چگونه با ترجمه یک کتاب پرطرفدار به درآمد میلیونی و شهرت دست پیدا کنیم؟
خبرگزاري کتاب ايران
بروزرسانی
خبرگزاري کتاب ايران/ مترجم‌ها در طول دوره کاري‌شان متن‌هاي زياد و متنوعي را ترجمه مي‌کنند. هر روز در اينترنت دنبال معني کلمات و عبارات تخصصي مي‌گرديم تا آنها را به‌درستي به زبان مقصد تبديل کنيم؛ اما گاهي وقت‌ها پيش مي‌آيد که از ترجمه‌کردن متون فني يا سروکله‌زدن با زبان سخت اسناد حقوقي خسته شويم.
شايد دلمان بخواهد خودمان را به چالش بکشيم و به سراغ پروژه‌هاي بزرگ‌تر و متفاوت‌تر برويم! احتمالش خيلي کم است که يک مترجم باشيد و فکر ترجمه کتاب به سرتان نزده باشد. بااين‌وجود، هر مترجمي به سراغ ترجمه کتاب نمي‌رود و دلايل خوبي هم براي اين مسئله وجود دارد.
حتي اگر شما هم يک مترجم با تجربه باشيد، روند ترجمه کتاب به اين آساني که فکر مي‌کنيد نيست. در اين مطلب يک سري نکات را براي شما توضيح مي‌دهيم که حتماً قبل از تصميم به ترجمه کتاب بايد آنها را در نظر بگيريد. اين نکات به شما کمک مي‌کند تا آثاري را ترجمه کنيد که همزمان درآمد خوبي براي شما به ارمغان بياورد؛ بعلاوه آن اثر بتواند در جامعه طرفداران زياد و ارزش معنوي درخورتوجه پيدا کند.
گام اول - انتخاب يک کتاب خوب براي ترجمه
حتما مي‌دانيد که پيش از هر چيزي شما بايد کتاب مدنظرتان را براي ترجمه انتخاب کنيد؛ اما چگونه و چه کتابي را انتخاب کنيم؟ تصور کنيد که که شما يک کتاب خارجي را انتخاب کرده و کلي هم براي ترجمه‌اش زمان و انرژي اختصاص داده‌ايد. با هزار زور و زحمت آن را ترجمه مي‌کنيد و به دنبال ناشر براي چاپ آن مي‌رويد. اگر اين اثر پرفروش نباشد چه حسي به شما دست مي‌دهد؟
به قول رضا اميرخاني اگر براي مطالعه کتاب انتخاب خوبي نکنيم، احتمال اينکه تا ابد از مطالعه دلزده شويم هست. خب اگر کتابي که براي ترجمه انتخاب مي‌کنيد مناسب ذائقه مردم ما نباشد، اين کتاب پرطرفدار نمي‌شود و زياد فروش نخواهد رفت. براي همين سعي کنيد قبل از انتخاب کتاب موارد زير را از نظر داشته باشيد.
با توجه به قابليت‌هاي فردي خودتان نوع کتاب مورد علاقه‌تان را ترجمه کنيد
مي‌دانيم که همه ما دوست داريم فکر کنيم که مترجم قهاري هستيم و از پس ترجمه هر متني برمي‌آييم. اما واقعيت اين است که مترجم‌هاي خيلي خوب در هر حوزه‌اي خيلي ماهر نيستند و در برخي از حوزه‌ها نسبت به زمينه‌هاي ديگر مهارت بيشتري دارند. به مهارت‌هاي ترجمه و گرايشي که به نوع متن‌هاي مختلف داريد توجه کنيد. بعضي از مترجم‌ها خيلي دوست دارند متن‌هاي روان‌شناسي را ترجمه کنند و خيلي هم در اين حوزه ماهر هستند. اگر شما هم در سبک خاصي از ترجمه مهارت داريد، کتابي که در آن حوزه است را انتخاب کنيد. شايد در مواقعي که در پروژه ترجمه يک کتاب ما براي انتشارات يا کارفرما کار مي‌کنيم جنبه مادي ماجرا برايمان اهميت بيشتري داشته باشد؛ اما به طور عادي دستمزد پروژه در ترجمه يک کتاب نبايد تنها انگيزه شما باشد. اگر مي‌خواهيد درباره نحوه محاسبه قيمت ترجمه در پروژه‌هاي ترجمه کتاب اطلاعاتي بدست بياريد بازديد از صفحه قيمت ترجمه در ترنسيس را به هيچ وجه از دست ندهيد.
به بازار مخاطبان کتاب‌ها توجه کنيد
برخي از کتاب‌ها وجود دارند که گذر زمان از جذابيتشان کم نمي‌کند. شما مي‌توانيد به کتاب‌فروشي‌ها سر بزنيد و در قفسه‌هاي مختلف آنها را ببينيد. فروشندگان کتاب هم مي‌توانند در اين مورد که در حال حاضر چه کتاب‌هايي از همه پرفروش‌تر هستند به شما کمک کنند. آثار جديد نويسندگان بين‌المللي که کتاب‌هاي قبلي آنها پرفروش بوده يک هدف خوب به حساب مي‌آيند.
ناشر کتاب خودتان را مشخص کنيد
ناشرها هر نوع کتابي را چاپ نمي‌کنند. خيلي از آنها صرفا کتاب‌هايي با موضوعات خاص را منتشر مي‌کنند. براي مثال: ممکن است بخواهيد کتابي را در حوزه فلسفه ترجمه کنيد، اما ناشر مورد نظرتان اين نوع کتاب‌ها را چاپ نکند؛ براي همين سعي کنيد که در انتخاب کتاب خارجي حتماً به نوع کتاب‌هايي که ناشر مدنظر شما چاپ کرده است توجه داشته باشيد.
ژانرهاي گوناگون کتاب را قبل از ترجمه بررسي کنيد
حالا که ما در مورد نکات انتخاب کتاب خارجي توضيح داديم، بگذاريد سري به ژانرهاي محبوب و پرطرفدار در بازار کتاب‌هاي انگليسي‌زبان بزنيم. توجه داشته باشيد که ممکن است برخي از ژانرها در بازار کتاب آمريکا و انگليس محبوب باشند، اما دليل نمي‌شود که اين کتاب‌ها در ايران هم پرطرفدار باشند. بنابراين، زماني که در اينترنت دنبال کتاب‌هاي پرفروش مي‌گرديد، فقط محبوبيت ژانر کتاب را در بازار خارجي در نظر نگيريد. پيش از هر چيزي، موقعيت بازار ايران و پرطرفداربودن ژانر کتاب موردنظرتان در اين بازار را حتماً بررسي کنيد.
در بازار کشورهاي انگليسي‌زبان چند ژانر کتاب وجود دارند که هميشه براي آنها مخاطب وجود داشته است. ما بر اساس پرطرفداربودن آنها را دسته‌بندي کرديم؛ اگر فرصت داشتيد مي‌توانيد به مطلب مفصل‌تري که در اينباره در سايت Forbes منتشر شده سري بزنيد.
رمان‌هاي عاشقانه (Romance)
شايد بشود گفت که در بازار خارجي اين ژانر از لحاظ ميزان فروش پرطرفدارترين ژانر باشد. نويسندگان ژانر عاشقانه مي‌توانند داستان خود را در طول چندين کتاب ادامه بدهند و از اين راه پول خوبي به دست بياورند. در واقع، اين کار خيلي هم به نفعشان است! چون خوانندگان اين ژانر معمولاً به نويسندگان کتاب‌هاي مورد علاقه‌اشان وفادار مي‌مانند. مسئله‌ي اصلي رمان‌هاي اين ژانر، داستان عاشقانه بين دو انسان است که اغلب آنها خوش‌بينانه و راضي‌کننده به پايان مي‌رسند.
داستان‌هاي معمايي (Mystery)
کيست که عاشق يک داستان معمايي هيجان‌انگيز نباشد؟ اگه نويسنده اين نوع ژانر در نوشتن اين نوع داستان‌ها مهارت داشته باشد که چه بهتر! اين نوع کتاب‌ها با موضوع جذاب و رمزآلودشان توجه خوانندگان را جلب کرده و تا آخر کتاب آنها را درگير داستان مي‌کنند. زيرژانرهاي پرطرفدار اين ژانر معمولاً به چند دسته تقسيم مي‌شوند: جنايات واقعي، داستان‌هاي پليسي، داستان‌هاي معمايي علمي‌تخيلي و داستان‌هاي کارآگاهي هارد بويلد.
ژانر فانتزي (Fantasy)
هر کسي که داستان ارباب حلقه‌ها يا هري پاتر را مطالعه کرده باشد با ژانر فانتزي آشناست. داستان‌هاي ژانر فانتزي اغلب در يک زمان ديگر و در يک دنياي موازي با دنياي خودمان رخ مي‌دهند و پر از موجودات جادويي و تخيلي هستند. در سال‌هاي اخير، اين ژانر خيلي پرطرفدار شده اگرچه طرفداران اين سبک در کشور ما شايد قابل مقايسه با کشورهايي مثل کره جنوبي يا ژاپن نباشد!
ژانر علمي تخيلي (Science Fiction)
يکي ديگر از انواع ژانرهاي کتاب، ژانر علمي-تخيلي است. داستان اين رمان‌ها اغلب در زماني مبهم مانند آينده يا گذشته مي‌گذرند و مکاني غيرمعمول مثل سياره‌اي ديگر دارند. مفاهيم تخيلي مرتبط با تکنولوژي‌هاي ناشناخته از اصلي‌ترين ويژگي‌هاي کتاب‌هاي اين ژانر است.
داستان‌هاي تريلر و ترسناک (Horror & Thriller)
استفن کينگ و داستان‌هاي ترسناکش! فيلم درخشش را يادتان هست؟ آن فيلم براساس رمان استفن کينگ که با همين عنوان منتشر شد، ساخته شده بود. داستان‌هاي ترسناک بيشتر از عناصر ژانر داستان‌هاي معمايي و حتي ژانر فانتزي اقتباس مي‌گيرند، اما دلهره‌آوربودن و غافل‌گيرکردن خواننده است که آنها را خيلي محبوب کرده است.
ادبيات داستاني نوجوانان (Young Adult)
سري کتاب‌هاي معروف هري پاتر و Hunger Games دو نمونه خوب در زمينه داستان‌هاي نوجوانان هستند. درحقيقت، داستان‌هاي اين ژانر از همان عناصر ژانرهاي قبلي که در اين مقاله ذکر کرديم اقتباس مي‌شوند، اما با اين تفاوت که شخصيت‌هاي اصلي داستان نوجوان هستند. اين ژانر هم در سال‌هاي اخير محبوبيت زيادي پيدا کرده و نويسندگان معروف بيشتري در اين ژانر براي خود اسم و رسمي پيدا کرده‌اند.
داستان‌هاي کودکان
کتاب‌هاي مصور و داستان‌هاي کوتاه براي خوانندگان کودک نوشته مي‌شوند. يادتان باشد که کتاب مصور و داستان‌هاي مصور (يا همان کميک بوک) با هم يکي نيستند؛ مخاطبان داستان مصور افراد بزرگسال هستند، درحالي‌که کتاب‌هاي تصويردار مخصوصاً براي کودکان تأليف و طراحي مي‌شوند. يکي از زيرژانرهاي محبوب داستان‌هاي کودک هم داستان‌هاي جن و پري است.
کتاب‌هاي مذهبي و انگيزشي
اين نوع کتاب‌ها تخيلي نيستند و به خاطر نوع موضوعشان در سراسر دنيا مخاطبان زيادي دارند. بيشتر کتاب‌هاي خودياري به خوانندگانشان در حوزه‌هاي مختلف زندگي مشاوره مي‌دهند (مثل: روش‌هاي پولدارشدن و موفقيت در کسب‌وکار). کتاب‌هاي انگيزشي معمولاً در حوزه روان‌شناسي قرار مي‌گيرند. کتاب‌هاي مذهبي صرفاً در مورد دين و مذهب نيستند؛ اين نوع کتاب‌ها با توجه به اصول ديني و معنوي روش‌هاي بهتر‌زندگي‌کردن را به خوانندگانشان ارائه مي‌دهند.
زندگينامه و شرح حال زندگي
اين نوع کتاب‌ها هم غيرتخيلي بوده و داستان يا رويدادهاي خاص زندگي يک فرد را توصيف مي‌کنند. در خصوص شرح حال زندگي، معمولاً نويسنده کتاب همان فردي است که در کتاب داستان زندگي‌اش روايت مي‌شود. اما زندگي‌نامه‌ها توسط افراد ديگه‌اي براي يک فرد خاص نوشته مي‌شوند. نويسندگان زندگينامه از اطلاعات حقيقي در زندگي يک فرد معروف استفاده مي‌کنند که منابع اين اطلاعات معمولاً افراد ديگري هستند که به آن فرد نزديک بوده يا او را مي‌شناسند.
وب‌سايت‌هاي جستجوي کتاب
حالا که فهرست ژانرهاي پرطرفدار کتاب را به شما معرفي کرديم، اجازه بدهيد تا دو وب‌سايت خوب براي جستجوي ژانر کتاب را هم به شما پيشنهاد کنيم. وب‌سايت‌هاي Amazon و Goodreads براي جستجوي ژانر کتاب دو گزينه بسيار خوب به حساب مي‌آيند. اين دو وب‌سايت عنوان، خلاصه‌اي از داستان کتاب، نقد و بررسي خوانندگان و امتيازدهي آنها را ارائه مي‌کنند. در وب‌سايت Amazon بر روي برخي از کتاب‌ها برچسب Bestseller هم زده مي‌شود که نشان مي‌دهد آن کتاب جزء پرفروش‌ترين کتاب‌ها در زمان انتشارش بوده است. حتماً براي جستجوي کتاب به اين دو سايت سري بزنيد؛ مطمئن باشيد که وقت‌تان را تلف نخواهيد کرد.
قانون کپي‌رايت و رعايت کردن آن در ايران
ترجمه‌کردن خود کتاب به کسب اجازه خاصي نياز ندارد و مترجم مي‌تواند به سادگي کتاب را انتخاب و ترجمه کند. اما زماني که شما مي‌خواهيد آن کتاب را منتشر کنيد بايد از ناشر آن کتاب اجازه بگيريد. چاپ کتاب در بيشتر کشورهاي خارجي قانون کپي‌رايت رعايت مي‌شود و هر مترجم پيش از ترجمه کتاب بايد به نويسنده يا ناشر کتاب اطلاع دهد که قصد ترجمه آن کتاب را دارد. اگر مي‌خواهيد بدانيد چگونه از طريق چاپ کتاب مي‌توان به برندينگ سازمان خود کمک کرد، پيشنهاد مي‌کنيم حتما مقاله چاپ کتاب که در وبلاگ ترنسيس منتشر شده است، را مطالعه نماييد.
اين يک روال عادي ترجمه کتاب است در کشورهاي ديگر رعايت مي‌شود، اما متأسفانه در ايران خيلي از مترجمان به قانون کپي‌رايت اهميتي نداده و کتاب‌هاي خارجي را ترجمه و در اختيار ناشران محلي قرار مي‌دهند (مشابه اتفاقي که براي کتاب فوتبال عليه دشمن سيمون کوپر ترجمه عادل فردوسي‌پور رخ داد). صرف‌نظر از تخريب وجهه بين‌المللي ايران، اين کار به نوعي يک سرقت ادبي محسوب مي‌شود و از نظر اخلاقي و معنوي کار درستي نيست. بنابراين، سعي کنيد که حداقل با ناشر کتاب خارجي در مورد کسب امتياز ترجمه کتاب تماس بگيريد.
اخبار بیشتر درباره
اخبار بیشتر درباره
پس از این بخوانید
سه روشی که میتوان امام حسین (ع) را در کتاب به کودکان معرفی کرد
قتل عام به روش آمریکایی با آبنبات و شکلات
چالشهای نوشتن رمان تاریخی
چگونه میتوان ایرانی نبود؟
استراحت ذهن از راه مطالعه ممکن است
چگونه آثار محمدعلی اسلامی ندوشن را بخوانیم؟
ادبیات کودک، ابزاری برای امیدآفرینی و تقویت تابآوری روانی
ادبیات حماسی و اسطورهها؛ پایهگذار تداوم فرهنگ ملی
