چرا باید از حذف آگهی شبکه کودک خوشحال شویم؟

خراسان/ پخش آگهی بازرگانی در شبکه کودک از امروز متوقف می‌شود اما چرا والدین نباید کار را تمام شده بدانند؟
نامه اخیر مدیر شبکه کودک باعث خوشحالی بسیاری از فعالان حوزه کودک و البته والدین دغدغه‌مند شده است. «محمد سرشار» اعلام کرد از اول آبان (یعنی همین امروز) آگهی‌های بازرگانی از شبکه کودکان حذف می‌شود. البته داستان صداوسیما با آگهی‌های بازرگانی میان برنامه‌های کودک، داستانی چندین ساله است. داستانی که سال‌هاست مورد اعتراض بوده و حالا به نظر می‌رسد در نهایت به ایستگاه پایانی خود نزدیک شده است. اما اگر هنوز برای شما سوال است که چرا پخش آگهی بازرگانی در میان برنامه‌های کودک باید متوقف می‌شد و چرا ما به عنوان والدین نباید کار را تمام شده بدانیم، با ما همراه باشید.
چرا باید از این موضوع خوشحال باشیم؟
پخش آگهی بازرگانی در میان برنامه‌های کودک، از جمله موارد اعتراضی متخصصان و والدین در سال‌های اخیر بوده است. اما شاید برای شما هنوز سوال باشد که چرا پخش آگهی بازرگانی میان برنامه‌های کودک این قدر مورد اعتراض است. اصلا دیدن آگهی بازرگانی محصولاتی چون کفش ورزشی مگر چه اشکالی دارد؟
مرز نامشخص آگهی و دستور به خرید: کودکان در سنین پایین به شکلی شدید تحت تاثیر آگهی‌های بازرگانی قرار می‌گیرند. این موضوع نیز دلایل متعددی دارد. گاهی اوقات آن‌ها متوجه این‌که موضوعی تبلیغ است، نمی‌شوند و آن را به عنوان برنامه‌ای جذاب در نظر می گیرند و به تماشای آن می‌نشینند. این موضوع به ویژه درباره آگهی‌هایی که با حضور شخصیت‌های محبوب کودکان ساخته می‌شود، بیشتر صدق می‌کند. با توجه به این موضوع هم گاهی اوقات کودکان ممکن است دعوت برای خرید کالایی خاص را دستور فرض و تصور کنند که باید آن را بخرند.
تقلید رفتارهای خطرناک: یکی از ترفندهای رایج در تبلیغات، نمایش تصاویر متفاوت و خلاف انتظار است، موضوعی که گاهی اوقات می‌تواند کودکان را در معرض خطرات مضاعفی قرار دهد. به ویژه وقتی آن‌ها می‌خواهند این رفتارهای به ظاهر جذاب (مانند پرواز شخصیت بعد از خوردن یک خوراکی مشخص) را تکرار کنند.
نهادینه شدن رفتارهای غلط: بررسی‌ها مشخص کرده است سنین کودکی نقشی تعیین‌کننده در شکل‌دهی عادات تغذیه‌ای افراد دارد. وقتی کودکان از همان سنین پایین عادت به خوردن خوراکی‌های ناسالمی چون چیپس و پفک یا فست فودها پیدا می‌کنند، تغییر دادن این عادات در سنین بالاتر بسیار دشوار خواهد بود. بر این اساس نیز در برخی کشورها تبلیغ موادغذایی ناسالم چون فست فودها یا چیپس نه تنها در میان برنامه‌های کودک ممنوع است که حتی در نزدیکی مدارس نیز اجازه تبلیغ به این محصولات داده نمی‌شود. البته شاید با خود فکر کنید که پس با ممنوع کردن تبلیغ محصولات ناسالم، دیگر مشکلی وجود نخواهد داشت اما داستان به این سادگی نیست.
ترویج مصرف‌گرایی: برخی تصور می‌کنند اگر تبلیغی مربوط به کالایی مفید باشد، نمایش آن در میان برنامه‌های کودک ایرادی ندارد اما متخصصان معتقدند حتی این کار نیز می‌تواند باعث شکل‌گیری عادتی غلط در کودکان شود؛ عادت خرید و مصرف بیش از حد. یکی از موضوعاتی که این روزها بسیاری از خانواده‌ها درگیر آن هستند، تمایل به خرید کالاهای غیرضروری است، مسئله‌ای که از همان سنین پایین می‌تواند آغاز و با افزایش سن تشدید شود.
ایجاد تنش در خانه: این شکایت بسیاری از والدین است؛ «فرزند ما بعد از دیدن تبلیغ محصولی خاص، اصرار به خرید آن دارد، آن هم در شرایطی که توان خرید آن را نداریم.» قرار گرفتن در چنین وضعیتی برای والدین پراضطراب و کلافه‌کننده است؛ چه این‌که نمی‌توان برای کودکان از مشکلات مالی، قسط‌های عقب افتاده و دغدغه‌های مالی بزرگ ترها گفت. در این وضعیت راضی کردن کودک به نخریدن محصول می‌تواند هم انرژی زیادی از والدین بگیرد و هم احساس حسرت در دل کودک بابت نداشتن آن ایجاد کند.
چرا هنوز نیاز به هوشیاری والدین داریم؟
درست است که حذف آگهی‌های بازرگانی در شبکه کودک، قدم مثبت بزرگی است اما توجه داشته باشید که کودکان ما روزانه در معرض تبلیغات متعددی هستند؛ از دیگر برنامه‌های تلویزیونی بگیرید تا تبلیغات محیطی و ... . واقعیت این است که بیشتر ‌ این آگهی‌ها نیز عوارض منفی بر کودکان ما دارند و لازم است با همراهی و صحبت با کودکان، آن‌ها را متوجه غیرواقعی بودن این تبلیغات کنیم. اما جدای از همراهی با کودکان و آگاه کردن آن‌ها، به نظر می‌رسد والدین لازم است به نظارت فعال خود بر برنامه‌های صدا و سیما نیز ادامه دهند. اما چرا؟
دستور جدید خوب است اما ...
دستور جدید معاون سیما در خصوص ممنوعیت پخش آگهی‌های بازرگانی در شبکه پویا، از هر نظر، اتفاقی مبارک است. اما واقعیت این است که به دلایلی نمی‌توانیم کار را تمام شده فرض کنیم. داستان اعتراض به پخش آگهی‌های بازرگانی در میان برنامه‌های کودک، داستان دیروز و امروز نیست. سال 92 بود که با آغاز پخش آگهی‌های بازرگانی مربوط به یک برند ماکارونی در قالب بخش‌های کوتاه نمایشی در برنامه‌های «کتابخانه عمو پورنگ» و «فیتیله‌ای» اعتراض به این موضوع آغاز شد. اردیبهشت 93، دستور حذف آگهی‌های بازرگانی از برنامه‌های کودک توسط رئیس وقت صدا و سیما، عزت ا... ضرغامی صادر شد اما کمی بعدتر و با گسترش کار شبکه کودک، آرام آرام سر و کله پخش تبلیغات دوباره پیدا شد. البته طی این سال‌ها اعتراض‌ها به این موضوع ادامه داشته و به واسطه آن نیز تا به امروز دو دستور دیگر در این باره صادر شده بود؛ دستور ممنوعیت تبلیغ خوراکی‌های ناسالم در صدا و سیما توسط وزیر وقت بهداشت در مهر 97 و سپس اعلام دستور العمل جدید برای آگهی‌های شبکه کودک در فروردین امسال از سوی اداره بازرگانی صدا و سیما. بر اساس روندی که تا به امروز در این مسیر طی شده است، به نظر می‌رسد که این تصمیم آخر هر چند اهمیت زیادی دارد اما برای اطمینان از اجرایی شدن آن و ادامه این روند درست، به نظارت دایمی والدین بر عملکرد صداوسیما نیاز داریم.
نرگس عزیزی