کپی‌کاری ادبی به چه قیمت؟!

باشگاه خبرنگاران/ کامران شرفشاهی دبیر جایزه قلم زرین و مدیر مسئول انتشارات تجلی مهر درباره کپی‌کاری‌هایی که در آثار ادبی دیده می‌شود، گفت: یکی از نکاتی که در بیانیه پایانی هجدهمین دوره جایزه قلم زرین به آن اشاره شد، رواج کپی کاری و از روی دست یکدیگر نوشتن است. این مسئله یکی از آفت‌های ادبیات است. در دوره‌ای که شاهد کثرت انتشار کتاب‌ها بیش از هر زمان دیگری هستیم، کپی کاری و نوشتن از روی دست دیگران دیده می‌شود.

او افزود: این سخنی مشهور است که می‌گوید «نخستین کسی که لب یار را به غنچه گل سرخ تشبیه کرد بی شک شاعر بزرگی بوده است، اما کسانی که از این تعبیر استفاده کردند مقلدانی بیش نبودند». انتظاری که از شاعر یا نویسنده بزرگ داریم این است که در اثرش دنبال کشف لحظه‌های ناب و ناگفته‌ها باشد. برخی‌ سعی دارند با مطالعه آثار شاعران و نویسندگان دیگر و استفاده از همان نگاه و روایت اثر دیگری خلق کنند.

دبیر هجدهمین جایزه قلم زرین ادامه داد: کپی کاری تنها اختصاص به امروز ندارد. از دیرباز تاکنون همواره شاعران و نویسندگانی بودند که به جای تامل در زندگی و پیرامون خود سعی کردند، از آثار نویسندگان و شاعران دیگر استفاده کنند. حلاقیت عنصری است که حتی در فیلمنامه‌های ما حضور کمرنگی دارد. شعر‌ها و داستان‌های بسیاری با تقلید و کپی کاری از روی آثار دیگران عرضه می‌شود و در جایی این کپی کاری به مرحله‌ای می‌رسد که به سرقت ادبی نزدیک می‌شود.

شرفشاهی بیان کرد: اشخاصی با بهره‌گیری از مضامین و روایت دیگران مدعی خلق شعر یا داستان تازه‌ای می‌شوند. برای مثال یک نویسنده با اندکی تغییر و عوض کردن نام‌ها و مکان‌ها مجدداً با نام نویسنده دیگری عرضه می‌شود. از آنجا که نقد ادبی در جامعه ما در حد مطلوبی قرار ندارد، اینگونه آثار موشکافانه نقد و بررسی نمی‌شوند. بنابراین همچنان این سیر باطل ادامه دارد. این پدیده در شعر ما خصوصاً در شعر سپید بیشتر خودنمایی می‌کند. اشخاصی با استفاده از مضامین شاعران دیگر به وفور مشغول کپی کاری و نوشتن از روی دست شاعران دیگر هستند؛ تاجایی که امروز در فضای مجازی شاهد کانال‌هایی هستیم که با اینگونه سرقت‌های ادبی مقابله می‌کنند.

او تصریح کرد: ناشران ما باید نسبت به کتاب‌هایی که با نام و آرم انتشاراتی شان چاپ و منتشر می‌شود، حساسیت داشته باشند. جای دریغ فراوان دارد که بخشی از ناشران ما کسانی اند که یا نگاهی کاسب کارانه به نشر دارند و یا هدف سودجویی هر متن و مطلبی را در قبال گرفتن هزینه چاپ از پدیدآور چاپ و روانه نشر می‌کنند. در گذشته ناشرانی بودند که برای کار خود ارزش و احترام فراوانی قائل بودند و قبل از چاپ کتاب با بررسی‌های کارشناسانه و دقیق اجازه انتشار هر اثری را به خود نمی‌دادند.

دبیر هجدهمین جایزه قلم زرین اظهار کرد: در حال حاضر هم ناشرانی هستند که نسبت به این موضوعات حساسیت دارند و می‌کوشند آثاری را به جامعه معرفی کنند که از نظر ادبی ارزشمند هستند و منزلتی دارند. به عبارت دیگر اگر ناشران در قبال جامعه احساس مسئولیت نکنند نتیجه‌اش بسیار خسارت‎بار و هولناک خواهد بود. در حال حاضر شاهد این واقعیت هستیم که برخی از ناشران انبوهی از کتاب‌های به اصطلاح ادبی را منتشر می‌کنند. همین مسئله موجب خواهد شد تا از یک سو فضا برای دیده شدن آثار ارزنده کمتر شود و از سوی دیگر کسانی که علاقه‌مند به کتاب هستند، با خواندن آثار نازل دچار سرخوردگی و دلزدگی از مطالعه این آثار شوند و پدیده کپی کاری هم در سایه اینگونه حمایت‌ها همچنان روند رو به رشدی داشته باشد.