تسنيم/ گسترش شبکه‌هاي اجتماعي و افزايش کاربران فضاي مجازي در ايران طي سال‌هاي اخير هم فرصت‌هايي را براي زبان فارسي ايجاد کرده و هم آن را با تهديد مواجه کرده است. زبان فارسي که طي سده‌هاي مختلف با پيشينه‌اي به عنوان ميراثي گرانبها به دست ما رسيده، اکنون در مواجهه با فضاي مجازي و افزايش سرعت استفاده کاربران، همانند ديگر زبان‌ها در معرض آسيب‌هاي مختلف در حوزه محتوا و زبان است.
فضاي مجازي که از دهه 70 در ميان کاربران ايراني جاي خود را باز کرد، فرصت‌هايي مانند ايجاد ارتباطات گسترده براي کاربران فراهم کرد، اما در عين حال اقدام به شکل نويني از طرح افکار ادبي را پيش روي نويسندگان و شاعران قرار داد. هرچند ارتباط‌ها سريع‌تر و گسترده‌تر شد، اما شتابزدگي در نوشتن، سطحي شدن برخي از آثار و نقدها، ايرادهاي نوشتاري، گسترش انتشار مطالب جعلي ادبي و انتصاب آن به بزرگان ادبيات و ... سبب شده تا بسياري از کارشناسان نسبت به آسيب زبان فارسي از اين طريق هشدار دهند.

هرچند اين مسئله تنها مختص به زبان فارسي نيست و بسياري از زبان‌ها در دنيا در مواجهه با رشد روزافزون شبکه‌هاي اجتماعي، در معرض آسيب‌هاي جدي هستند، اما فقدان پژوهش‌هاي اساسي و به تبع آن عدم ارائه راهکارهاي مؤثر در جهت حفظ زبان فارسي در مواجهه با پديده‌هاي نو، اين زبان را در معرض آسيب بيشتر قرار داده است. از سوي ديگر، کمبود محتواي دقيق و صحيح که به حفظ و در عين حال گسترش زبان فارسي در فضاي مجازي کمک کند، از دغدغه‌هاي کارشناسان در سال‌هاي اخير بوده است.

بنياد رودکي با همکاري معاونت فرهنگي ارشاد در نظر دارد با اجراي طرحي تا حدي ضعف موجود در اين زمينه را جبران کند. اميراسماعيل آذر، پژوهشگر، که کار گردآوري و تدوين اين طرح را برعهده دارد، درباره آن به تسنيم بيشتر توضيح داد و گفت: خوشبختانه اين طرح به تصويب رسيده و در شرف انجام است. قرار است در اين طرح 150 قطعه از نثر و نظم فارسي به صورت تصويري ارائه مي‌شود. قطعات از آثار ادبي انتخاب خواهد شد و قرار است آثاري ارائه شود که در استحکام و رشد زبان فارسي تأثيرگذار باشد. تمامي قطعات انتخاب شده در دو تا سه دقيقه به صورت تصويري ضبط خواهند شد.

وي ادامه داد: فضاي مجازي تاحدودي پر است از آثار موهوم و ناروا. به همين دليل ما با ضعف تأليف و گفتار در اين عرصه مواجه هستيم. در اين طرح سعي شده تا با در نظر گرفتن ضعف‌هاي موجود، قطعاتي انتخاب شود که هم آرامش‌بخش باشند و هم قابليت اين را داشته باشد که مخاطب به راحتي آن را به حافظه بسپارد.

آذر يادآور شد: به نظرم اگر انجام اين نوع کارها تداوم داشته باشد، تأثير مثبتي بر مخاطبان فارسي‌زبان خواهد گذاشت. از زماني که آهنگسازها کار خوب توليد نکردند و شاعراني مانند معيني کرمانشاهي حضور نداشتند، موسيقي اصيل ايراني کم‌کم فراموش شد و موسيقي پاپ جاي آن را گرفت. اين در حالي است که برخي از آهنگ‌هاي پاپي که توليد مي‌شود، هيچ حاصلي براي شنونده ندارد و تنها اصواتي است که به گوش مي‌رسد. وقتي براي کسي بانگ کلاغ خوش‌اهنگ شد، ديگر به صداي بلبل گوش نمي‌سپارد. زبان فارسي نيز چنين وضعيتي دارد. اگر مطالب جذاب براي مخاطب فارسي‌زبان وجود نداشته باشد، او به مطالب و محتواي غير اصيل دلخوش مي‌کند.

اين پژوهشگر همچنين در ادامه به تأثير فضاي مجازي بر زبان و ادبيات فارسي اشاره و اضافه کرد: اولين مشکلي که فضاي مجازي براي زبان فارسي ايجاد کرده، تغيير خط فارسي است. خط ما در حال حاضر به گونه‌اي است که حرف مي‌زنيم. اين مي‌تواند در درازمدت براي خط فارسي خسران به بار بياورد. اگر بين خط و زبان شکاف ايجاد شود، ممکن است در 200 سال آينده ديگر از خط فارسي آنقدر دور شويم که نتوانيم غزل حافظ و گلستان سعدي بخوانيم و آن را بفهميم.

وي ادامه داد: دومين ضربه‌اي که فضاي مجازي به زبان فارسي زده است، اشتباه خواندن متون ادبي است. خاطرم هست زماني که کلاس ششم ابتدايي تحصيل مي‌کردم، يکي از کتاب‌هاي ما گلستان سعدي بود. اما امروز دانشجوياني که تحصيلات بالايي هم دارند، بوستان و گلستان را غلط مي‌خوانند. متأسفانه جامعه ما به اين سمت پيش مي‌رود که کمتر به سمت خواندن مطالب ادبي روي مي‌آورد. مادران در روزگار ما براي کودکان خود قصه‌هاي کليله و دمنه مي‌خواندند، اما الآن کودکان ما وقت خود را پاي شبکه‌هاي ماهواره‌اي مي‌گذرانند. خواندن‌هايمان کم شده چون پدر و مادرها ديگر مطالعه نمي‌کنند.

بيشتر بخوانيدفرصتي براي شنيدن صداي شعر انقلاب/معرفي آثار شاعران فارسي‌زبان در دانشگاه‌هاي هند
اولين کتاب‌هاي کودک و نوجوان به زبان فارسي در هندوستان
آذر تأکيد کرد: راه حل در چنين شرايطي اين است که مسئولان و اولياي امر، مطالب کوتاهي را تدوين و به مردم ارائه دهند تا آنها شيريني اين زبان را حس کنند.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar