خواندنی ترین زندگی نامه ها برای تعطیلات پیش رو

مجله دیجی کالا/ فرقی نمی‌کند یک کتابخور واقعی باشید یا کسی که هرازگاهی کتابی برای مطالعه وسوسه‌اش می‌کند؛ زندگی‌نامه، ژانر همه است! کتاب‌های زندگی‌نامه همیشه استقبال خوبی دارند و برای هدیه دادن انتخاب خوب و کم‌ریسکی هستند.
مجله دیجی‌کالا - فرشته سلیمانی: فرقی نمی‌کند یک کتابخور واقعی باشید یا کسی که هرازگاهی کتابی برای مطالعه وسوسه‌اش می‌کند؛ زندگی‌نامه، ژانر همه است! کتاب‌های زندگی‌نامه همیشه استقبال خوبی دارند و برای هدیه دادن انتخاب خوب و کم‌ریسکی هستند.
در هر سن و سال یا موقعیت تحصیلی و شغلی، هرکسی بالاخره قهرمانی در زندگی‌اش دارد یا شخصیت محبوبی که دوست دارد بیشتر از او بداند، نام فردی را در ذهن دارد که می‌خواهد راز موفقیتش را بداند، یا اصلا ضدقهرمانی را می‌شناسد که می‌خواهد از کارش سردربیاورد تا هرگز راه او را نرود!
گذشته از این، خواندن کتاب سرگذشت انسان‌ها، حتی آن‌ها که معروف نبوده و نیستند، مثل تجربه‌ی یک بار زندگی به‌جای آنهاست و همین چیزهاست که زندگی‌نامه‌ها را محبوب و خواندنی می‌کند.

در این مطلب به ژانر زندگی‌نامه پرداخته‌ایم و هفت کتاب زندگی‌نامه خواندنی را معرفی کرده‌ایم.
تا به حال به تجربه‌ی جهان تازه‌ای بیرون از کتابخانه‌ی خودتان فکر کرده‌اید؟ همان‌طور که ناشران و نویسنده‌ها گاهی با استقبال کم‌نظیر از یک کتاب غافلگیر می‌شوند، چطور است با تجربه‌ی ورود به دنیای یک ژانر تازه خودتان را غافلگیر کنید؟
واضح است که برای این کار نیاز دارید ژانر‌های کتاب را بهتر بشناسید. ژانر کتاب بدون این که بخشی از داستان را لو دهد یا بیانگر نقد و نظر شخصی یک منتقد باشد، به شما می‌گوید که یک کتاب در چه دسته‌بندی‌ای با چه ویژگی‌هایی قرار می‌گیرد. به‌عنوان یک کتاب‌خوان، وقتی تصویری کلی از ژانر‌ها و زیرژانر‌های کتاب داشته باشید، بدون شک به کشف‌هایی می‌رسید که درِ تازه‌ای را روی روحتان می‌گشاید.

ژانر زندگی‌نامه، تجربه‌ی زیستن با عمر دیگران
ژانر پرطرفدار کتاب‌های زندگی‌نامه، تعریف و خط و مرز‌های ساده‌ای دارد. این کتاب‌ها شرح حالی از زندگی یک فرد را بازگو می‌کنند. در بیشتر مواقع این شرح حال دارای جزییات زیاد است و از کودکی فرد تا پایان عمر (یا سنی که در زمان نوشتن کتاب دارد) را در برمی‌گیرد.
زندگی‌نامه یا بیوگرافی فقط شامل کارنامه یا رزومه یک فرد مشهور نیست و فراگیری بیشتری دارد. درواقع این ژانر به بازگو کردن تجربه‌ی زیسته‌ی یک فرد می‌پردازد. حال ممکن است سوژه کتاب، یک شخصیت مشهور باشد یا نه.
گاهی این زندگینامه‌ها به قلم خود فرد نوشته می‌شوند که در این‌صورت کتاب تالیف‌شده را در زیرژانر «خودزندگی‌نامه» یا اتوبیوگرافی دسته‌بندی می‌کنیم. معمولا زندگی‌نامه‌ها توسط نویسنده دیگری جمع‌آوری و نوشته می‌شوند؛ به‌خصوص اگر خود فرد سابقه نویسندگی نداشته باشد.

ژانر زندگی‌نامه یک زیرژانر دیگر هم به نام «خاطره‌نویسی» دارد که همان‌طور که از اسمش پیداست، مربوط به بازگو کردن خاطرات نویسنده است. معمولا نویسنده‌ی این خاطرات، خود شخصیت اصلی کتاب است. محتوای این زیرژانر به‌خاطر اینکه از میان کل زندگی فرد دستچین شده و معمولا با آب و تاب هم تعریف می‌شود، جذابیت زیادی دارد.
به همین خاطر معرفی کتاب‌های خاطرات را به فرصتی دیگر موکول کردیم و در این مطلب به معرفی زندگی‌نامه‌ها و خودزندگی‌نامه‌ها پرداخته‌ایم.

نقاشی منتسب به ساموئل جانسون، نویسنده انگلیسی که زندگی‌نامه‌اش در قرن هجدهم سرآغاز سبک جدید زندگینامه‌نویسی بود
در یک دسته‌بندی دیگر، زندگینامه‌ها را به دو دسته رسمی و غیررسمی تقسیم کرده‌اند. زندگینامه‌های رسمی با مجوز و همکاری خود فرد یا خانواده‌اش توسط یک نویسنده یا پژوهشگر نوشته می‌شوند، اما زندگی‌نامه‌های غیررسمی بدون دخالت شخصیت اصلی کتاب (سوژه زندگی‌نامه) نوشته می‌شوند یا دست‌کم این دخالت در سطح حداقل است.
به همین خاطر معمولا زندگینامه‌های غیررسمی را قابل‌استنادتر می‌دانند. چرا که به این ترتیب ملاحظات شخصی در بازگو کردن ماجرای زندگی وارد نمی‌شود و همه بخش‌های زندگی، خواه افتخارآمیز و خواه شرم‌آور، به قلم می‌آیند.
ژانر زندگینامه در دسته کتاب‌های ناداستان یا غیرتخیلی (Non-Fiction) قرار می‌گیرد. به این علت که تخیل نویسنده در آن نقش بسیار کمرنگی دارد و بناست از واقعیت‌های زندگی یک فرد سخن گفته شود. البته استثنا‌هایی هم در این زمینه وجود دارد که بهتر است این آثار را نمونه‌هایی از میان‌ژانر داستان و زندگی‌نامه بدانیم.
زندگینامه نویسی به معنای عمومی آن، قدمتی معادل تاریخ‌نگاری دارد و مربوط به شرح‌حال بزرگان تاریخ و پادشاهان می‌شود. این نوع شرح حال‌ها البته بیشتر از آن که در ژانر زندگی‌نامه جای بگیرند، مربوط به تاریخ هستند و حکم اسناد تاریخی را دارند.
زندگی‌نامه به مفهوم امروزی و آنچه نوعی سبک نویسندگی هم محسوب می‌شود، از قرن هجدهم با تالیف زندگی‌نامه ساموئل جانسون، لغت‌نامه‌نویس و ادیب انگلیسی توسط جیمز بازول شروع شد. این زندگی‌نامه را هنوز هم بزرگ‌ترین زندگی‌نامه انگلیسی می‌دانند.
در بازار کتاب ایران هم زندگی‌نامه‌ها پرطرفدارند. تا آن‌جا که در دوره‌هایی، کتاب‌های زندگی‌نامه‌ی شخصیت‌های مشهور سینما، ورزشکاران یا سیاستمداران آمار فروش را جابه‌جا می‌کنند و کتابفروشی‌ها به تسخیرشان درمی‌آید. این البته آفتی هم دارد و آن هم ظهور ترجمه‌های بازاری و کتاب‌هایی تکراری است که ناشران باعجله برای عقب نماندن از قافله، روانه‌ی بازار می‌کنند.
برای معرفی زندگی‌نامه‌های خواندنی در این مطلب، از این دست کتاب‌ها فاکتور گرفته‌ایم. همچنین به نظر می‌رسید کتاب‌هایی مثل زندگی‌نامه استیو جابز یا میشل اوباما که دیگر تصویر جلدشان هم برای همه آشناست، نیازی به معرفی نداشتند.

زندگی‌نامه‌های معرفی‌شده در ادامه این نوشته، در زمینه‌های موضوعی متنوعی از ادبیات و هنر تا سیاست و تجارت و بستر‌های اجتماعی انتخاب شده‌اند و کیفیت اثر هم در انتخاب آن‌ها مورد‌توجه بوده است.

شور زندگی، زندگی‌نامه ونسان ونگوگ
داستان زندگی ونسان ونگوگ، نقاش هلندی، داستان پر آب چشمی است. نقاش خلاق و نابغه‌ای که حالا آثارش با رقم‌های نجومی ارزش‌گذاری می‌شوند، اما خودش در ۳۷ سالگی در حالی که هنوز می‌توانست راهی طولانی پیش رو داشته باشد، از فشار فقر دست به خودکشی زد. «شور زندگی» داستان ۱۶ سال آخر زندگی کوتاه ونگوگ است.

ایروینگ استون در کار نوشتن زندگی‌نامه پر درد و رنج ونگوگ چنان ماهرانه عمل کرده که گاهی لازم است کتاب را کنار بگذاریم، کمی به خود مسلط شویم و دوباره خواندن را از سر بگیریم. ونگوگ در تمام طول زندگی‌اش هیچ بهره‌ای از شهرت و ثروت حاصل از نبوغ نقاشی خود نبرد و هرگز فکر نمی‌کرد روزی آثارش جزو گران‌ترین نقاشی‌های تاریخ شود.

زندگی او وابسته به آفرینش و خلق کردن بود و پشتوانه‌ای جز برادرش تئو نداشت. ارتباطات محدود او با جهان خارج شامل نامه‌هایی بود که برای برادرش می‌نوشت. این نامه‌ها از مهم‌ترین منابع نویسنده برای گردآوری زندگی‌نامه ونگوگ بودند.
چیزی که زندگی‌نامه ونگوگ را تاثیرگذار می‌کند، روند غلبه سایه سیاه ناامیدی بر زندگی انسان است. این حقیقت تلخ که ممکن است هنرمندی با نبوغ ونگوگ چنان اسیر این سایه شوم شود که نه‌تن‌ها از آفرینش، بلکه از زیستن دست بشوید.

بخشی از کتاب: "آرزوی نیل به موفقیت دیگر از وجود ونسان رخت بربسته بود. او نقاشی می‌کرد، زیرا مجبور بود نقاشی کند، زیرا این کار او را از عذاب روحی نجات می‌داد، زیرا نقاشی افکار او را متفرق می‌ساخت. او قادر بود بدون همسر، خانه و فرزند زندگی بگذراند، قادر بود بدون عشق، دوستی و سلامتی سر کند، قادر بود بودن سرپناه، آسایش و غذا سر کند، حتی قادر بود بدون خداوند نیز سر کند. اما نمی‌توانست بدون آن چه که بزرگ‌تر از خود او بود، آنچه تمام زندگی‌اش بود سر کند، و آن قدرت و توانایی خلق کردن بود."
کتاب «شور زندگی» با ترجمه مارینا بنیاتیان توسط نشر نشانه منتشر شده و از سایت دیجی‌کالا قابل خریداری است.


رهبر عزیز، خودزندگی‌نامه شاعری که از کره شمالی فرار کرد
جنگ جین سونگ، نویسنده‌ی کتاب رهبر عزیز، شرایط بسیار خوبی را در کره شمالی داشته؛ کشوری که زندگی در آن برای بیشتر مردم شبیه به کابوس است. جنگ جین سونگ شاعر مقرب درگاه «رهبر عزیز» است. این لقبی است که مردم کره شمالی کیم جونگ ایل را با آن می‌خوانند و نام کتاب زندگی شاعر مقرب را هم به خود اختصاص داده است.
او در جمع «پذیرفته‌شدگان» بود و این در کره شمالی یعنی هیچکس حتی جاسوس‌ها حق ندارند در زندگی‌اش تجسس کنند و کار‌های خلاف را به او نسبت دهند. او با اینکه می‌داند مقرب رهبر بودن و درنتیجه حضور در شبکه‌های اطلاعاتی و ملاقات رو در رو با رهبر عزیز چه زندگی متفاوتی را برای او رقم زده، عمیقا برای سایر هموطنانش متاسف است.

این رفاه و راحتی فکر فقر و بدبختی بقیه‌ی مردم را از سرش بیرون نمی‌کند، اما چاره چیست؟ سزای انتقاد، مرگ خود و خانواده‌اش است. او با حکومتی تمامیت‌خواه طرف است که حتی زبان مردم با زبان رهبر عزیزش متفاوت است.

باورش سخت است، اما انگار ایده‌ّهای پادآرمانشهری کتاب ۱۹۸۴ جورج اورول را موبه‌مو روی این مردم پیاده کرده‌اند. با این همه، جنگ جین سونگ به دنبال اتفاقاتی، چاره‌ای جز فرار به کره جنوبی پیش روی خود نمی‌بیند و پس از آزادی، کتاب زندگی‌نامه‌اش را می‌نویسد.
این کتاب حرف‌های نگفته‌ی زیادی را درباره حکومت و حتی پشت پرده حکومت کره شمالی بازگو می‌کند، اما با این همه پشت جلد کتاب نوشته شده: بسیاری چیز‌ها قابل‌بازگویی نبودند. معلوم نیست تحت نظر حاکمیت تمامیت‌خواه کره شمالی چه اتفاقاتی تلخ‌تر از آنچه در کتاب آورده شده در جریان است؛ حاکمیتی که معتقد است کشور باید در «مه غلیظی» بماند تا دشمنان ناکام بمانند.
این کتاب روایتی واقعی است از آنچه در دنیای امروز باورنکردنی به نظر می‌رسد. خواندن زندگی‌نامه جنگ جین سونگ شما را با پدیده‌هایی مواجه می‌کند که به‌خاطر همان مه غلیظ شاید هیچ‌گاه و در هیچ منبع دیگری به‌صورت تصادفی نتوانید به آن‌ّها دسترسی پیدا کنید.