با کودک عصبانی و پرخاشگر چگونه برخورد کنیم؟

ايسنا/ يک روانشناس گفت: براي برخورد با کودکان پرخاشگر راهحلهاي متعددي وجود دارد که بايد آنها را امتحان کرد.
مريم کرمي اظهار کرد: عليرغم اينکه پرخاشگري نوجوانان و يا کودکان براي والدين ناخوشايند بوده، اما اين امر در فرايند رشد کودک ۵ ساله کاملاً عاديست. در حقيقت، تقريباً هر کودکي در اين سن اسباببازي دوست خود را ميدزدد، لگد ميزند، مشت ميزند، يا گاه به گاه داد ميزند که برخي اوقات دليل اين امر يک ترس ساده است.
وي ادامه داد: براي مثال اگر کودک شما احساس ميکند که از جانب کس ديگري به حاشيه رانده ميشود ممکن است از کوره در برود. ديگر محرکها بيشتر به شرايط پيشآمده بستگي دارند تا به غريزه. در نهايت، کودک مهدکودکي شما در حال تنظيم خود با يک برنامهي جديد استرس زا و يادگيري مهارتهاي جديد است.
وي ممکن است به راحتي از هرچه که سعي ميکند انجام دهد عصباني شود و عصبانيت خود را سر همکلاسياش خالي کند و برخي اوقات کودک شما فقط خسته و گرسنه است، دقيقاً نميداند چهکار بايد کند، لذا با فرياد، دعوا يا خشم به اين وضعيت واکنش نشان ميدهد.
کرمي با اشاره به اينکه کودک پنج ساله به زودي بر قسمت عمده رفتار پرخاشگرانه خود غلبه خواهد کرد، بيان کرد: در پنج سالگي، مهارتهاي زباني کودک تا حد زيادي توسعه يافته است و ميآموزد که ميتواند به جاي مشت و لگد از کلمات براي حل مسائل خود استفاده کند، همچنين به واسطه آزمون و خطا و کمک شما ميآموزد که از حرف زدن و بحث در مورد يک مسئله نتيجه بهتري ميگيرد تا از نزاع و درگيري فيزيکي، در اين حين همچنان لازم است که کودک خود را به سمت رويکردي عاري از پرخاش به زندگي راهنمايي کنيد و چشم به راه مسائل عميقتري باشيد که رخ ميدهند.
اين روانشناس با اشاره به اينکه براي مقابله با پرخاشگري کودکان راهکارهاي مختلفي وجود دارد، ادامه داد: پاسخ دادن سريع يکي از راهکارهاست، سعي کنيد وقتي کودکتان پرخاشگري ميکند سريعاً پاسخ دهيد، تا همان لحظه بداند که کار نادرستي انجام داده است، او را به مدت کوتاهي از وضعيت پرخاشگري خارج کنيد – براي يک کودک مهدکودکي ۵ دقيقه کافيست تا در رفتارش بازنگري کند.
همچنين ميتوانيد در واکنش به پرخاشگري او مجوز کاري را از او بگيريد: مثلاً ۱۵ دقيقه کمتر تماشاي تلويزيون يا پولتوجيبي کمتر. بهتر است که اين کار را هر دفعه انجام دهيد، تا کودک شما به طور کامل بداند که اين کاهشها به رفتار او بستگي دارد.
وي با اشاره به اينکه در برخورد با کودکان بايد با برنامه يکسان برخورد کرد، بيان کرد: تا جاي ممکن به طريقي يکسان به پرخاشگريهاي او پاسخ دهيد پاسخ کسلکننده و قابل پيشبيني شما الگويي پديد خواهد آورد که کودک شما آنرا تشخيص داده و انتظارش را خواهد داشت، در نهايت، پيش از اينکه مرتکب عملي اشتباه شود پيامدهاي آن را پيشبيني خواهد کرد.
کرمي با اشاره به اينکه در برخورد با کودکان بايد مثال بياوريد، عنوان کرد: مهم نيست که چقدر از دست او عصباني باشيد، سعي کنيد از داد زدن، برخورد فيزيکي، و بَد ناميدن وي خودداري کنيد، اين کار به جاي اينکه رفتار وي را تغيير دهد، به وي ميآموزد که پرخاشگري کلامي و فيزيکي راهي براي برخورد در زمان عصبانيت است، در مقابل با کنترل خشم خود و برخورد خونسردانه در مواقعي که پايش را از خط بيرون ميگذارد، به وي مثالي خوب از نحوهي برخورد ارائه دهيد.
اين روانشناس با بيان اينکه در اولين قدم بايد رفتار کودک کنترل شود، ادامه داد: حتي اگر در ملاء عام کاري کند که شما را آزار دهد، به برنامه جريمه خود وفادار بمانيد، اغلب بزرگترها وضعيت شما را درک ميکنند، در نهايت، همه چنين وضعيتي را تجربه کردهايم، اگر مردم به شما خيره شدند، سخني کنايهآميز بگوييد، چون «چه سن دوستداشتنياي؟!» و بعد آنطور که خود تشخيص ميدهيد وضعيت را اداره کنيد، در اين زمان ميتوانيد به او بياموزيد از شرايط و افرادي که موجب بروز پرخاشگري ميشوند اجتناب کند، تا زمانيکه راهي بهتر از مشت و لگدپراني براي اداره مسئله بيابد.
وي با اشاره به اينکه پرخاشگري کودکان علل و در مقابل راه درماني دارد، عنوان کرد: هنگاميکه کودک عصبانيت و خشم خود را کنترل ميکند او را تشويق و حس مسئوليت را در او تقويت کنيد، اگر پرخاشگري کودک شما به داراييهاي ديگري صدمه بزند يا خرابي به بار آورد، بايد خودش آن را درست کند، او ميتواند يک اسباببازي شکسته را با چسب بچسباند يا اشيايي را که در زمان عصبانيت پرت کرده است جمع کند، حتي ممکن است لازم باشد که از پول توجيبي خود براي جايگزيني يا تعمير شيء مورد نظر استفاده کند، اين کار را به عنوان يک تنبيه بروز ندهيد، بلکه آنرا نتيجهاي طبيعي از عملي پرخاشگرانه بدانيد، کاري که هرکسي که چيزي را شکسته باشد بايد انجام دهد.
کرمي ادامه داد: مطمئن شويد که کودکتان وقتي پايش را از حدود فراتر ميگذارد حتما عذرخواهي کند، حتي اگر مجبور باشيد خودتان وي را نزد فرد آسيبديده ببريد و تا زمانيکه عذرخواهي کند صبر کنيد، اين کار او ممکن است در وهلهي اول رياکارانه به نظر بيايد، اما درس مورد نظر را در نهايت خواهد آموخت.
اين روانشناس با اشاره به اينکه بايد وقت تماشاي تلويزيون کودکتان را کاهش دهيد، عنوان کرد: کارتونها و ديگر برنامههاي به ظاهر معصومانه کودکان گاه سرشار از داد و فرياد، تهديدها، هل دادنها، يا برخوردهاي فيزيکي هستند، پس سعي کنيد به برنامههايي که تماشا ميکند نظارت داشته باشيد، مخصوصاً اگر پرخاشگر شده باشد.
وي ادامه داد: اگر در يک برنامه اتفاقي ميافتد که شما نميپسنديد، در موردش با او حرف بزنيد: «ديدي چطور پسره اون يکي رو هل داد تا چيزي رو که ميخواست بگيره؟ اين اصلا کار خوبي نيست، هست؟» اين درحالي است که امروزه کودکان ما در جلوي تلويزيون رها ميشوند.
کرمي با بيان اينکه حل پرخاشگري در کودک کاري پيچيده است و به صبر و حوصله نياز دارد، افزود: به جاي اينکه تنها وقتي که وي کار بدي ميکند به وي توجه نشان دهيد، سعي کنيد وقتي کار خوبي ميکند نيز او را تشويق کنيد، بهعنوان مثال وقتي از او ميخواهند نوبت بازي را به ديگري بدهد، به جاي اينکه موس را از جايش بکند جاي خود را به کودک ديگري که منتظر است ميدهد، بگوييد که چقدر به او افتخار ميکنيد، به او نشان دهيد که کنترل نفس و حل دعوا رضايتبخشتر از برخورد فيزيکي با ديگر کودکان است و نتايج بهتري در پي دارد.
اين روانشناس با اشاره به اينکه برخي کودکان در مقايسه با ديگران مشکل پرخاشگري بيشتري دارند، افزود: اگر رفتار کودک مهد کودکي شما مداوم و شديد است، در کارهاي مدرسه و ديگر فعاليتهاي گروهي مزاحمت ايجاد ميکند، يا به حملههاي فيزيکي به کودکان يا بزرگسالان ديگر ميپردازد، با دکتر او مشورت کنيد، به کمک هم ميتوانيد به ريشهي مشکل پي ببريد و تصميم بگيريد که آيا مراجعه به يک روانشناس يا روانپزشک لازم است يا نه، برخي اوقات يک مشکل يادگيري تشخيص داده نشده يا اختلال رفتاري پشت اين عصبانيت و خشم قرار دارد؛ برخي اوقات هم مشکل به خانواده يا مسائل عاطفي بازميگردد، منبع مشکل هرچه باشد، مشاور ميتواند به کودک شما در مديرت احساساتي که به پرخاشگري ميانجامد کمک و به او ياد دهد که چگونه آن احساسات را در آينده کنترل کند.
وي تأکيد کرد: حل مشکل پرخاشگري در کودک کاري پيچيده است و به صبر و حوصله زياد نياز دارد، اما با کمک گرفتن ميتوانيد به نحو بهتري به هدايت عاطفي مورد نياز او بپردازيد تا رفتار ناشايست خود را پشت سر بگذارد.