خراسان/ پدرم به تازگي فوت شده است. او در 68 سالگي سکته کرد و حتي نتوانستيم برايش يک مراسم ساده بگيريم و خيلي از اين موضوع ناراحتم و عذابوجدان دارم. هرکسي هم من را ميبيند، اولش ميپرسد که پدرتان کرونا داشت که مرحوم شد يا نه؟ از اين سوال هم بدم ميآيد و بيشتر اذيت ميشوم. حالا مشکلم اين است که دچار افسردگي شدم و حالم اصلا خوب نيست.
پاسخ
با سلام خدمت شما خواننده گرامي و عرض تسليت براي فوت پدر گراميتان. از آنجا که هنوز يک ماه از فوت پدر خود من نيز به علت عارضه قلبي، نميگذرد دقيقا آن چه را که بيان کرديد، از جمله برگزار نکردن مراسم و واکنشهاي مردم را به خوبي درک ميکنم. اما در زندگي مسائلي وجود دارد که خارج از حيطه کنترل ماست و به اصطلاح چارهناپذير است. مرگ عزيزان هم متاسفانه از اين دست است. در اين بحرانها معمولا بعضي از واکنشهاي ديگران به جاي کمک، بيشتر باعث رنجش فرد داغدار ميشود، چون ديگران در مواجهه با مرگ انساني ديگر، ناخودآگاه به مرگ خويش فکر مي کنند و با بيان چند جمله کليشهاي قصد دارند سريع خود را از شر اين افکار آزاردهنده خلاص کنند. به عبارت ديگر آن ها ميخواهند بين شرايط خود و فرد متوفي فاصله برقرار کنند و به خود بگويند که من مانند او نيستم.
امروزه بيماري کرونا به نوعي يادآور مرگ است. پس اگر فرد فوت شده کرونا نداشته، آنها آسايش خاطر بيشتري را تجربه ميکنند ولي اگر کرونا باعث فوت فردي که ميشناختيم باشد، گويا خطر بيماري يک گام بزرگ به ما نزديکتر شده است. پس آنها در سوال از علت فوت پدرتان، دنبال آرام کردن خود هستند، گرچه که اين به قيمت آزار بيشتر شما و خانوادهتان تمام ميشود.
مراحل سوگ معمولا 2 ماه طول ميکشد
موضوع بعدي واکنش سوگ است که به صورت طبيعي بازه زماني چهل روز تا دو ماه را در بر دارد. شما به زمان دقيق فوت پدرتان اشاره نکردهايد اما اگر هنوز دو ماه نشده است، هر واکنشي از جمله احساس افسردگي، اضطراب، ترس و نگراني افراطي بابت سلامت ديگر عزيزان، بدخوابي و هر چيزي از اين دست طبيعي است. سوگ چند مرحله دارد: انکار، عصبانيت، چانهزني با سرنوشت، افسردگي و در نهايت پذيرش. انتظار بر اين است که در برههاي دو ماهه اين مراحل طي شوند.
خودتان را سرزنش نکنيد
نکته ديگر در سوگ احتمال وجود عذاب وجدان نسبت به فرد متوفي است.
اگر احساس کنيم نسبت به او کم کاري يا بدرفتاري کردهايم، واکنش سوگ از دوري و دلتنگي تبديل به سرزنش خود خواهد شد که بسيار طولاني و رنجآور است. اميدوارم شما دچار اين عذاب وجدان نسبت به پدر بزرگوارتان نباشيد ولي اگر به هر دليلي وجود دارد، توصيه ميکنم يک نامه براي او بنويسيد و حرفهايي را که در دل داريد مطرح و از او حلاليت طلب کنيد. در ضمن، برگزاري مراسم سوگواري و ختم براي گذر از اين بحران بسيار موثر است. متاسفانه همهگيري کرونا اين امکان را از شما و خانواده خود من سلب کرد اما فراموش نکنيد که يادآوري عزيزان از دست رفته در هر زمان و مکان و هر روشي امکانپذير است.
صحبت روزمره از خاطرات عزيز از دست رفته به ويژه با اعضاي خانواده، بسيار مفيد و مرهم درد سوگ است. متاسفانه در خيلي از موارد با فرض اينکه اگر درباره عزيز سفر کرده صحبت کنيم داغ خود و ديگران تازه ميشود، خانواده داغدار درگير سکوتي دردناک نسبت به عزيز از دست رفته ميشوند. اين سکوت و صحبت نکردن درباره خاطرات و کردارهاي او باعث کندتر شدن پذيرش ميشود زيرا قرار نيست عزيزان از دست داده را فراموش کنيم، بلکه بايد ياد بگيريم چگونه بدون حضور فيزيکي آنها و با خاطرات و ياد آن ها زندگي را ادامه بدهيم.
نويسنده : دکتر مهدي سودآوري | روان شناس و مدرس دانشگاه
بازار