خراسان/ نگاهي روانشناسانه به ماجراي پسر ۱۸ سالهاي که چون والدينش برادر کوچکش را بيشتر از او دوست داشتند، همه اعضاي خانوادهاش را کشت
انتشار اين خبر ناگوار که پسر ۱۸ ساله تهراني، همه اعضاي خانوادهاش را به دليل احساس حسادت به قتل رساند به سرعت در سايتها و شبکههاي اجتماعي مورد توجه قرار گرفت و پر بازديد شد. در توضيح اين خبر آمده است: پسر ۱۸ سالهاي که تصور ميکرد والدينش برادر کوچکش را بيشتر از او دوست دارند، در اقدامي جنون آميز تمام اعضاي خانوادهاش از جمله پدر، مادر و برادر ۱۳ سالهاش را به قتل رساند.(منبع خبر: ايسنا).
به همين بهانه و در ادامه، درباره شکلگيري حسادت با ريشه تبعيض بين اعضاي خانواده به ويژه فرزندان نوجوان، چند نکته مطرح ميشود تا والدين با آگاهي بيشتري به مديريت اين موضوع بپردازند.
علل به وجود آمدن احساس تبعيض در فرزندان
در شرايطي که دو يا چند کودک با هم زير يک سقف زندگي ميکنند، انگيزههاي رقابتي معمولا تشديد ميشود. خواهرها و برادرها به خصوص اگر از نظر سني به هم نزديک و جنسيت واحدي داشته باشند، احتمال رقابت و حسادت بين آن ها بيشتر است. آنان بر سر اسباببازي، خوردن کيک، انتخاب کانال تلويزيون و حتي بر سر اينکه چه کسي در رديف جلوي خودرو بنشيند و ... با هم رقابت و البته گاهي هم حسادت ميکنند.
والدين گاه سهوي و برخي اوقات عمدي، بين فرزندان خود تفاوت قائل ميشوند که اين باعث ايجاد احساس تبعيض در فرزندان ميشود و اين اتفاق، چند عامل اصلي دارد.
نداشتن آگاهي از دنياي ذهني و روان شناختي فرزند
يک نوجوان براي همه چيز خود تعابير بهترين و بينقصترين را قائل است. او ميگويد من خوشفکرترين، کاملترين، زيباترين، راستگوترين و ... هستم. بنابراين به تبع آن در مقابل بياعتنايي يا زير سوال بردن اين خصوصيات منحصر به فرد، به شدت واکنش نشان ميدهد، واکنشي که ممکن است بروز کند يا نکند و متاسفانه تفاوتهاي فردي افراد در بيان يا بيان نکردن خود منجر به برخي درونريزيهاي مکرر مي شود و در نهايت نوجوان را پر از اضطراب، تنش، خشم، احساس تنهايي و ناکامي ميکند. فرايندي که نه والد و نه خود نوجوان از آن اطلاع دقيقي ندارند. حال کافي است متغيري آشکارساز و شتاب دهنده، موجب بروز اين انباره خشم شود که متاسفانه بسته به شرايط تربيتي، فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي، نحوه بروز اين عوامل بسيار متفاوت خواهد بود. بد نيست بدانيد همه نوجوانان به نوعي در دوره بحران هويت و گاه احساس تنهايي و درک نشدن قرار ميگيرند. البته اين دانايي، تجربه و مهارت والدين است که فرصتهايي ايجاد کنند تا نوجوان درباره آنها در کمال امنيت صحبت کند و همچنين انرژي دروني خود را صرف تمرکز بر امور رشد دهنده و انسانساز مثل ورزش، هنر، فراگيري حرفههاي کاربردي، کمک به همنوعان و از همه مهمتر، پيشرفت تحصيلي کند.
داشتن انتظار و توقعات اشتباه از نوجوان
يکي ديگر از دلايل تبعيض و سردي بين والد و فرزند، داشتن انتظارات و توقعات نابه جاست. نوجواني که تا ديروز فقط درس خوانده، بازي کرده و مسئوليت چنداني نداشته، ناگهان با انتظارات بزرگمنشانه والدين خود روبهرو ميشود و چون قد و قواره يک بزرگ سال را دارد، از وي انتظار دارند درست عمل کند ولي نميدانند که درون اين جسم، ذهني کودکانه خوابيده است چراکه نه آموزشي ديده و نه تجربه کافي براي انجام انتظارات والدين خود را دارد. توجه داشته باشيد که نوجوانان با يکديگر متفاوت اند و قياس بين آنها به شدت اشتباه و آسيبزاست. فرزند شما هنوز بسياري از مهارتهاي کلامي، هيجاني، اجتماعي و بين فردي را نياموخته و اصرار بر اينکه تو ميداني و چرا انجامشان نميدهي، وي را دچار کاهش عزتنفس و به خصوص خشم بسيار ميکند که ميتواند عامل بسياري از رخدادهاي ناگوار در خانواده(مانند همين مورد قتل) يا غير از آن باشد از جمله پناه بردن به مواد مخدر و روان گردان و دوستاني که به ظاهر با احترام و تحسين، عزتنفس کاذب به آنها دادهاند.
مراقب عزتنفس نوجوانتان باشيد
براي کاهش احساس تبعيض و سردي بين فرزندان، هميشه تلاش و فرزندان را به خصوص در دوره نوجواني، بيش از هر زمان ديگري درک کنيد. توجه به نکات گفته شده به شما کمک خواهد کرد تا حسادت بين فرزندان را به بهترين شيوه، مديريت کنيد. در ضمن هر زمان خواستيد، رفتار وي را نقد ملايم و محترمانه کنيد ولي به شخصيت و عزتنفس وي کاري نگيريد که تاثير مخربي بر شخصيت او خواهد داشت و گاهي آسيبهايش قابل رفع نخواهد بود.
نويسنده : رضا زيبايي| روانشناس عمومي و استاد دانشگاه
بازار