کلاس انشا، این بار شیرین!

از شوق و خلاقيت و سبک آموزشِ معلم انشا در برافروختن يا خاموشي اشتياق بچه‌ها به اين زنگ مهم سخن به ميان آمد. کتاب شهر شيرين انشا روايت معلم انشاي شوقمند و پُرانگيزه‌اي است که يک کلاس معمولاً حاشيه‌اي و دست‌کم گرفته شده در مدارس ما را به کانوني براي خلاقيت و شکفتن ذوق و انديشه دانش‌آموزانِ دبيرستان تبديل کرده است. اين کتاب گلچيني از تمرين‌هاي کلاس نگارش دانش‌آموزان برخي از مدارس قم است. کتابي متشکل از ۵۰۰۰ جمله و متن خلاقانه از دانش‌آموزان دبيرستاني. روايت مسير و فرآيندي که اين دانش‌آموزان به کمک معلم خوش‌ذوق خود پيموده‌اند تا با موضوعات و نسبت‌هاي بديعي که بين مفاهيم برقرار شده است، کلاس انشا را از ساعاتي کسالت‌بار به اوقاني زاينده و خلاقانه تبديل کنند و بدانند که نوشتن و تمرين نگارش آنقدرها هم سخت و دست‌نيافتني و ذاتي نيست.

سيدرضا باقريان موحد به عنوان معلم کلاس متعهد و فراهم‌آورندۀ کتاب شهر شيرين انشا در پيشگفتار کتاب بخشي از راهکارهاي خود براي جذابيت و زايايي هر چه بيشتر کلاس انشا را شرح داده است. از جمله او به انشاي مينياتوري اشاره مي‌کند که به جاي انشاهاي طولاني و تکراري، دانش‌آموزان را واداشته است که به انشاهاي تک جمله‌اي رو بياورند که در نهايت مي‌توان با افزودن چند جمله پيش و پس، آن را به انشايي کامل تبديل نمود. راهکار دوم پرهيز از موضوعات تکراري و کليشه‌اي است. از اين روي معلم کوشيده است که با پيشنهاد مشارکتي موضوعات بديع و چالش‌برانگيزي مثل مقايسه انسان و کتاب، مدرسه و شلغم!، درخت و قلب انسان و... دانش‌آموزان را به خلاقيت و تفکر وادارد.  سومين راهکار نشر هنرمندانه مفاهيم اخلاقي و انساني است. در اين راهکار او از دانش‌آموزان علاقه‌مند شدۀ خود خواسته است که در درس گسترش شخصيت خود را جاي افراد و مشاغل مختلف نظير راننده تاکسي و نانوا و رفتگر بگذارند و با تک جمله، زبان حال آنها شوند. از ديگر نمونه‌هاي اين راهکار تمرين خوراکي‌نويسي، تمرين زبان حال حيواناتِ قصه‌هاي مذهبي، مهارت‌هاي اگرنويسي، مهارت تصويرخواني، مهارت گزارش‌نويسي، مهارت گسترش زبان و ... است. در تمامي اين موارد کتاب با ذکر تک‌جملات دانش‌آموزان کلاس باقريان موحد و نام نويسندۀ آنها تکميل شده است.
 

حسن ذوالفقاري عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسي در مقدمه کتاب مي‌نويسد: اين کتاب زمينه‌هايي را فراهم مي‌کند تا با ساده‌ترين شکل مهارت‌هاي نگارشي را براي انواع نوشته‌هاي خلاق فراهم کند. رويش انديشه را در توليدات اين کتاب از زبان و قلم دانش‌آموزان مي‌توان ديد... اين کتاب آموزش فرآيند نوشتن است. نشان مي‌دهد که از لحظه آغاز تا انجام چه فرآيندي طي شده است. حاصل کار کلاس است و از کلاس توليد شده و بازگشت هم به همان کلاس‌هاست. تفاوت آن با ساير کتب نگارش در همين دقيقه و لطيفه نهفته است که خالق اين جملات خودِ دانش‌آموزان هستند. طراحي آن خلاقانه است و موضوعات خلاقانه و برانگيزانده دارد که همگي در کلاس اتفاق افتاده است. مهارت‌محور، کوتاه و انجام‌شدني است... اين مهارت‌ها و چندين مهارت ديگر در کتاب، راهنماي مناسبي براي معلمان است تا بتوانند آنها را گسترش دهند و ايده بگيرند.

گفتني است که کتاب شهر شيرين انشا؛ نوآوري در کلاس نگارش به کوشش، ثبت و گردآوري سيدرضا باقريان موحد و به همت انتشارات طه در پاييز سال ۱۳۹۸ براي نخستن بار در شمارگان ۱۰۰۰ نسخه و در ۳۵۰ صفحه با قيمت ۴۹ هزارتومان به بازار نشر عرضه شده است.