مجله پزشکي دکتر سلام/ به غدد گردني توده گردن نيز مي گويند، اين توده ها مي توانند بزرگ و قابل مشاهده يا بسيار کوچک باشند. بيشتر توده هاي گردن خطرناک نيستند. بسياري از آن ها خوش خيم و غير سرطاني هستند. امّا يک غده يا توده گردن مي تواند نشانه اي از بيماري جدي چون عفونت يا رشد غدد سرطاني باشد. اگر شما داراي غده گردني هستيد، پزشک شما بايد سريعاً آن را مورد ارزيابي قرار دهد. اگر حجم يا توده ناشناخته اي در گردن شما ديده مي شود در مراجعه به پزشک معالج درنگ نکنيد.
شرايطي که باعث ايجاد توده گردن مي شوند
عوامل بسياري مي تواند باعث ايجاد توده هاي گردني شوند. در ادامه ليست 19 مورد از علل اين توده ها را مي بينيد.
توده گردن مونونوکلئوز عفوني
مونونوکلئوز عفوني معمولاً در اثر ويروس اپستين بار (EBV) ايجاد مي شود.
اين غده عموماً در ميان دانش آموزان دبيرستاني و دانشجويان رايج تر است.
علائم آن شامل تب، تورم غدد لنفاوي، گلو درد، سردرد، خستگي، تعريق در شب و بدن درد است.
اين علائم ممکن است تا دو ماه باقي بمانند.
گرهک تيروئيد
اين توده ها به شکل جامد يا پر شده از مايع هستند و در غده تيروئيد رشد مي يابند.
اين نوع از غدد بر اساس شرايطي که هورمون هاي تيروئيد را توليد مي کنند (مثلاً در سرما، گرما يا داغي) دسته بندي مي شوند.
گرهک هاي تيروئيد معمولاً بي خطر هستند اما ممکن است نشانه اي از سرطان يا اختلال در سيستم ايمني بدن باشند.
غدد تيروئيد در حالت ناصاف يا متورم، باعث سرفه و درشت شدن صدا شده و در گردن ايجاد درد مي کنند و از ديگر نشانه هاي آن دشواري در بلعيدن غذا و تنفس مي باشد.
علائم اين بيماري مي تواند نشان از پر کاري يا کم کاري تيروئيد باشد.
توده گردن کيست شاخهاي (Branchial Cleft)
اين نوع از کيست نوعي نقص مادر زادي است که در آن يک توده در يک يا هر دو طرف گردن و يا در پايين ترقوه شکل مي گيرد.
اين توده در زمان رشد جنيني ايجاد شده و در بافت گردن جاي مي گيرد و در حالت عادي ديگر رشد نمي کند.
در اکثر موارد اين نوع از کيست گردني خطرناک نيست امّا ممکن است باعث تحريک يا عفونت پوست شده و در موارد بسيار کمياب منجر به سرطان شود.
از علائم آن مشاهده گودي يا توده بر روي گردن کودک يا علامتي بر روي گردن يا بالاي شانه است و مي تواند کمي پايين تر از ترقوه نيز اين علائم ديده شود.
ديگر علائم شامل تخليه مايعات از گردن کودک و تورم يا حساسيت هايي است که معمولاً با عفونت در ناحيه تنفسي فوقاني همراه است.
گواتر
به رشد غيرطبيعي غده تيروئيد گواتر گفته مي شود.
اين بيماري ممکن است خوش خيم بوده يا با افزايش يا کاهش هورمون تيروئيد همراه باشد.
گواتر ممکن است به صورت پخش يا متمرکز باشد.
بزرگي گواتر ممکن است باعث دشواري در بلعيدن غذا يا تنفس شود، به علاوه سرفه، خشونت، سرگيجه در زمان قرار دادن بازو بالاي سر، از ديگر علائم آن است.
ورم لوزه
اين بيماري نوعي عفونت ويروسي يا باکتريايي است که باعث تورم غدد لنفاوي لوزه مي شود.
علائم شامل گلو درد، دشواري در زمان بلعيدن غذا، تب، لرز، سردرد و سختي تنفس است.
تورم و حساسيت لوزه ها و نقاط سفيد يا زرد بر روي آن ها مي توانند از ديگر نشانه هاي ورم لوزه باشد.
بيماري هاجکين يکي از انواع توده گردن
رايج ترين علامت آن تورم بدون درد غدد لنفاوي است.
اين بيماري مي تواند عامل ايجاد تعريق هاي شبانه، خارش پوست يا تب بدون دليل باشد.
خستگي، کاهش وزن ناخواسته يا سرفه هاي اجباري از ديگر علائم اين بيماري هستند.
لنفوم غير هاجکين
لنفوم غير هاجکين نوعي از گروه سرطان هاي مرتبط با گلبول هاي سفيد خون است.
علائم در نوع کلاسيک B آن شامل تب، تعريق شبانه و لاغري ناخواسته است.
ديگر علائم ممکن شامل تورم بدون درد غدد لنفاوي، بزرگ شدن کبد، بزرگي طحال، خارش و جوش در پوست، خستگي و ورم شکمي است.
سرطان تيروئيد
اين سرطان زماني رخ مي دهد که سلول هاي نرمال درون تيروئيد، غير نرمال شده و شروع به رشد غير قابل کنترل نمايند.
اين بيماري شايع ترين نوع سرطان غدد درون ريز است و چندين نوع دارد.
علائم اين بيماري شامل ورم در گردن، سرفه، کلفتي صدا، درد در گردن يا گلو، دشواري در بلعيدن غذا، تورم غدد لنفاوي در گردن و تورم يا موج دار شدن غده تيروئيد مي باشند.
تورم غدد لنفاوي
در اين بيماري غدد لنفاوي در اثر بيماري ها و عفونت، داروها و استرس يا در موارد کمياب سرطان يا بيماري اختلال خود ايمني، متورم مي شوند.
غدد متورم ممکن است بدون درد يا حساسيت باشند و در يک يا چند نقطه از بدن ديده شوند.
مشاهده غدد کوچک، محکم و لوبيا شکل در زير بغل، زير فک، اطراف گردن، کشاله ران و يا بالاي استخوان ترقوه مي تواند از اين نوع باشد.
زماني که اندازه غدد لنفاوي بيشتر از 1 يا 2 سانت شود، به آنها متورم گفته مي شود.
ليپوم (تجمع بافت چربي) نوعي از توده گردن
اين نوع غدد به راحتي لمس شده و با فشار سر انگشت جابجا مي شوند.
اندازه آن ها کوچک است و در زير پوست ظاهر شده و کمرنگ يا بيرنگ هستند.
اين نوع غدد معمولاً در گردن، پشت يا بر روي شانه ها مشاهده مي شوند.
در صورتي که به علت رشد به اعصاب بدن برسند دردناک مي شوند.
اوريون
اوريون يک بيماري به شدت مسري است که از طريق ويروس اوريون ايجاد شده و با بزاق دهان، ترشحات بيني و ارتباط نزديک با فرد بيمار به راحتي سرايت مي کند.
تب، خستگي، دردهاي بدني، سردرد و بد خلقي علائم رايج اين بيماري هستند.
التهاب غدد بزاقي باعث تورم، فشار و درد بر روي گونه ها مي شود.
عوارض مبتلا شدن به اين بيماري مي تواند التهاب بيضه ها در مردان، يا در زنان التهاب تخمدان ها، مننژيت، آماس مخ، پانکراتيت و از دست دادن شنوايي به صورت دائمي باشد.
واکسيناسيون جلوي اين بيماري و عفونت ويروسي را گرفته و از عوارض مبتلا شدن به اين بيماري جلوگيري مي کند.
التهاب گلوي باکتريايي
التهاب گلوي باکتريايي به متورم شدن پشت گردن به علت عفونت باکتريايي يا ويروسي گفته مي شود.
اين بيماري باعث درد، خشکي يا احساس خراش در گلو شده و ديگر علائم آن تب، لرز، دردهاي بدني، گرفتگي بيني، تورم غدد لنفاوي، سر درد، سرفه، خستگي و يا حالت تهوع است.
طول مشاهده علائم بسته به ميزان عفونت مي باشد.
سرطان حنجره و توده گردن
اين بيماري شامل سرطان تارهاي صوتي، حنجره يا ديگر بخش هاي گلو مانند حلق و لوزه ها مي شود.
اين بيماري مي تواند به صورت سرطان سلولي يا آدنوکارسينوما ظاهر شود.
علائم بيماري شامل تغيير صدا، سختي در بلعيدن، کاهش وزن، درد گلو، سرفه، تورم غدد لنفاوي و خس خس کردن سينه باشد.
اين بيماري بيشتر در افرادي که سابقه مصرف دخانيات، استفاده بيش از حد الکل، کمبود شديد ويتامين آ، قرار گرفتن در معرض سنگ آزبست يا بيماري تبخال دهاني و بهداشت ضعيف دندان ها داشتند، بسيار شايع تر است.
کراتوز آکتينيک
اين عارضه معمولاً کوچکتر از 2 سانتيمتر و به اندازه پاک کن مداد است.
سختي، زبري و پوسته پوسته شدن در بخش هاي پوست نشانه هايي از اين بيماري است.
اين عارضه پوستي در بخش هايي از بدن که بيشتر در معرض آفتاب قرار گرفته اند (دست ها، بازوها، صورت، کف سر يا گردن) ديده مي شود.
اين عارضه معمولاً به رنگ صورتي است اما مي تواند قهوه اي، قهوه اي مايل به زرد يا خاکستري نيز باشد.
سرطان سلول هاي پايه اي (بازال)
مناطقي از پوست دچار تورم و سفتي شده و کم رنگ هستند. اين عارضه ممکن است شبيه زخم باشد.
اين عارضه پوستي، گنبدي شکل و به رنگ صورتي يا قرمز روشن بوده و در مرکز آن تمرکز رنگ بيشتر است (شبيه دهانه آتشفشان)
در زمان رشد آن، رگ هاي خون قابل مشاهده هستند.
به راحتي خونريزي کرده و از زخم مايع خارج مي شود و با گذشت زمان بهبود نمي يابند يا براي مدت کوتاهي از بين رفته و دوباره ظاهر مي شوند.
کارسيوم سلول سنگ فرشي و توده گردن
معمولاً در محل هايي که در معرض اشعه UV قرار دارند مانند صورت، گوش ها و پشت دست ها ديده مي شود.
سفتي و قرمزي در بخشي از پوست توسعه يافته سپس متورم شده و به رشد ادامه مي دهد.
در اين بيماري رشد ادامه پيدا مي کند، امکان خونريزي وجود دارد و با گذشت زمان بهبود نمي يابد. يا اينکه پس از بهبود موقت مجدداً ظاهر مي گردد.
ملانوا (تومر سياه رنگ قشر پوست)
اين بيماري جدي ترين نوع سرطان پوست است و بيشتر در افراد داراي پوست عادي رخ مي دهد.
خال خال هاي سياه آن در همه جاي بدن ديده شده و به طور غير طبيعي لبه دار و داراي شکل هاي نامتقارن و رنگ هاي متفاوت هستند.
اين عوارض در مدت زمان رنگ عوض کرده يا بزرگ تر مي شوند.
معمولاً اندازه اين عوارض بزرگ تر از يک پاک کن هستند.
سرخجه و ايجاد توده گردن
اين بيماري ويروسي با نام سرخک آلماني نيز شناخته مي شود.
دانه هاي صورتي يا قرمز رنگ اين بيماري ابتدا در صورت ديده شده سپس به تمام بدن سرايت مي کنند.
تب خفيف، تورم يا حسياست غدد لنفاوي، آب ريزش يا گرفتگي بيني، سر درد، درد عضلاني، چشم هاي ملتهب يا قرمز برخي از علائم رايج اين بيماري هستند.
اين بيماري براي زنان حامله بسيار خطرناک است و مي تواند باعث سندروم سرخجه مادرزادي در جنين شود.
اين بيماري به راحتي در واکسيناسيون رايج کودکي متوقف مي شود.
بيماري تب خراش گربه
اين بيماري از گاز يا خراش هاي گربه مبتلا به باکتري بارتونلا هنسلا ايجاد مي شود.
در اثر اين بيماري تاول يا برآمدگي در جاي خراشيدن يا گاز گربه ايجاد مي شود.
تورم غدد لنفاوي نزديک محل گاز گرفتگي يا خراش، تب خفيف، خستگي، سردرد، دردهاي بدني از علائم ديگر اين بيماري هستند.
توده گردن از کجا مي آيند؟
غده هاي گردن مي توانند سخت، نرم، حساسيتزا يا بدون حساسيت باشند. اين غدد مي توانند در زير يا درون پوست ايجاد شوند و انواع آن عبارتند از کيست سبابه، جوش کيستي يا غدد چربي. يک غده چربي در نتيجه رشد خوش خيم چربي ايجاد مي شود. به علاوه غدد گردني مي توانند منشاء در بافت ها يا اندام هاي گردن داشته باشند.
محل قرار گرفتن توده نقش مهمي در تشخيص عامل آن ايفا مي کند. از آنجا که عضلات، بافت ها و اندام هاي فراواني در اطراف گردن قرار دارند، محل هاي متفاوتي مي تواند وجود داشته باشد که غدد گردن از آن ها نشات مي گيرد. به عنوان مثال:
غدد لنفاوي
غده تيروئيد
غدد پاراتيروئيد که شامل 4 غده کوچک در پشت غده تيروئيد مي شوند
اعصاب حنجره اي، که عامل تحرک تارهاي صوتي هستند
عضلات گردن
ناي
محل تارهاي صوتي (حلقوم، حنجره)
مهره هاي گردني
غدد سمپاتيک يا پاراسمپاتيک در سيستم عصبي
شبکه بازويي که شامل سري عصب هايي مي شود که اندام هاي فوقاني شما را تامين کرده و علاوه بر آن ماهيچه ذوزنقهاي
غدد بزاقي
شريان ها و رگ هاي مختلف گردن
دلايل اصلي رايج براي ايجاد توده هاي گردن
بزرگ شدن غدد لنفاوي رايج ترين دليل احساس توده در گردن است. غدد لنفاوي شامل سلول هايي مي شوند که به بدن شما کمک مي کند در برابر عفونت ها مبارزه کرده و سلول هاي بدخيم و سرطاني را نابود کند. زماني که بيمار مي شويد، غدد لنفاوي شما مي توانند متورم شده و به جنگيدن با عفونت و بيماري کمک کنند. دلايل رايج ديگر براي بزرگي غدد لنفاوي عبارتند از:
عفونت هاي مربوط به گوش
عفونت هاي سينوس
ورم لوزه
گلو درد
عفونت هاي دنداني
عفونت هاي باکتريايي کف سر
بيماري هاي ديگري که مي توانند باعث ايجاد توده گردني شوند:
بيماري هاي مربوط به خود ايمني، سرطان و ديگر اختلالات غده تيروئيد، مانند گواتر در اثر کمبود يد، مي توانند عامل بزرگي بخش يا تمام غده تيروئيد شما باشند.
ويروس ها، از جمله اوريون مي توانند باعث تحريک و تورم غدد بزاقي شوند.
آسيب يا کجي مادرزادي گردن مي تواند يکي ديگر از عوامل توده گردن باشد.
سرطان
بيشتر توده هاي گردني خوش خيم هستند، اما احتمال سرطان نيز وجود دارد. براي بزرگ سالان، احتمال سرطاني بودن توده پس از سن 50 سالگي بيشتر مي شود. انتخاب سبک زندگي مانند مصرف دخانيات و الکل بيش از حد نيز مي تواند عامل اين سرطان باشد.
استفاده طولاني مدت از توتون و الکل دو عامل بسيار جدي در سرطان دهان و گلو هستند. اين امر به تائيد جامعه سرطان آمريکا رسيده است. يکي ديگر از عوامل اصلي ابتلا به سرطان هاي گردن يا گلو و دهان، مي تواند تبخال (ويروس HPV) در دهان باشد. اين بيماري معمولاً از طريق روابط جنسي دهاني منتقل مي شود و بسيار شايع است. به گفته جامعه سرطان آمريکا، ريشه HPV (تبخال) در دو سوم سرطان هاي گلو ديده مي شود.
سرطان هايي که به شکل غدد بر روي گردن ظاهر مي شوند مي توانند شامل موارد زير باشند:
سرطان تيروئيد
سرطان در بافت هاي سر و گردن
لنفوم هاجکين
لنفوم غير هاجکين
سرطان خون
ديگر انواع سرطان از جمله ريه، گلو و سينه
انواع سرطان پوست، مانند کراتوزيس آکتينيک، سرطان سلول هاي بازال و…
ويروس ها
وقتي که به ويروس ها فکر مي کنيم، معمولاً به ياد سرماخوردگي عادي يا آنفولانزا مي افتيم. در صورتيکه ويرس هاي فراوان ديگري وجود دارند که به بدن انسان سرايت مي کنند. بسياري از آن ها مي توانند عامل ايجاد توده در گردن باشند. از جمله:
HIV
تبخال
مونونوکلئوز عفوني
سرخجه
فارنژيت ويروسي
باکتري ها
يک عفونت باکتريايي مي تواند عامل مشکلات گلو و گردن شود. اين مشکلات مي توانند به تورم يا ايجاد توده در گردن بيانجامند. اين نوع باکتري ها عبارتند از:
عفونت از مايکوباکتريوم آتيپيکال، نوعي از باکتري است که بيشتر در افرادي که مشکلات مربوط به ايمني و بيماري ريه دارند شايع است.
تب خراش گربه
آبسه پريتونسليال، که نوعي آبسه است که بر روي لوزه يا نزديک آن ايجاد مي شود.
گلو درد
لوزه متورم
بيماري سل
فارنژيت باکتريايي
بسياري از اين عفونت ها ممکن است با تجويز آنتي بيوتيک رفع شوند.
ديگر عوامل ممکن
توده هاي گردني مي توانند ناشي از غدد چربي (ليپوم) باشند. اين نوع غدد معمولاً در زير پوست ايجاد مي شوند. ليپوم ها ممکن است به علت کيست زير پوستي يا غدد مرتبط با تيروئيد ايجاد شوند.
ديگر مواردي که البته کمتر باعث توده هاي گردن مي شوند عبارتند از: واکنش هاي آلرژيک به داروها و غذاهاي خاص، وجود سنگ در مجاري بزاق که مي تواند باعث بسته شدن مسير بزاق و يا غدد گردني شود.
علائم مرتبط با توده گردن
با توجه به اينکه يک توده گردن مي تواند به علت بسياري از شرايط و بيماري ها ايجاد شود، بنابراين علائم بسيار ديگري نيز براي اين بيماري وجود دارد. برخي از افراد نيز ممکن است علائمي مشاهده نکنند. ديگر علائم مي تواند ناشي از بيماري هاي عامل ايجاد توده باشد نه صرفاً خود توده.
اگر در گردن خود توده مشاهده کرديد يا غدد لنفاوي ناحيه گردن شما متورم شده، ممکن است علائمي چون گلو درد، دشواري در بلعيدن غذا يا گوش درد داشته باشيد. اگر غدد گردني شما مانع از عبور هوا مي شود، ممکن است در تنفس نيز دچار مشکل شده و يا صداي شما درشتتر شود.
در برخي از موارد افراد داراي توده هاي گردن که عامل توده هايشان سرطاني است، ممکن است تغيير در پوست ناحيه توده را مشاهده نمايند. در بزاق اين افراد امکان مشاهده خون نيز وجود دارد.
در زمان مراجعه به پزشک چه چيزي در انتظار شما است؟
پزشک احتمالاً بخواهد درباره تاريخچه و پرونده پزشکي شما اطلاعات کسب نمايد. مثلاً در خصوص عادت ها، سبک زندگي و علائم بيماري در شما. پزشک از شما خواهد پرسيد که چند وقت است سيگار مي کشيد و الکل مي نوشيد و مصرف روزانه شما چقدر است. از شما احتمالاً زمان مشاهده علائم و شدت آن ها پرسيده شود. و البته پس از آن معانيه بدني نيز براي شما در نظر گرفته خواهد شد.
در زمان معاينه، پزشک احتمالاً موارد زير را به دقت بررسي نمايد:
پوست سر
گوش ها
چشم ها
بيني
دهان
گلو
گردن
پزشک پس از آن به دنبال هر تغيير پوستي غير عادي خواهد گشت و ديگر علائم را بررسي خواهد نمود.
تشخيص توده يا غدد گردني
تشخيص عامل توده گردن شما بر اساس علائم، سابقه و نتايج معاينه خواهد بود. در برخي از موارد، پزشک شما را به متخصص گوش، حلق و بيني معرفي خواهد کرد تا ارزيابي دقيق تري از اين بخش ها صورت گيرد.
متخصصان گوش، حلق و بيني احتمالاً لارينوسکوپي (حنجره بيني) را براي شما انجام خواهند داد. در اين آزمايش متخصص از ابزار داراي نور براي بازديد گوش، حلق و بيني استفاده خواهد کرد. در زمان انجام اين آزمايش شما نيازي به بيهوشي نخواهيد داشت.
متخصص شما احتمالاً آزمايش هاي متعددي براي تشخيص عامل توده گردن شما انجام دهد. اين آزمايشها عبارتند از:
عکس برداري اشعه ايکس از سينوس ها
عکس برداري اشعه ايکس از قفسه سينه
سونوگرافي گردن
ام آر آي سر و گردن
روش درمان توده گردن
نوع درمان توده گردن بسته به عامل اصلي آن است. توده هاي ناشي از عفونت هاي باکتريايي با آنتي بيوتيک درمان مي شوند. گزينه هاي درمان براي حالت سرطاني شامل عمل جراحي، تابش اشعه و شيمي درماني هستند.
تشخيص زود هنگام، کليد درمان موفق است. به گفته انجمن سرطان آمريکا، اکثر سرطان هاي مرتبط با گردن و سر با تشخيص زودهنگام درمان مي شوند.
جمع بندي
بروز توده گردن ممکن است براي هر کسي اتفاق بيافتد و لزوماً نشانه اي از بيماري خطرناک نيستند. بنابراين، اگر شما داراي توده گردن هستيد، بسيار اهميت دارد که سريعاٌ به پزشک مراجعه کنيد. مانند همه بيماري ها، مهم است که اين بيماري نيز سريعاً مورد آزمايش و درمان قرار گيرد. خصوصاً در مواردي که احساس مي کنيد توده گردن شما ممکن است ناشي از عاملي جدي باشد.
بازار