به اعمال تحريم عليه ايران، نوشت: هفته جاري، ايالات متحده قصد دارد با طرح يک قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل، خواستار تمديد تحريم تسليحاتي بين‌المللي براي ايران شود، درواقع با تهديد اينکه اگر قطعنامه رد شود، يک اقدام جدي و جنجالي برداشته خواهد شد؛ آمريکا ادعا خواهد کرد به صورت تکنيکي هنوز عضوي از برجام است و بر اساس بند قرارداد و مکانيزم ماشه تحريم‌‌‌‌هاي سازمان ملل عليه ايران را فعال خواهد کرد. اين روزنامه افزود: هوک هم در اين زمينه تلاش‌‌‌هاي بسياري براي متقاعد ‌کردن متحدان آمريکا کرد اما موفقيت‌‌‌هاي او ناچيز بود. روزنامه واشنگتن‌پست نيز بامداد روز جمعه(17 مرداد) در مورد کناره‌گيري برايان هوک، نماينده ويژه آمريکا در امور ايران تصريح کرد که وي به علت شکست سياست‌هاي راهبردي آمريکا در قبال ايران کنار گذاشته شد. در همين‌باره، يک مقام سابق دولت اين کشور به واشنگتن‌پست خبر داده است: از برايان هوک خواسته شد استعفا دهد تا به عنوان مقصر سياست شکست‌خورده آمريکا در قبال ايران شناخته شود. از سوي ديگر، مي‌شود يکي از نشانه‌‌‌هاي ناکامي هوک در پيشبرد سياست‌‌‌هاي خصمانه‌اش عليه جمهوري اسلامي ايران را در تغيير زمين بازي از غرب به شرق از سوي تهران، دانست. ايران پس از مشاهده بدعهدي از سوي غرب، ترجيح داد منتظر نماند و چين را به عنوان متحد جدي خود در نظر بگيرد که يکي از نشانه‌‌‌هاي اين اتحاد، سند راهبردي 25 ساله ميان دو کشور است.

ناکامِ ونزوئلا، جانشين هوک
در کنار اين، آنچه شايد مهم‌‌تر جلوه مي‌کند، شخص جانشين هوک است. اليوت آبرامز، جانشين برايان هوک که در حال حاضر، نماينده آمريکا در امور ونزوئلاست، ايران را نيز در فهرست ماموريت‌هاي خود اضافه مي‌کند. آبرامز نيز از اعضاي قديمي حزب جمهوري‌خواه آمريکا و از مهندسان جنگ عراق در سال 2003 بود. وي با اين حال در پيش بردن تلاش‌هاي ترامپ براي سرنگوني نيکولاس مادورو، رييس‌جمهور ونزوئلا ناکام ماند. آبرامز با وجود برنامه‌‌‌هاي مختلف از جمله طرح کودتا و تعيين پول کلان، براي انجام عمليات ترور مادورو و ساير چهره‌‌‌هاي نزديک به رييس‌جمهوري ونزوئلا، در زمينگيرکردن دولت کاراکاس و جايگزين‌کردن آن با مهره‌‌اي دست‌نشانده به نام خوان گوايدو، شکست خورد. شکست آبرامز در به زيرکشيدن دولت مادورو، به نوعي شکست از ايران نيز بود چراکه جمهوري اسلامي ايران علاوه بر حمايت از دولت قانوني مادورو، طي دو ماه اخير، 6 کشتي تجاري براي رفع مايحتاج مردم اين کشور، به سمت ونزوئلا گسيل داشته ‌است؛ با اين توضيح، به نوعي مي‌توان گفت که آبرامز، پيشاپيش يک بار طعم تلخ شکست از ايران را چشيده است.