کرونا با روان کودکان چه می کند؟

جام جم

بروزرسانی 1399/05/22 - 20:30

جام جم/ دنياي شاد و رنگارنگ فرزندان کوچک ما در دوران شيوع بيماري کوويد-۱۹ رنگ ديگري به خود گرفته است؛ رنگي از جنس ترس، اضطراب، نداشتن ارتباط با اقوام و دوستان، خارج نشدن از خانه و بازي نکردن در فضاهاي عمومي. جالب اينجاست چنين فضاي تلخي که حتي درک ماهيت آن از توان کودکان خارج است، جدا از تغييرات ناگزيري که ويروس کرونا بر تمام ابعاد زندگي ما تحميل کرده، ناشي از رفتارهاي کنترل نشده والدين است. شايد ساده ترين و موثرترين رفتاري که والدين در دوران فاصله گذاري اجتماعي ناشي از شيوع کرونا مي توانند براي کاهش اضطراب و کنترل استرس فرزندان کوچک شان در پيش بگيرند اين باشد که از آنها بخواهند نکات بهداشتي را بيش از پيش رعايت کنند. بدون آن که از بيمار شدن خود يا والدين شان بترسند. مهارت کنترل استرس در بحران ها کار سختي است اما به صورت اکتسابي از والدين به فرزندان منتقل مي شود. همين مسائل موجب شد با دکتر ناهيد کرماني، روان شناس گفت وگو کنيم تا از او بپرسيم چگونه از فرزندان در بحران کرونا از نظر رواني مي توان حمايت کرد.

چگونه والدين در بحران ها به ويژه در شرايط کنوني بحران شيوع کرونا از فرزندان کوچک خود از نظر رواني بايد حمايت کنند؟
زماني که فرزندان کوچک تر در بحراني مثل کرونا قرار مي گيرند ابتدا بايد نکات بهداشتي را به آنها آموزش دهيم. به اين ترتيب حتي کودکان پيش دبستاني ياد مي گيرند در شيوع کرونا از خودشان مراقبت بهداشتي داشته باشند. يعني به موقع دست شان را بشويند و حتي در مکان هاي خارج از خانه بتوانند از خودشان محافظت کنند. وقتي که از مواد خوراکي استفاده مي کنند به بهداشت شان توجه داشته باشند و... اينها از مهم ترين مسائلي است که بايد والدين آموزش دهند و به زبان ساده، گويا و روشن به کودکان خود ياد دهند.

جدا از چالش هاي بهداشتي آيا مي شود فرزندان را از استرس هاي ناشي از مشکلات اقتصادي پيش آمده در دوران شيوع کرونا در خانواده ها مصون نگه داشت؟ براي تعامل بيشتر با شرايط بد اقتصادي چگونه مي توان فرزندان را هدايت کرد؟
زماني که ما در فشارها و بحران هاي اقتصادي هستيم، حتما آموزش مسائل اقتصادي و آموزش مديريت سرمايه ها و استفاده از چهار سرمايه اصلي يعني سرمايه انساني، اقتصادي، اجتماعي و روانشناختي براي کنترل فشارها بر اعضاي خانواده و از جمله فرزندان بسيار ضرورت دارد.
بهره مندي از سرمايه انساني يعني با افرادي که در کنار خودمان داريم و مي توانيم با آنها دوست باشيم، تعامل بهتري داشته باشيم که اين تعامل مي تواند ميزان تاب آوري ما را تحت الشعاع خودش قرار دهد. زماني که بچه ها ياد بگيرند با اقوام نزديک صلح بيشتري داشته باشند حال بهتري را تجربه مي کنند. آنها ياد مي گيرند در بحران ها وجود اين افراد چقدر ارزشمند بوده و مي تواند حال آنها را بهتر کند. با آموزش مفهوم «سرمايه اجتماعي» مي توان به فرزندان آموزش داد چطور مي توانند مهارت هاي بهتري را براي تعامل با اجتماع داشته باشند و از فضاي مجازي و فضاهاي مختلف براي رسيدن به اين هدف استفاده کنند. بهره مندي از سرمايه اقتصادي نيز به ما مي آموزد چطور مي توانيم مهارت ها و کارآمدي هاي خود را افزايش دهيم تا در شرايط بحراني خسته و فرسوده نشويم و مهارت هاي درآمدزايي براي خود ايجاد کنيم.

والدين اين مهارت ها را چطور به فرزندان آموزش دهند؟
آموزش اين مهارت از طريق مشاهده عملکرد والدين در فرزندان نهادينه مي شود که با گذشت زمان و در سال هاي بعدي زندگي مي توانند از آن بهره بگيرند. والدين با بهره گيري از نرم افزارها و خدمات فضاي مجازي مي توانند به صورت کاملا مستقل و در عين تعامل با ديگران براي ورزش و سرگرمي خود و فرزندان شان استفاده کنند.

به نظر مي رسد در روزهاي بحراني کنوني، سرمايه روانشناختي بيش از ابعاد ديگر در کنترل استرس و اضطراب والدين و به دنبال آن فرزندان خانواده موثر است. تقويت قواي روانشناختي چگونه براي گذر از بحران ها به اعضاي خانواده کمک مي کند؟
زماني که سرمايه روانشناختي ما خوب باشد و مضطرب و افسرده نباشيم و قبل از مشکل و بحران به فکر سلامت خودمان باشيم، وقتي در بحران قرار مي گيريم تاب آوري بسيار بهتري را خواهيم داشت. بحران ها زنگ خطرهايي هستند که به ما آموزش مي دهند به جاي قهر کردن ها، طرد کردن ها، ناسازگاري با طبيعت، خود و ديگران بايد به سازگاري با ديگران و طبيعت برسيم. اگر بتوانيم سرمايه هاي خود را در چهار بعدي که گفتم و از جمله ابعاد روانشناختي افزايش دهيم، تاب آوري مان نيز در مواقع بحران زياد مي شود و همين آموزه ها را مي توانيم به فرزندان مان منتقل کنيم.

والدين چگونه بايد برنامه هايي را براي سرگرمي و شادي فرزندان در اين شرايط در خانه فراهم کنند؟
در زمينه شادي و نشاط بايد به فرزندان مان آموزش دهيم با نزديکان و برادر و خواهر خود روابط بهتري داشته باشند.
به اين ترتيب، فضاي بهتري براي بازي و سرگرمي خواهند داشت. همچنين اگر ياد بگيريم از فضاي مجازي و وبگاه هاي مورد تاييد براي ديدن فيلم ها و انيميشن هاي خوب بهره بگيريم، مي توانيم فضاي پر نشاطي را در خانواده براي فرزندان فراهم کنيم.