نماد آخرین خبر

این خطرات مادر و نوزاد را در «سزارین» تهدید می‌‌کند

منبع
تسنيم
بروزرسانی
این خطرات مادر و نوزاد را در «سزارین» تهدید می‌‌کند
تسنيم/ در موارد زايمان سزارين در مقايسه با زايمان طبيعي، مرگ و مير مادر افزايش چشمگيري پيدا مي‌کند؛ در زايمان سزارين اورژانس در مقايسه با زايمان طبيعي با افزايشي حدود ۹ برابر در خطر مرگ همراه است و ... سزارين در مقايسه با زايمان طبيعي عوارض بهداشتي مهم و حتي خطرناکي هم براي مادر و هم براي جنين به همراه دارد و نبايد به عنوان يک انتخاب در نظر گرفته شود بلکه فقط در صورت تهديد جان مادر يا جنين، ارزش قبول عوارض آن منطقي خواهد بود. پيش از اين بخش نخست مطلب آموزشي سزارين را با عنوان آيا "سزارين" باعث حفظ تناسب اندام مادران مي‌شود؟! منتشر کرديم؛ در ادامه بخش پاياني اين مطلب تقديم مخاطبان ارجمند تسنيم شده است: عوارض سزارين افزايش ميزان مرگ‌ومير مادر در موارد زايمان سزارين در مقايسه با زايمان طبيعي، مرگ و مير مادر افزايش چشمگيري پيدا مي‌کند؛ در زايمان سزارين اورژانس در مقايسه با زايمان طبيعي با افزايشي حدود 9 برابر در خطر مرگ همراه است و در موارد زايمان سزارين انتخابي نيز خطر مرگ را حدود سه برابر افزايش مي‌دهد؛ علل اصلي مرگ و مير در اين زمينه عفونت نفاسي، خونريزي و ايجاد لخته خون در عروق (ترومبوآمبوليسم) هستند؛ مرگ و مير مرتبط با زايمان سزارين در زنان چاق به طور چشمگيري افزايش پيدا مي‌کند. آسيب مثانه در موارد زايمان سزارين ميزان بروز پارگي مثانه 1/4 مورد در هر 1000 عمل مورد است. عفونت رحم روش زايمان، مهمترين عامل خطر براي پيدايش عفونت است؛ عفونت رحم بعد از زايمان سزارين نسبتا شايع است و در مقايسه با زايمان سزارين، عفونت بدنبال زايمان طبيعي نسبتا ناشايع است؛ از علل اين عفونت مي‌تواند خارج کردن جفت با دست باشد و از طرفي خروج خودبخودي جفت در سزارين با افزايش زمان عمل سزارين همچنين ميزان خونريزي همراه است. عوارض زخم به‌دنبال سزارين مشکل بزرگي که ممکن است علي‌رغم رعايت تکنيک صحيح جراحي هم اتفاق افتد، عفونت محل زخم با خونريزي و بازشدگي محل زخم همراه است و جزء شايعترين علل مرگ و مير مادران بعد از انجام سزارين محسوب مي‌شود و اين امرموجب بستري شدن بيشتر فرد در بيمارستان و مراجعات مکرر وي نزد پزشک جهت تخليه ترشحات ترميم دوباره محل زخم و صرف هزينه اقتصادي چشمگيري خواهد بود؛ عفونت محل زخم علاوه برتاثير بر روي زندگي فرد و صرف هزينه مالي از پيامدهاي بالقوه اي نظير درد، جداشدگي (بازشدن) محل برش شده و وارد شدن عفونت به خون وحتي مرگ طي چند ساعت تا چندين روز بعد از عمل برخوردار است. درد بعد از عمل يکي از شکايات مادران بعد از عمل درد شديد است که باعث اختلال در عملکرد روزانه، مصرف مسکن و حتي ايجاد مشکل در شير دادن به نوزاد مي‌شود که مصرف مسکن جهت تسکين درد نيز عوارضي در پي خواهد داشت. تاخير در شروع تغذيه دهاني و مشکلات گوارشي بدليل اينکه افزايش سريع حجم غذايي بعد از عمل باعث تهوع و استفراغ، مشکلات گوارشي و از هم گسيختگي محل عمل مي‌شود، تغذيه دهاني در اين دسته از مادران با تاخير شروع مي‌شود که اين تاخير مي‌تواند باعث مشکلات گوارشي مثل سوزش سردل، يبوست و مشکلاتي ديگر از جمله ضعف عضلاني و سرگيجه شود. خونريزي در مقايسه با زايمان طبيعي مادراني که سزارين مي کنند به ميزان بيشتر و شديدتري دچار خونريزي مي شوند (33). چسبندگي شديد رحم درمادران به دنبال سزارين ميزان چسبندگي شديد رحم افزايش مي يابد. دوره نقاهت طولاني تر مادراني که به روش سزارين زايمان مي کنند درانجام وظايف روزمره ومراقبت از نوزاد به کمک خانواده و دوستان متکي مي شوند اين زنان نسبت به کساني که زايمان طبيعي داشته اند مدت طولاني تري احساس ناراحتي و محدوديت درحرکت داشته و براي کنترل درد نياز به داروهاي مسکن پيدامي کنند. ميزان بستري شدن در بيمارستان ميزان بستري شدن مجدد درعرض 60 روز بعداز زايمان سزارين، به دليل بروز برخي از مشکلات فوق و يا ساير مشکلات ناشي از سزارين، تقريبا دو برابر ميزاني است که بعد از زايمان طبيعي ديده مي شود. افزايش هزينه عوامل فوق و نيز زمان بيشتر نقاهت درعمل سزارين موجب افزايش دو برابر در هزينه هاي عمل سزارين در مقايسه با زايمان طبيعي مي گردند (5). سزارين هاي بدون دليل پزشکي هزينه نسبتا زيادي بر دوش خانواده ها گذاشته و مشکلاتي براي بيمارستان از نظر پرسنل و تجهيزات پزشکي به همراه دارد. عوارض جنيني اگرچه گاهي مواقع به دلايل پزشکي و براي نجات جان مادر و يا جنين اقدام به عمل سزارين مي شود، اما درست نيست که تصور کنيم که عمل سزارين جنين را در مقابل همه صدمات بيمه مي کند. گزارش هاي متعدد به وقوع فلج، شکستگي هاي جمجمه و شکستگي هاي ساير استخوان هاي بلند در نوزاداني که باعمل سزارين متولد مي شوند، گواهي مي دهند(5). سزارين در مقايسه با زايمان طبيعي با خطر عوارض جنيني بيشتري در ارتباط است (36). عوارض براي نوزاد کم‌خوني نوزاد طبق مطالعات انجام شده نوزادان سزاريني بيشتر از نوزادان حاصل از زايمان طبيعي در معرض کم خوني بدو تولد و کم خوني فقر آهن در آينده هستند؛ اين درحالي است که يکي از مهمترين مشکلات شايع در دنيا و بخصوص ايران کم خوني مي باشد که موجب اختلال در رشد و تکامل و هماهنگي تغذيه اي و اختلال در سيستم ايمني مي شود. ديابت ديابت در نوزاداني که با روش سزارين متولد مي‌شوند بيشتر ديده مي‌شود. تولد زودرس در زايمان به روش سزارين با توجه به اين که امکان اشتباه در محاسبه تاريخ زايمان وجود دارد امکان دارد که زايمان قبل از موعد انجام شود (39). زايمان زودرس يک خطر مهم براي سلامت نوزاد و نيز در بزرگسالي اوست. اختلال تنفس فشاري که در حين زايمان طبيعي به قفسه سينه نوزاد وارد مي شود کمک به تميز کردن ريه او از ترشحات و مايعات مي کند و برقراري يک فعاليت تنفسي عادي را براي نوزاد ايجاد مي کند ولي در زايمان سزارين به دليل نبود اين فشار، امکان دارد مشکل تنفسي براي نوزاد ايجاد شود. آسيب‌هايي نظير جراحت، کبودي يا صدمه‌هاي ديگر در هنگام زايمان به روش سزارين ممکن است به دليل اقدامات عامل زايمان جهت بيرون کشيدن نوزاد اين مشکلات براي نوزاد ايجاد شود. فشارخون ريوي فشار خون ريوي عبارت‌ است‌ از نارسايي‌ قلب‌ در اثر افزايش‌ فشار خون‌ در ريه‌ها، اين‌ وضعيت‌ عارضه‌اي‌ از بيماري‌هايي‌ است‌ که‌ جريان‌ خون‌ را در ريه‌ها آهسته‌ يا متوقف‌ مي‌کنند. مقايسه خطرات زايمان طبيعي و سزارين مزاياي زايمان طبيعي زايمان طبيعي در مقابسه با زايمان سزارين مزاياي بسياري دارد؛ از جمله مهمترين آنها مي‌توان به موارد زير اشاره کرد: ـ عوارض بيهوشي در زايمان طبيعي وجود ندارد در حالي که در سزارين بدليل بيهوشي همراه با خطرات زيادي است. ـ درصد ابتلا به عفونت رحم و عفونت ادراري در مادران با زايمان طبيعي کمتر از مادران سزاريني است. ـ روش زايماني نقش مهمي در تنظيم سيستم دفاعي مادر و نوزاد ايفا مي کند. بدليل فعاليت بدني طولاني در حين زايمان طبيعي يکسري از فاکتورها در خون مادر ترشح مي شود که نقش مهمي در خونسازي و پاسخ ايمني و دفاع نوزادي در برابر استرس و عفونت دارد ميزان اين فاکتورها در مادران که زايمان طبيعي مي کنند و نوزاداني که با زايمان طبيعي متولد مي شوند بالاتر از سزاريني‌ها است. ـ طول مدت بستري در زايمان طبيعي کمتر بوده و برگشت به کارهاي روزانه خيلي زودتر اتفاق مي‌افتد. ـ ميزان خونريزي در مادران با زايمان طبيعي کمتر است. ـ هزينه زايمان طبيعي براي خانواده و جامعه کمتر است. ـ عوارض زخم، عفونت آن و مشکلات بعدي مربوط به آن بدليل طبيعي بودن زايمان و عدم انجام جراحي در مادران با زايمان طبيعي وجود ندارد. ـ مادراني که زايمان طبيعي مي کنند بدليل هوشياري بلافاصله بعد از زايمان مي توانند ارتباط عاطفي با نوزاد خود برقرار نمايند و شيردهي را آغاز کنند. روشهاي کاهش درد زايمان اکثر زايمان‌ها با درد و ناراحتي همراه هستند که شدت آن به عوامل فردي، تعداد و نوع زايمان، اندازه و وضعيت قرار گرفتن جنين در رحم بستگي دارد اما راهکارهايي براي آسان‌تر کردن تحمل اين درد براي مادر وجود دارد؛ با انجام زايمان طبيعي و استفاده از روشهاي کاهش درد مي‌توان يک تجربه خوشايند از زايمان براي خود ايجاد کرد و به حفظ سلامت خود و نوزاد خود کمک کرد؛ امروزه اکثر اين روشها در ايران قابل دسترسي است. روشهايي که براي کاهش درد زايمان بکار مي روند عمدتا به دو گروه تقسيم مي‌شوند: روشهايي غيردارويي روش‌هايي که بدون استفاده از داروي بي‌حسي و با استفاده از مهارت زن موجب مي‌شود که وي بتواند زايمان خود را آگاهانه هدايت کند در اين حالت، زن باردار قادر است که احساس درد زايمان را به حداقل برساند؛ اين روشها که اثرات آن ثابت شده است شامل موارد زير است از: 1- مهارت‌هاي تنفسي، تن آرامي: گرچه کاربرد تکنيک‌هاي تنفسي مناسب درطي مراحل زايمان باعث شلي عضلاني نيز مي شود اما مهمترين تاثير و هدف تکنيک ها کاهش درد با تمرکز به تنفس حين مراحل زايمان است که باعث مي شود سلولهاي مغزي که محل ثبت تحريکاتي مانند درد هستند با اين پيام ها نيز مشغول شوند و لذا پيام درد کمتر ثبت مي شود؛ هماهنگي بين تنفس، تن آرامي بدن و تمرکز و تجسم حين مراحل زايمان فکر زن باردار را از درد منحرف مي کند، بنابراين توصيه مي شود زن باردار با تمرين مداوم ذهن و بدن خود را آماده کند. 2- قرار گرفتن در وضعيت‌هاي مختلف در زمان درد: تغيير وضعيت موجب رفع خستگي، راحتي بيشتر و گردش خون بهتر مي شود. زن باردار مي تواند به دلخواه خود، هر حالتي که راحت تر است (مانند نشسته، ايستاده، خوابيده، درازکشيده و يا راه رفتن) را انتخاب کند. آزادي در انتخاب وضعيت موجب مي شود تا توانايي وي براي تحمل درد زايمان افزايش يابد واحساس رضايت و خشنودي کند. 3- تمرکز، تجسم خوشايند، احساس شادماني و انحراف فکر: زن باردار در حين دردهاي زايماني فشار جسمي و رواني زيادي را متحمل مي شود که با فکرکردن به خاطرات خوشايند و انحراف فکر، تفکرمثبت، اعتماد به نفس که بر روي ذهن تاثير مي گذارند مي تواند احساس درد را به حداقل برساند. 4- آواي قرآن يا موسيقي: شنيدن آواي قران بيش از موسيقي، در چهار ساعت ابتداي مرحله فعال زايماني از شدت درد مي‌کاهد؛ براساس روايات واحاديث ائمه وبزرگان دين اسلام جهت کاهش دردهاي زايماني ادعيه و دستورالعمل هاي خاص و متفاوتي، ازجمله تکرار آيه 35 از سوره آل عمران يا قرائت سوره هاي مريم، انشقاق از قران درطول مدت زايمان توصيه شده است. 5- سرماي سطحي: در اين روش استفاده از کيسه آب يخ يا تکه هاي يخ بر روي قسمتي از دست که بين انگشت اشاره و شصت مي باشد (نقطه هوکو) توصيه مي شود. اين روش طبق تحقيقات انجام شده مي تواند بر تجربه زايمان تاثير مثبت داشته و راهکاري جهت کاهش درد زايمان باشد. 6- زايمان درآب: يکي از روشهاي غيردارويي استفاده از وان آب گرم است؛ آب گرم براي کاهش درد، آرامش و راحتي مادر در طي زايمان مفيد است. آب گرم موجب کاهش درد و اضطراب و پيشرفت زايمان مي‌شود؛ در استفاده از آب گرم مادر بايد 1 تا 2 ساعت در آبي که درجه حرارت آن نزديک به درجه حرارت بدن است، قرار بگيرد؛ وقتي مادر در وان آب گرم قرار مي‌گيرد آب گرم موجب کاهش احساس فشار وزن رحم بر بدن مادر شده و باعث پيشرفت سريعتر زايمان مي‌شود؛ استفاده از وان آب گرم در طي زايمان بي‌خطر است و عوارض شناخته شده‌اي در استفاده از وان آب گرم بر روي مادر و نوزاد نشان داده نشده است. 7- لمس و ماساژ: اين روش راهي براي آرام کردن است؛ مدارکي دال بر انتقال انرژي از طريق لمس موجود است. نوازش اطمينان بخش و دوستانه قسمت گونه و موها، درآغوش گرفتن، ماساژ نواحي دست، کمر، باسن و ساير قسمت هاي بدن توسط همراه مي تواند موجب کاهش درد وتسکين زن باردار شود. ماساژ درطي مراحل زايمان ميانگين شدت درد را کاهش مي دهد. 8 - تحريک الکتريکي عصب از راه پوست: در اين روش يک دستگاه الکتريکي مخصوصي برروي کمر نصب مي شود و با فرستادن امواج، موجب کاهش درد هنگام انقباضات رحم مي گردد. استفاده از اين دستگاه شدت درد حين زايمان را بدون هيچگونه اثر مضري بر روي مادر و جنين کاهش مي دهد. 9- آروماتراپي: استفاده از اسانس هاي روغني مشتق از گياهاني مانند اسطوخودوس وگل ياس و شمعداني به روش ماساژ در حين زايمان، روي ذهن مادران تاثير داشته و باعث کاهش درد مي شود؛ حتي وقتي اسانس‌هاي روغني مانند اسطوخودوس در هوا پخش شده و توسط ريه ها در بين انقباضات رحمي تنفسي شوند باعث کاهش درد مي‌شوند. 10- رفتارهاي حمايتي توسط همراه يا ماما: حمايت مداوم در درد زايمان بعنوان يکي از انواع رفتارهاي حمايتي، توسط ماما يا همراه آموزش ديده ارائه مي‌شود و شامل مجموعه‌اي از حمايت رواني فيزيکي، دادن اطلاعات مورد نياز و پاسخگويي به سؤالات مادر است؛ اين حمايت‌ها در گذشته بصورت سنتي توسط زنان ديگر انجام شده است. حمايت مداوم علاوه بر کاهش درد باعث کاهش استفاده از روش هاي بي حسي و بيهوشي و سزارين مي شود و در مقابل ميزان رضايتمندي از تجربه زايمان افزايش مي يابد. اثر اين روش بويژه وقتي که حمايت توسط افرادي غير از کارکنان بيمارستان انجام مي ‌يرد بيشتر است؛ از آنجايي که روشهاي غير دارويي نيز نيازمند آموزش و فراگيري مهارت است، براي انتخاب هر يک از آنها حتما با پزشک يا ماما مشورت شود. روشهاي دارويي روشهايي که با تزريق يا استنشاق نوعي داروي بيحسي مانع انتقال حس درد به مغز مي‌شود، شامل: 1- بي‌حسي نخاعي يا اپيدورال: داروي بي حسي در فضاي ستون فقرات و در اطراف يا داخل نخاع بلافاصله قبل از زايمان تزريق مي شود. دراين روش زن درد را احساس نمي کند ولي بيدار و هوشيار است. 2-استنشاق داروي بي دردي: داروي بي حسي به شکل گاز از طريق گذاردن ماسک بر روي بيني و دهان به بدن زن منتقل شده و دردهاي وي را تا حدي کاهش مي دهد. 3-تزريق داروي براي کاهش درد: در اين روش دارو در داخل عضله و يا رگ تزريق مي شود که زن درد کمتري را احساس کند. راهکارهايي براي کاهش ميزان عمل سزارين جهت پرسنل بهداشت و درمان بسياري از محققين ثابت کرده اند که رسيدن به کاهش قابل ملاحظه در ميزان عمل سزارين بدون افزايش معلوليت و مرگ ومير جنيني امکان پذيراست. به منظور کاهش سزارين با دلايل غيرپزشکي علل استفاده از اين عمل بايستي بررسي و غربالگري گردد. برنامه هايي که به قصد کاهش عمل هاي سزارين غيرضروري ترتيب داده شده اند عموما بر پايه برنامه هاي آموزشي و مصاحبه با همسر، تشويق به امتحان زايمان طبيعي درخانمهايي که سابقه عمل سزارين دارند استوار مي باشد (5). درتمام مراکزي که سزارين درآنها انجام مي شود ارائه دهنده گان مراقبت بايستي جهت راهنمايي مادران درمراقبت ها در مورد خطرات و مزاياي سزارين آموزش ببينند. اين امر بويژه در موارد سزارين بدون دلايل پزشکي مهم مي باشد و در صورت لزوم استراتژي هاي آموزش بهداشت و تغيير رفتار بايستي توسعه يابد و اجرا شود. مشکلات مربوط به پزشکان، قانون و بيمه و راهکارهايي جهت رفع اين مشکلات ـ شکايات حقوقي عليه پزشکان و ارائه دهندگان خدمات سلامت به علت عوارض بعضا اجتناب نا پذير ناشي از زايمان طبيعي‏، هر ساله درصد بالايي از مراجعات به دادگاه ها را در کشورهاي پيشرفته و در حال پيشرفت تشکيل مي‌دهد‏ که گاه به روي آوردن پزشکان به سمت يک روش محافظه کارانه با خطر کمتر براي پزشک و خطر بيشتر براي مادر مانند سزارين منجر مي‌شود؛ اين مسئله، عاملي شايع در اکثر نقاط جهان به شمار مي رود با اين وجود نبايد توجيهي براي انتخاب راه آسان تر براي پزشک و با خطر بيشتر براي مادر به کار برده شود. يکي از راهکارهاي اصلاح اين مشکل تعديل قوانين اجرايي، اجباري کردن بيمه مسوليت حرفه اي براي ماما و پزشک، ارائه اطلاعات صحيح به کادر مامايي در مورد قوانين مربوط به تخلفات حرفه اي و چگونگي بهره گيري از نکات قانون مدافع حقوق کادر درماني در مواقع تخلفات غيرعمد و مانند آنها است. ـ ترس از عدم همراهي پزشک بر بالين بيمار، شايد منطقي ترين علل ترس خصوصا در زنان نخست زا باشد. اينکه بيمار از پزشک و مامايي که طي مدت بارداري يا حتي پيش از آن تحت مشاوره و مراقبت او بوده درخواست حضور او را به هنگام زايمان داشته باشد يکي از خواسته هاي اصلي اکثر مادران باردار است که البته در اغلب مواقع اين امر در هنگام زايمان طبيعي و به ندرت هنگام سزارين در بيمارستان هاي دولتي يا گاه غير دولتي اتفاق نمي افتد. همچنين آموزش برنامه ريزي شده و هدفمند همراه بيمار جهت حضور او کنار زن باردار در درد زايمان و زايمان (مانند مادر يا همسر او) مي تواند تا حدود زيادي از نگراني واضطراب زائو بکاهد، اين روشي است که در بسياري از جوامع اجرا مي شود. ـ انگيزه هاي مالي براي دريافت بيشترحق الزحمه توسط برخي از متخصصان طبق بعضي از مطالعات مهمترين علت افزايش زايمان سزارين مطرح شده است. در بسياري از کشورها با افزايش بروز ميزان سزارين در دهه 1990، دولت ها نظام هاي پرداخت را بر اساس وضع قوانين مميزي هاي باليني و مانند آن و تنها بر اساس تشخيص هاي تعريف شده براي موارد استفاده استاندارد سزارين تنظيم کرده اند و در صورتي که افراد بخواهند به هر علتي غير ازموارد قابل قبول و تنها بر اساس خواست مادر سزارين انجام گيرد، قراردادهاي پزشک و بيمار شامل بهره مندي از بيمه هاي درمان نمي شود و اين مسئله مشمول مراجعان و شاغلان در کليه بيمارستان هاي دولتي و غير دولتي مي گردد. در واقع اين شکل از پرداخت مالي توانسته تا حد زيادي تمايل افراد را به انجام عمل سزارين کاهش دهد. ـ همچنين نحوه ارائه خدمات متناسب با نياز هر فرد، توجه به حفظ آرامش و سکوت مورد نياز، اصلاح ساختار اتاق زايمان، رعايت حريم خصوصي او و محدود کردن معايناتي که سبب ناراحتي بيمار مي شود از جمله مواردي است که درعمل و خصوصا در بيمارستان هاي آموزشي کمتر به آن توجه مي شود؛ اين در حاليست که درصد بالايي از مراجعه کنندگان به اين بيمارستان ها را افراد کم درآمد يا با درآمد متوسط تشکيل مي دهند که تجربه ناخوشايند ناشي از تاثير مجموعه اين عوامل سبب مي شود. در زايمان بعدي خود يا ساير نزديکان آنها به مراکز غير دولتي روي آورند که اين امر خود موجب تحميل بار زياد مالي بر دوش خانواده آنان و احتمال وقوع بيشتر عمل سزارين درآينده خواهد شد. در نهايت اينکه ارتقاء آگاهي زوجين، در مورد بارداري و زايمان وترغيب آنها به سمت بهره جستن از دانش افراد متخصص به جاي اخذ اطلاعات نادرست از افراد غير آگاه در زمينه بارداري و زايمان طبيعي و بهبود نگرش ها و باورهاي غلط در مورد عوارض يک زايمان طبيعي زير نظر فرد تحصيل کرده اين حرفه، وظيفه اي است که بايد به طور مؤثر توسط ارائه دهندگان خدمات زنان و مامايي مانند پزشک و ماما در تعامل همسو با يکديگر تقويت و اجرا شود. ـ باتوجه به اينکه مهمترين و شايد بتوان گفت شايع ترين علت که زنان را وادار به قبول خطرات يک عمل جراحي بزرگ مانند سزارين مي کند ترس از درد زايمان مي باشد و با توجه به لزوم رعايت منشور حقوق بيمار و در نظر گرفتن حق انتخاب او براي کاهش درد، بهره گيري از روش هاي القاي بي دردي طي درد زايمان و زايمان با توجه به پيشرفت علم بيهوشي در اين زمينه و در اختيار داشتن نيروي انساني متخصص با در نظر گرفتن حق الزحمه متناسب با نوع مداخله جهت کاهش درد براي پزشک متخصص بيهوشي، يکي از راهکارهاي مناسب در زمينه ترويج زايمان طبيعي وکم کردن تالم و ترس زنان باردار باشد. در بعضي از مواقع انجام مداخلات جهت کاهش يا مقابله با درد و ترس ناشي از آن، با روش هاي غير دارويي مانند تن آرامي و يا تجسم برنامه ريزي شده، نتايج قابل قبولي معادل يا حتي بيشتر از تکنيک هاي دارويي يا تهاجمي داشته اند. در عين حال که آسان تر و مقرون به صرفه تر بوده و در ميان زنان مقبوليت بيشتري داشته‌اند. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد
اخبار بیشتر درباره

اخبار بیشتر درباره