تاثیر اضطراب مادر بر جنین و نوزاد

هنر زندگی/ تاثیر اضطراب مادر بر جنین، تنها به دوران بارداری و رشد جنین در داخل رحم محدود نمی‌شود. اضطراب مادر، نوزاد را بعد از تولد و در تمام دوران رشدی تحت تاثیر قرار می‌دهد. بسیاری از مشکلات اضطرابی در بزرگسالی ریشه در دوران کودکی و حتی دوران جنینی فرد دارد. برای مثال زمانی که دچار استرس می‌شوید هورمون کورتیزول در بدن شما افزایش می‌یابد، این هورمون از طریق بند ناف به جنین نیز منتقل می‌شود و او را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بعد از تولد نیز ارتباط شما همچنان از طریق شیردهی، آغوش گرفتن، ارتباط کلامی و... با کودک حفظ می‌شود. هر مادری در تلاش است تا کودک خود را از هر نوع آسیب احتمالی دور بکند. به کارگیری روش‌های مدیریت کنترل استرس برای شما بسیار موثر واقع خواهد شد.
تاثیر اضطراب مادر بر جنین در دوران بارداری
بر اساس پژوش‌ها استرس طولانی مدت مادر در دوران بارداری می‌تواند تاثیرات آسیب‌زایی مانند وزن کم هنگام تولد، احتمال نارسی یا حتی سقط جنین، وقفه یا تاخیرهای رشدی بر جنین در حال رشد داشته باشد. همچنین ارتباط بین استرس‌های شدید بارداری با مشکلات نوزاد از قبیل بی قراری، اضطراب، بیش فعالی و ناآرامی در مطالعات نشان داده شده است.

مشخص شده که جنین در حال رشد استرس‌های شدید مادر را درک می‌کند و دچار ناآرامی می‌شود. همچنین تغییرات مواد شیمیایی در ساختار مغز مادرِ مضطرب می‌تواند بر جنین تاثیر گذار باشد. افزایش استرس باعث افزایش فعالیت غده فوق کلیوی، آزاد کننده کورتیکوتروپین می‌شود. این هورمون بر طول مدت حاملگی تاثیر می‌گذارد. به این ترتیب استرس‌های شدید مادر در زایمان زودرس و به دنیا آمدن نوزاد نارس موثر است. به علاوه بر اساس مطالعات مواد شیمیایی ناشی از استرس می‌تواند از طریق جفت به جنین در حال رشد منتقل شود.
مواد شیمیایی که در پاسخ به استرس در مغز مادر ترشح می‌شوند، به طور مستقیم بر مغز جنین اثر می‌گذارند. اضطراب و استرس در بارداری باعث ایجاد تغییرات در ساختار و عملکرد مغز جنین می‌شود و زمینه را برای ابتلای کودک به اسکیزوفرنی، افسردگی و بیش فعالی در آینده فراهم می‌کند.

مطالعات انجام شده نشان داده‌اند اضطراب مادر بر جنسیت جنین تأثیر دارد؛ ترشح میزان زیادی از هورمون کورتیزول که بر اثر استرس در بدن آزاد می‌شود، لانه گزینی جنین پسر در رحم را سخت می‌کند و به همین دلیل احتمال دختر شدن جنین در مادران پر استرس بیشتر از سایرین است.

تاثیر اضطراب مادر بر جنین | چطور مادری خواهم بود؟
بسیار دیده اید مادرانی را که در تمامی زمینه‌ها دچار نگرانی بیش از حد هستند. برای مثال ممکن است اضطراب‌هایی درباره نقش و وظایف مادر بودن بعد زایمان، تربیت کودکشان، چگونگی تغذیه مناسب نوزاد و... داشته باشند. این مادران اصولا همان کسانی هستند که در مورد کارایی خود تردید دارند و در هر زمینه‌ای ممکن است برای خودشان سختگیری داشته باشند، انتظارات بالا برای خود تعیین کنند و در صورت داشتن نقص یا کارایی پایین در هر کار خود را سرزنش کنند.

چنین افرادی با مادر شدن هم از خود انتظارات سختگیرانه ای در مورد مادر خوب و بی نقص دارند، با کمترین کمبودی در مورد کودک خود را سرزنش می‌کنند بنابراین سعی می‌کنند با مراقبت بیش از حد از کودک خود از هر کمبودی جلوگیری کنند. چنین مادری در مورد هر چیزی مثل غذا خوردن کودک، برخورد دیگران با او، داشتن لباس و اسباب بازی‌های کافی نگرانی بیش از حد دارند و سعی می‌کنند خدمات بیش از حدی به کودک ارائه دهند.

اصولا کودکان چنین مادرانی وابستگی زیادی به آن‌ها پیدا می‌کنند و به تدریج به آن‌ها القا می‌شود که خودشان به تنهایی توانایی از پس مسائل برآمدن را ندارند و برای حل مساله نیاز به دیگری دارند. این کودکان ممکن است در مورد مواجه شدن با تجربیات جدید یا عملکرد مستقل ترس و اضطراب پیدا کنند. به این ترتیب احساس کارایی پایین، اعتماد به نفس پایین، وابستگی زیاد می‌تواند از تبعات این محافظت بیش از حد باشد. با کمک گرفتن از مشاوره کودک و یادگیری مهارت‌های فرزندپروری می‌توانید از نگرانی‌های خود کم کنید.

تاثیر اضطراب مادر بر جنین | اضطراب جدایی کودک در پاسخ به اضطراب مادر
کودکانی که مشکلات رفتاری دارند و یا بسیار مضطرب و ترسو هستند، احتمال می‌رود در دوران جنینی در معرض استرس‌های مادر قرار گرفته باشند. خیلی اوقات مادرانی که از اضطراب جدایی کودک خود شکایت دارند، در واقع نمی‌دانند که اضطراب خود آن‌ها است که به فرزند خردسالشان منتقل شده است.

مادرانی که در مورد جدا شدن از کودکشان به هر دلیل نگرانی دارند، به طور ناخودآگاه تمایل دارند کودک را به خود بیشتر وابسته نگه دارند. برای مثال از جدا کردن و سپردن کودک یا جدا کردن محل خوابش تا مدت‌ها اجتناب می‌کنند. ممکن است در مورد آسیب دیدن کودک وقتی تنها است یا با دیگران مشغول بازی و فعالیت است نگرانی شدید پیدا کنند و این نگرانی‌ها را به کودک خود انتقال دهند.

در واقع بسیاری از مادران به دلیل ترس از جدایی، به طور ناخودآگاه، این چنین به کودک القا می‌کنند که جدایی اش از مادر می‌تواند به شدت خطرناک باشد. بنابراین این کودکان به تدریج به مادر وابسته می‌شوند و اضطراب جدایی شدیدی در آن‌ها شکل می‌گیرد. اضطراب جدایی مادر نسبت به کودک می‌تواند تحت تاثیر عواملی مثل روابط اولیه کودکی، تجربیات آسیب زای قبلی، داشتن ویژگی‌های کلی اضطرابی، یا به دنیا آمدن نوزاد بعد از مدت طولانی باشد.

فرزند من باید بهترین باشد
شما به عنوان مادر انتظار دارید فرزندتان بهترین باشد و موفقیت‌های زیادی کسب کند. عموما این انتظارات خود را در سال‌های بعد در عملکرد شناختی و تحصیلی نشان می‌دهد. انتظارات بیش از حد نسبت به توانایی کودک باعث می‌شود والدین کوچکترین شکست یا عملکرد پایین کودک را تحمل نکنند و به شدت کودک را سرزنش یا تنبیه کنند.
این کمالگرایی به تدریج به شخصیت کودکتان منتقل شده و باعث می‌شود او به فردی تبدیل شود که با کوچکترین شکست احساس حقارت و گناه را تجربه کند. چنین کودکانی در بزرگسالی معمولا دارای مشکلات اضطرابی زیاد و کمبود اعتماد به نفس می‌شوند و عموما ارزشمندی خود را با موفقیت‌ها و دست آوردهای بزرگ در ارتباط می‌دانند.

کودکان اضطراب را یاد می‌گیرد
تاثیر اضطراب مادر بر جنین ممکن است به شکل مضطرب شدن کودک در آینده بروز پیدا کند. کودکان مشاهده گران بسیار فعالی هستند. هرگونه رفتار والدین می‌تواند برای کودکان الگوسازی شده و به عنوان رفتار درست پذیرفته شود. اصولا پدر و مادری که از هر چیز نگرانی داشته باشند، به راحتی می‌توانند این ترس‌ها و نگرانی‌ها را برای کودک خود الگوسازی کنند. ترس از حیوانات، ترس از ارتفاع، اضطراب‌های اجتماعی و اضطراب در مورد بیماری و آلودگی همه می‌تواند از طریق مشاهده و الگوسازی به کودک آموخته شود.

چگونه به کودکم اضطرابم را انتقال ندهم؟
بهتر است پیش از آن که باردار شوید به دنبال راهی برای کاهش اضطراب‌های خود باشید. شما می‌توانید برای رسیدن به این منظور درباره منابع استرس زای خود با یکی از اعضای خانواده یا دوست خود صحبت کنید، با این کار بخشی از انرژی منفی و هیجان‌هایتان را تخلیه می‌کنید. اما احتمال دارد بعد از مدتی اطرافیان از شنیدن افکار منفی شما خسته شوند، در نتیجه شما نیز ترجیح می‌دهید ناراحتی‌های خود را اکثرا برای خود نگه دارید. 
راه دیگر برای کاهش اضطراب‌ها کسب مهارت‌هایی برای کنترل آن‌ها است. همچنین در مرتبه بعدی بهتر است به دنبال راهی اساسی برای درمان اضطراب‌های خود برآیید. مشاوران و درمانگران متخصص با استفاده از دانش خود در این زمینه به شما کمک می‌کنند تا ریشه‌های اضطراب را شناسایی کرده و راه‌های مقابله با آن‌ها را فرا بگیرید. 

راه‌هایی برای کاهش تاثیر اضطراب مادر بر جنین
ورزش روزانه به شما شادی و نشاط می‌بخشد و از میزان ترشح کورتیزول‌ (هورمون استرس) در بدن می‌کاهد.
برای کاهش استرس و اضطراب در دوران بارداری می‌توانید از ورزش‌ها، تکنیک‌های آرام سازی مانند یوگا و مدیتیشن و تمرین‌های تنفسی استفاده کنید. این روش‌ها به زایمان راحت‌تر نیز کمک می‌کنند.
سعی کنید به اندازه کافی استراحت کنید. نداشتن خواب کافی و با کیفیت و تغذیه نامناسب خود باعث تشدید علائم استرس می‌شوند و شما را در برابر محرک‌های استرس‌زا آسیب‌پذیرتر می‌کنند. از خوردن نوشیدنی‌های کافئین دار خودداری کنید.
بهتر است امیدوار باشید و با نگرش مثبتی به مسائل نگاه کنید. دیدگاه شما در میزان استرستان تأثیر می‌گذارد پس سعی کنید مثبت اندیشی را بیاموزید.
بچه دار شدن تغییری بسیار بزرگ در زندگی است و برای سازگاری با آن نیاز به کمک اطرافیان و دریافت حمایت وجود دارد. بنابراین با نزدیکان مورد اعتماد خود در مورد نگرانی‌هایتان صحبت کنید و از حمایت‌های آنان بهره‌مند شوید.