چگونه به سوگواران کرونایی کمک کنیم؟

فارس/ عدم آگاهي در ايام کرونايي و از دست دادن عزيزان بار رواني زيادي براي اطرافيان و خانواده سوگوار فراهم مي کند، چه اينکه اگر بدانيم چطور سوگواري کنيم ، مطمئنا فشار رواني کمتري را تحمل خواهيم کرد. پس از نزديک به سه ماه از حضور مهمان ناخوانده ويروس کوويد 19 در کشورمان يکي از مهمترين مسائلي که اين روزها به چشم مي آيد و افراد را دچار بحران هاي روحي و رواني کرده است، بحث سوگ و سوگواري است. خيلي از خانواده ها در اين ايام عزيزي را از دست داده اند و يا اينکه در اطرافشان کساني بودند که عزيز از دست داده اند ، با توجه به متفاوت بودن نوع سوگواري ها براي فوت شدگان ناشي از ويروس کرونا لازم مي باشد در اين زمينه مباحثي براي آگاهي عمومي افراد مطرح شود. *سوگ چيست؟ نکته نخست اين است که بدانيم اساسا سوگ چيست، يکي از زمان هاي سخت زندگي هر فردي از دست دادن عزيز يا عزيزانش محسوب مي شود، اين يک تجربه شايع انساني است چرا که همه ما روزي از اين دنيا رخت خواهيم بست اما از دست رفتن عزيزان در اطرافمان هميشه براي ما رنجي بي پايان بوده است. هر چند سوگ هميشه براي انسان ها اتفاق نمي افتد، ممکن است هر انساني با از دست دادن حتي يک شي، يک دارايي يا يک بخش از سلامتي دچار سوگواري شود. نوع سوگ به کيفيت رابطه افراد با يکديگر، شرايط روحي آنها، فلسفه زندگي و نوع مرگ مرتبط است. حال که در ايام کرونا به سر مي بريم براي هر يک از ما ممکن است اين اتفاق بيافتد که عزيزي را از دست بدهيم، مطمئنا از دست دادن يک عزيز بر اثر کرونا براي ما بحران هاي زيادي را به همراه دارد. *تفاوت سوگواري معمولي و سوگ ناشي از کرونا در حالت معمول با از دست دادن يک فرد از خانواده يا آشنايان افراد به دور هم جمع مي شوند، در مراسم خاکسپاري شرکت مي کنند، پس از آن در کنار هم و بر شانه هاي هم اشک مي ريزند و تا چند مدت فرد عزيز از دست رفته را اطرافيان تنها نمي گذارند چرا که او دوست دارد درباره عزيزش صحبت کند، اشک بريزد و از خاطرات او تعريف کند و از اين طريق خود را تخليه کند. اما تفاوت سوگ کرونا با يک سوگ معمولي اين است که به دليل شرايط بهداشتي متأسفانه امکان حضور اطرافيان در مراسم خاکسپاري فراهم نمي شود ، حتي اطرافيان در مجالس ختمي شرکت نمي کنند و اصلا مجلس ختمي برگزار نمي شود، خانواده دور هم جمع نمي شوند و با هم اشک نمي ريزند و صحبت نمي کنند، اينها همه فشارهاي رواني است که بر عزيز از دست رفته ها و سوگواران انرژي منفي مضاعفي را ايجاد مي کند و به نوعي حمايتي اجتماعي و روانشناختي از سوي افراد بر سوگواران هموار نمي شود. خانواده اي را در اين ايام مثال مي زنيم که مادر خانواده چند روزي دچار سرفه و تب شده که اعضاء خانواده فکر مي کردند سرما خوردگي است، پس از چند روز حال او به وخامت گذاشته مي شود، او را با اورژانس به بيمارستان مي برند، اجازه نمي دهند اعضاي خانواده او را ملاقات کنند و بعد از چند روز تلفني به اعضا اطلاع مي دهند که مادرشان فوت کرده و اعضاي خانواده فقط مي توانند داخل ماشين و از دور خاکسپاري او را بدون هيچ دوست و آشنا و فاميلي تماشا کنند. بعد از مراسم هم اين خانواده باز جدا مي شوند و هر يک در منزل خود بسر مي برند در حاليکه مي توانستند با رعايت فاصله اجتماعي در کنار هم باشند ، اشک بريزند و خود را تخليه کنند. عدم آگاهي در اين ايام مي تواند بار رواني زيادي را براي افراد ايجاد کند چه اينکه اگر بدانيم براي سوگواري و حتي کمک به سوگواران چه کارهايي مي توانيم انجام دهيم تا هم خود تخليه شده و هم اينکه به ديگران در اين راستا کمک کنيم، خيلي تأثيرگذار است. دکتر علي صاحبي، واقعيت درمانگر نام اين نوع سوگ را «سوگ طي نشده» مي گذارد و در اين باره مي گويد: سوگ طي نشده با انواع سوگ هاي معمولي که ما براي خاکسپاري ها حضور پيدا مي کنيم، حتي سوگ ناشي از خودکشي يک فرد يا مفقود شدنش متفاوت است و يک دسته جديد محسوب مي شود که نام آن را سوگ طي نشده مي گذارم. *چگونه به خانواده هاي سوگوار کرونايي کمک کنيم: مهمترين راهکار براي مداخله معمولي نسبت به کسي که عزيزي را از دست داده و براي اينکه احساس امنيت و ارزشمندي خود را داشته باشد اين است که با سوگواران همدلي کنيم ـ چرا که ممکن است افراد در اين شرايط احساس گناه هاي مختلفي داشته باشند ـ مثل اينکه چرا به فرد از دست رفته بيشتر کمک نکرده اند، چرا دچار اين ويروس شد، چرا و چراهاي بيشتر اين است که فرآيند سوگواري را براي آنها تسهيل کنيم و در مقابلش فقط يک حمايت باشيم و با آنها همدلي کنيم. به طور مثال درباره خوبي هاي فرد از دست رفته صحبت کنيم نه اينکه بگوييم درباره اش صحبت نشود يا اصلا سوال نشود. منتها بايد دقت کنيم سوالي که مي پرسيم در اين راستا نباشد که چرا فوت کرد؟ يا چرا ويروس گرفت او که هميشه رعايت مي کرد؟ چرا دير به بيمارستان رسيد يا اينکه اصلا چرا به بيمارستان رفت و سوالاتي از اين دست که خانواده فرد سوگوار را دچار چالش ذهني مي کند. بنابراين تمام تلاشمان اين باشد که براي کساني که عزيزي از دست داده اند يک شانه براي اندوه باشيم. نکته مهم ديگر اين است که توصيه منطقي در اين زمان به هيچ عنوان جواب نمي دهد مثلا اينکه اجازه ندهيم فرد سوگوار گريه کند و بگوييم گريه نکن! بلکه صحيحش اين است که اجازه دهيم افراد تخليه هيجاني شوند، راحت سوگواري کنند و درباره عزيز از دست رفته شان خاطره تعريف کنند . حتي اگر مي توانيم به ملاقات حضوري آنها برويم و فاصله استاندارد را رعايت کرده و برايشان يک گوش باشيم و اجازه دهيم صحبت کنند، گريه کنند و حتي فرياد بزنند در صورتي که امکانش را هم نداريم با آنها تماس بگيريم از تصويري تا صوتي و حتي يک پيامک هم مي تواند براي آنها مثمرثمر باشد و باعث مي شود فکر کنند که تنها نيستند. نکته ديگر اينکه گروه هاي سوگواري در فضاي مجازي تشکيل دهيم مثلا اگر يک فردي از اعضاي فاميلمان فوت کرده همه اعضا را به يک گروه جديد فاميلي دعوت کنيم، مثلا نام گروه مرحوم خانم يا آقاي الف و به صورت مجازي مجلس ختم برگزار کنيم و براي از دست رفته فاتحه و قرآن بخوانيم همه اينها دل خانواده هاي سوگوار را شاد مي کند و باعث مي شود که بدانند اگر در اين شرايط عزيزشان فوت کرده اما دعاي خير بقيه بدرقه راه او است و بقيه با او همدل هستند، چنين کاري براي خانواده هاي مذهبي خيلي تأثيرگذار است . براي عزيز از دست رفته قرآن بخوانيم و شمع روشن کنيم و با تهيه فيلم و عکس براي خانواده ايشان بفرستيم تا تسکيني براي روحشان باشد و پيام هاي محبت آميز را فراموش نکنيم. *راهکارهاي مديريت آلام سوگواران کرونايي نخستين نکته براي فردي که عزيزي را در اين ايام کرونا از دست داده اين است که بدانيم کرونا يک داغ نيست کرونا هم چون بيماري هاي ديگر است از سکته قلبي و مغزي تا ساير بيماري ها که ممکن است عده اي را به کام مرگ برده و عده اي را نبرد. بنابراين با بيمار کرونايي راحت کنار بياييم و احساس بد نسبت به فوت عزيزمان از اين بيماري نداشته باشيم چرا که تفسير ما از اين اتفاق اثر مثبت بر حال ما خواهد داشت. نکته دوم که البته درباره همه مرگ ها صدق مي کند، اين است که بدانيم عزيز ما از ما جدا نشده است درست است که از اين دنياي فاني رفته، ولي هميشه در کنار ما است فقط سطح بودن او متفاوت شده است و ما مي توانيم حضور او را هميشه در کنار خود حس کنيم. سوم اينکه استراتژي هاي جمعي براي خود ايجاد کنيم و به تنهايي سوگواري نکنيم درست است که در اين ايام نمي توانيم مجلس ختم جمعي برگزار کنيم اما نخست اينکه بپذيريم اين مرگ اتفاق افتاده و آن را تأييد کنيم تا شرايطمان بحراني نشود و بعد از آن به سمت حمايت هاي اجتماعي قبلي خود برويم و خودمان را در ذهنمان حبس نکنيم. با ديگر عزيزانمان صحبت کنيم و سوگواري جمعي تلفني يا حتي پيام هاي تصويري دسته جمعي داشته باشيم، درباره عزيز از دست رفته مان صحبت کنيم و اينکه گاهي اجازه دهيم برخي دوستانمان به ديدارمان بيايند يک مبل يا يک صندلي نزديک ترين جاي خانه به درب بگذاريم و خودمان هم با فاصله بنشينيم و ديگران را ملاقات کنيم و در تنهايي حبس نشويم. نکته ديگر اين است که حتما در منزل براي عزيزانمان شمع روشن کنيم، خاطرات آنها را زنده کنيم و به يادشان قرآن بخوانيم و عکسشان را در خانه نگه داريم، اگر اهل شعر بودند به يادشان شعر بخوانيم، حتي در تماس هاي تصويري مان براي ديگران آن اشعار را بخوانيم، يا حتي موسيقي غمناک گوش بدهيم و گريه کنيم و با رعايت بهداشت دور هم باشيم، حتي شده زمان کوتاهي اي مناسکي را به جا بياوريم. يادمان باشد که مرگ هر عزيزي چون قرار گرفتن ما روي امواج است ابتدا اين امواج براي ما که عزيز از دست داده ايم سهمگين است اما هر چه که بگذرد اين امواج با نزديک تر شدن به ساحل از شدتش کمتر مي شود بنابراين مرگ ناشي از کرونا نيز چون مرگ هاي ديگر است و ابتدا هيجان زياد منفي براي ما دارد اما اگر اين هيجانات را با ديگران در ميان بگذاريم، از شدت آن کاسته مي شود. بنابراين قليان احساسات ما طبيعي است بايد صبور باشيم. اين را بايد به ياد داشته باشيم که مقصر جلوه دادن خودمان دردي از ما دوا نمي کند تنها افکار منفي بيشتر را به ذهنمان متبادر مي کند و بيش از قبل دچار عذاب وجدان و اذيت مي شويم. اين دوران براي همه گذرا است حتي کساني که عزيز از دست داده اند و درست است که شرايط سختي براي آنها مي باشد اما اين را بايد بدانيم که از آن گذر مي کنيم و نبايد به خاطر از دست دادن يک عزيز ساير عزيزانمان را ناديده بگيريم و آنها را دچار عذاب و ناراحتي بيشتر کنيم بلکه ساير نقش هايمان به عنوان همسر، فرزندان يا پدر خانواده را در نظر داشته باشيم. و در پايان شکرگذاري از داشته ها و خوبي ها مي تواند افکار منفي و اذيت کننده را در اين دوران از ما دور تر کند و دست مهرباني خود را از خودمان نگيريم حتي اگر کسي نباشد که ما را تسلي دهد خودمان مي بايست ياور خودمان باشيم و چون يک دست مهربان دور گردن خودمان اين ايام را به سلامت سپري کنيم. *با کودکان سوگوار چطور رفتار کنيم همه مباحثي که پيش از اين مطرح شد را مي توان درباره بزرگسالان و افراد بالغ مطرح کرد آنچه براي کودکان نابالغ و کوچک که عزيزانشان را از دست داده اند در اين بخش قابل طرح است: 1-واقعيت را به زبان ساده در پاسخ به سوال کودک بيان کنيم. فرد مرده نفس نمي کشد، گرسنه نمي شود، سردش نمي شود و بر نمي گردد. 2-به او بگوييد بقيه اعضاي خانواده هم فرد فوت شده را از دست داده اند او تنها کسي نيست که عزيزي را از دست داده است. 3-به کودکان اطمينان دهيد که در کنار او هستيد و هر زمان به کمک نياز داشته باشند به او نزديک هستيد. 4-درباره پرسش هاي او به سادگي پاسخ دهيد برايش توضيح دهيد که عزيز از دست رفته ديگر کنار او نيست و نمي تواند برگردد و کسي هم نمي تواند راجع به اين موضوع کاري کند. 5-بهتر است اجازه دهيم کودکان با مقوله هاي از دست دادن و پير شدن آشنا شوند. به او بگوييد بقيه اعضاي خانواده هم فرد فوت شده را از دست داده اند و او تنها کسي نيست که عزيزي را از دست داده است. 6-به کودک نگوييم که خدا او را از ما گرفت يا تو را از آسمان نگاه مي کند يا به خواب رفته و بيدار نمي شود. همراه او آلبوم عکس هاي خانوادگي و آلبوم خودش را مرور کنيد. در نهايت هرگز از کودک نخواهيد عزيز از دست رفته را فراموش کند.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد

instagram.com/akharinkhabar