نصف خاطرات جنگ تحمیلی، دست اُسرای عراقی است!

مهر/ کتاب «اسرار جنگ تحميلي به روايت اسراي عراقي» نوشته مرتضي سرهنگي به‌تازگي توسط انتشارات سروش به چاپ پنجم رسيده است. اين کتاب دربرگيرنده مصاحبه‌هايي با اسراي عراقي است که در سال‌هاي دفاع مقدس به اسارت نيروهاي خودي درآمدند. سرهنگي که به‌عنوان يکي از محققان و پژوهشگران دفاع مقدس و پدر معنوي دفتر هنر و ادبيات جنگ شناخته مي‌شود، در اين کتاب به ادبيات تبليغاتي دوران جنگ وفادار است و حال و هواي جاري در اثر، به‌طور مشخص آن را به‌عنوان يک اثر دهه شصتي معرفي مي‌کند. مصاحبه‌هاي مندرج در اين کتاب، ابتدا در روزنامه جمهوري اسلامي چاپ شدند که با استقبال مخاطبان، قالب کتاب را به خود گرفتند. يک‌نکته مهم درباره اين کتاب، نقل قولي از مولف آن است که گفت خود مصاحبه‌ها في‌نفسه تاريخي و ارزشمند هستند؛ حالا مصاحبه‌کننده هرکه مي‌خواهد باشد! چاپ چهارم اين کتاب سال ۶۰ توسط انتشارات سروش عرضه شد و ارائه چاپ پنجمش تا امروز ميسر نشده بود. سرهنگي هم در اين‌باره مي‌گويد ديگر چاپ بعدي را نديديم، ما هم پا به پاي تقويم‌ها آمديم و رسيديم به امروز که چاپ پنجم آن را انتشارات سروش پيش روي ما مي‌گذارد. ارائه چاپ پنجم کتاب «اسرار جنگ تحميلي به روايت اسراي عراقي» بهانه‌اي شد تا با مولف آن گفتگويي کوتاه داشته باشيم. *آقاي سرهنگي حدود ۳۰ سال از چاپ چهارم اين کتاب مي‌گذرد. اين اتفاق را از ديد شما ببينيم! مي‌توانم بگويم اين اتفاق، يعني مصاحبه با اسراي جنگي و چاپ خاطرات آنها تاکنون در هيچ کشوري انجام نشده است. اما ايران، اين کار را انجام داد و اين به خوش رفتاري ايراني‌ها با اسراي جنگي بر مي‌گردد که درنهايت حاضر به گفت‌وگو شدند. اين کتاب و کتابي که در سوره مهر چاپ شده حاصل مصاحبه و گفت‌وگو هستند، اما تقريباً ۶۵ عنوان کتاب ديگر از اسراي عراقي باقي مانده که به قلم خود اسرا نوشته شده است. حالا هم بعد از حدود ۳۰ سال اين خاطرات با همان ادبيات چاپ دوباره مي‌خورد. * قائل به تفاوت قبل و بعد هستيد؟ چون به «همان‌ادبيات» اشاره مي‌کنيد. جنگ دو دستور زبان دارد. دستور زبان جنگ، دستور زبان تبليغي است و اين در همه‌جاي دنيا مرسوم است؛ يک ادبيات شورانگيز و حماسي که مردم را براي مقاومت و پايداري تهييج مي‌کند. اما دستور زبان پس از جنگ، دستور زبان تعقلي است و پشت آن فکري نهفته است. * جالب است که کتاب، پس از سال‌ها با همان ادبيات زمان جنگ چاپ شده و تغييري در آن ايجاد نکرده‌ايد. اجازه دادم همان‌ادبيات باقي بماند و با همان‌ادبيات به چاپ برسد. چرا که اگر روزي قرار شد کسي دستور ادبيات جنگ را در کتاب‌ها دنبال و جست‌وجو کند، اين کتاب منبع خوبي از آن دوران است. اما اگر در حال حاضر بخواهيم اين کتاب را بنويسيم، قطعاً ادبيات، زبان و نوع بيان آن فرق خواهد کرد. آن زمان لازم بود که با چنين ادبياتي کتاب چاپ شود. * آن موقع و در آن سن و سال جواني، دغدغه شما چه بود که اين مصاحبه‌ها را انجام داديد؟ وقتي سربازي وارد کشوري مي‌شود و با پوتين خود بر آن شهر و خاک قدم مي‌گذارد، مانند يک‌پادشاه بي‌تاج و تخت است و هر کاري بخواهد انجام مي‌دهد.، ابتداي جنگ من در منطقه و در جنوب حضور داشتم و مي‌شنيدم که اين سربازان در خرمشهر، سوسنگرد، بستان و … چه کارهايي انجام داده‌اند. پس احساس کردم مي‌توانند حرف بزنند و از جنگ بگويند. به‌همين‌خاطر سراغ اسراي عراقي رفتم. بعدها متوجه شدم نصف جنگ در دست اين‌ها است و اگر قرار باشد شناختي از جنگ پيدا کنيم، بايد خاطرات اينها را مرور کنيم. با اين رويکرد با تعدادي از اسراي عراقي که در دسترس و در تهران بودند مصاحبه انجام دادم. البته براي مصاحبه به شهرستان‌ها هم رفتم، اما بهتر ديدم اجازه بدهيم که خود اين اسرا قلم به دست گيرند و خاطراتشان را بنويسند که نتيجه آن حدود ۶۵ کتاب شد. *چرا عکس‌ها و مشخصات اسراي عراقي در کتاب وجود ندارد؟ اگر بنا بود آن ايام کليه مشخصات و عکس‌هاي اسرا کنار مصاحبه‌شان چاپ شود، به اشکال بزرگي بر مي‌خورديم. اولين‌اشکال متوجه خود و خانواده اسرا در عراق مي‌شد. البته عکس‌ها و مشخصات اسرا موجود است و با توجه به اينکه ديگر نشاني از حکومت خون‌ريز حزب بعث عراق در روي زمين نيست، به‌مرور منتشر خواهد شد.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد

instagram.com/akharinkhabar