کودک را چطور متوجه مرگ عزیزان کنیم؟

اطلاعات/ اولين چيزي که والدين بايد بدانند اين است که فقدان عزيزان براي کودکان هم مثل بزرگترها دردناک است اما نحوه واکنش و سوگواري کودکان ممکن است با بزرگترها متفاوت باشد. کودکان به چند نوع مختلف به فقدان عزيزان خود واکنش نشان مي‌دهند. ممکن است کودک چند دقيقه بي‌وقفه گريه کند و بعد از آن که آرام شد شروع کند به بازي کردن. گويي هيچ اتفاقي نيفتاده است. اين به اين معني نيست که سوگ کودک تمام شده، خفيف است يا اينکه اصلا متوجه ماجرا نيست. تغيير خلق کودک به اين شکل و پرداختن به بازي از فشار هيجان سوگ بر کودک مي‌کاهد‎.‎ از سوي ديگر در اين مواقع احساساتي مثل افسردگي، اضطراب، احساس گناه و خشم نسبت به متوفي در کودکان ديده مي‌شود و وجود اين احساسات طبيعي است‎.‎‏ يکي ديگر از واکنش‌هايي که کودکان در مواجهه با سوگ مي‌توانند از خود نشان دهند، اين است که برخي از توانايي‌هاي رشدي را که اخيرا کسب کرده‌اند، مثل کنترل ادرار و… از دست بدهند‎.‎ کودک را از ماجراي فقدان آگاه کنيد چنانچه کودک از ماجراي فقدان آگاه نيست، سعي کنيد در اولين فرصت کودک را از ماجراي فقدان آگاه کنيد‎.‎‏ براي اين منظور بهتر است دو يا سه نفر از مراقبيني که کودک با آنها راحت‌تر است، حضور داشته باشند‎.‎‏ بر احساسات خود مسلط باشيد و ماجراي فقدان را بخصوص اگر غير منتظره و ناگهاني است، تدريجي بگوييد‎. سعي کنيد مفاهيم غيرواقعي، پيچيده يا غيرقابل درک را براي کودک مطرح نکنيد. مثل اينکه «به خواب طولاني رفته است، به آسمان‌ها سفر کرده است، داخل يک باغ زيبا است.» اين مفاهيم در برخي اوقات باعث نگراني، ترس يا خشم کودک مي‌شوند‎.‎ سوگ خودتان را مخفي نکنيد کودکان شيوه سوگواري را از والدين‌شان مي‌آموزند. بنابراين ناراحتي خود را از کودک مخفي نکنيد. اشکالي ندارد که در حضور وي گريه کنيد يا ناراحتي خودتان را نشان دهيد. مهم اين است که واکنش‌هاي هيجاني کنترل نشده و شديد در حضور کودک نداشته باشيد‎.‎ کودک را تشويق کنيد احساسش را بروز دهد تمام تلاش خود را براي فراهم کردن فرصت‌هايي براي بروز احساسات کودک کنيد، فرصت‌هايي که در آن کودک بتواند درمورد فرد تازه درگذشته صحبت کند. براي شروع مکالمه در کودکان خردسال مي‌توانيد کتاب قصه‌هايي با موضوع مرگ و فقدان بخوانيد و در آن به کودک نشان دهيد که غمگين شدن و بروز ناراحتي امري طبيعي است و ديگران هم همين احساسات را دارند. براي کودکاني که قادر به گفتگو راجع به فقدان نيستند مي‌توان فرصت‌هايي براي نقاشي، نوشتن يا برگزاري مراسم سوگواري در قالب بازي و… فراهم کرد‎.‎ شرکت کودک در مراسم خاک‌سپاري شرکت کودک در مراسم خاک‌سپاري و ديدن جنازه متوفي موضوعي پيچيده است. اين امر از يک سو به کودک کمک مي‌کند تا با متوفي خداحافظي کند و فقدان را بپذيرد و از سوي ديگر نوع مراسم و شدت واکنش‌هاي هيجاني ممکن است به کودک استرس زياد دهد و در او ترس ايجاد کند. تصميم‌گيري براي حضور در مراسم خاک سپاري بايد موردي و بر حسب شرايط انجام شود. کودک بايد خودش موافق باشد و پيشاپيش در مورد مواجهه با مراسم و واکنش‌هاي اطرافيان آماده شود. با اين حال بازهم رفتار کودک قابل پيش بيني نيست و نمي‌توان مطمئن بود که کودک دچار مشکل نشود‎.‎ سازگاري با فقدان در طول زمان سازگاري با فقدان فرايندي طولاني‌ست و برحسب ويژگي‌هاي کودک، نوع و شرايط فقدان، مدت زمان سازگاري با آن متفاوت است‎.‎‏ در طول مدت سازگاري با فقدان واکنش‌هاي مختلفي را در کودک مي‌توان مشاهده نمود‎.‎‏ بطور طبيعي واکنش‌هاي سوگ با شوک و انکار شروع و در مرحله بعد به عصبانيت و نهايتا غمگيني منجر مي‌شود و به دنبال آن به تدريج فرد سعي مي‌کند به زندگي طبيعي برگردد. اما ممکن است که در کودکان اين فرايند دقيقا به اين شکل ديده نشود. تغييرات خلقي، پرخاشگري، لجبازي و تشديد اضطراب جدايي از جمله نشانه‌هايي است که ممکن است هم زمان ديده شوند‎.‎ برخي کودکان در مورد فقدان صحبت مي‌کنند، برخي ديگر بي‌قراري و گريه ناگهاني دارند، بعضي ابراز دلتنگي پي‌درپي نسبت به متوفي دارند و برخي ديگر هيچ صحبتي راجع به آن نمي‌کنند و علاقه‌اي هم به مواجهه با آن ندارند‎.‎ کمک به کودک براي سازگاري با فقدان ‎• ‎براي کودک فرصت‌هايي براي سوگواري فراهم کنيد. مثلاً مراسم کوچکي برگزار کنيد که در آن به ياد کسي که از دست داده شمع روشن کند، دعا بخواند، خيرات دهد و‎….‎ ‎• ‎چنانچه تمايل دارد او را همراه خودتان به آرامگاه متوفي ببريد و از اين فرصت براي صحبت راجع به متوفي و بروز احساسات استفاده کنيد‎.‎ ‎• ‎هر از گاهي خاطرات دوران حيات متوفي را مرور کنيد و اجازه دهيد کودک عکس يا يک يادگاري از وي داشته باشد‎.‎ ‎• ‎بسياري از کودکان نگرانند که فرد عزيز ديگري را از دست بدهند. به او اطمينان دهيد که شما هميشه همراه او هستيد‎.‎ ‎• ‎کودک ممکن است سوالاتي راجع به مرگ و مردن داشته باشد. به سوالات او پاسخ‌هاي ساده، قابل فهم و واقعي بدهيد‎.‎ ‏• در صورت طولاني شدن واکنش‌هاي سوگ کودک، مشاهده واکنش‌هاي شديد يا غير معمول، وجود افسردگي طولاني مدت، افت تحصيلي، مشکل در ارتباط با همسالان، افکار آسيب به خود يا ديگري و هر گونه رفتار غيرمعمول ديگر با متخصصين اين حوزه مشورت کنيد.‏ ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد