اکوتوریسم/ حقایق جالب درباره مسجد جامع یزد

کجارو/ مسجد جامع يزد، يکي از مهم‌ترين مساجد ايران و يزد است که پايه‌هاي آن در عصر ساساني بنانهاده شد، پس از اسلام مسجد شده و در دوره ايلخاني و تيموري تکميل شد. مسجد جامع يزد، بنايي با قدمت ۹۰۰ ساله، باشکوه‌ترين و زيباترين بناي تاريخي استان يزد با بلندترين مناره در مرکز شهر يزد قرار دارد. اين مسجد در وسط شهر قديم در داخل يک حصار واقع‌شده بود. مساحت زيربناي مسجد برابر با ۹۸۰۰ مترمربع است و ۵۰۰ مترمربع آن شامل کاشي‌ها و کتيبه‌ها مي‌شود. طول مسجد جامع يزد برابر با ۱۰۴ متر و عرض آن ۹۹ متر است و هفت ورودي دارد. اين هفت ورودي به چند کوچه و راه‌هاي خروجي متصل مي‌شوند. مسجد جامع يزد امروز در ضلع غربي خيابان امام خميني، محله دروازه شاهي واقع‌شده است. در اين مطلب به سراغ حقايق جالب درباره مسجد تاريخي يزد رفته‌ايم، با ما همراه باشيد تا اين بناي باشکوه کشورمان را بيشتر بشناسيم: ۱. پايه اصلي مسجد جامع يزد در عصر ساساني بنا شد،بر روي يک آتشکده ساساني. مسجد جامع عتيق با طرح شبستاني در عصر عمروليث صفاري در سده سوم هجري قمري بنا شد. ۲. مسجد جامع قديم در زمان حکومت «علاءالدوله گرشاسب بن علي بن فرامرز» در سده پنجم هجري و در ضلع غربي مسجد عتيق با يک ايوان و گنبد خانه ساخته شد که آثار آن تا قرن سيزده هجري موجود بود و در زمان گسترش بنا، منهدم و به بناي جديد اضافه شد. ۳. بناي مسجد جامع ويران شد و در سال ۷۲۴ هجري قمري، «سيد رکن‌الدين نظام الحسيني» مسجد جامع امروزي را بنا کرد. ۴. عمر سيد رکن‌الدين کفاف نداد و قبل از اتمام بنا فوت کرد. ساختمان گنبد و ايوان ناتمام ماند و در سال ۷۲۳ هجري قمري به دست «شرف‌الدين علي يزدي» تکميل شد. در سال ۷۷۷ در زمان امير تيمور گنبد و ايوان مسجد کاشي‌کاري شد. ۵. «خواجه جلال‌الدين محمود خوارزمي» پسر امير تيمور، کتيبه‌اي به خط نسخ به دور گنبد و ايوان اضافه کرد. اين کتيبه که سوره فتح در آن به خط درآمده به قلم «بها الدين هزار اسب» از خوشنويسان به نام عصر بود. ۶. کتيبه در زمان محمود خوارزمي تکميل نشد و در سال ۸۱۹ هجري قمري، در زمان شاهرخ ميرزا به دست نظام کرماني اتمام يافت. در همين سال شاهرخ دستور داد تا اسامي دوازده امام و القاب شاهرخ در کتيبه‌اي نوشته‌شده و در محل سردر مدخل بزرگ نصب شود. ۷. مسجد جامع يزد را مي‌توان ترکيبي از ۳ مسجد قديمي در دوره‌هاي مختلف در طول ۱۰۰ سال دانست. ۸. مسجد جامع فعلي يزد در طول صدسال ساخته شد و درواقع اين مسجد ترکيبي از سه مسجد قديمي در ادوار مختلف تاريخي است. مسجد جامع يزد در دوره قاجار به شکل امروزي درآمد. ۹. مسجد جامع يزد در طول تاريخ تغييراني زيادي کرد، ازجمله اين تغييرات مي‌توان به‌اضافه شدن ايوان مرمر، ساخت رواق با گچ و آجر در سمت راست گنبد، مرمت و نصب کتيبه‌هاي جديد و بناي دو منار بر دو طرف سردر مدخل اشاره کرد. ۱۰. شيوه معماري مسجد جامع با نظريه مرحوم پيرنيا، شيوه آذري است. به اين سبک، سبک مغول يا ايراني-مغول هم مي‌گويند که اين نمونه از معماري در هرات و بخارا نيز ديده مي‌شود. ۱۱. ارتفاع مناره‌هاي مسجد جامع،۵۲ متر و قطر آن ۸ متر است. ۱۲. مناره‌هاي سردر به دست «آقا جمال‌الدين محمد» مشهور به «مهتر جمال» بناشده است که وزير عصر صفوي بوده. مناره‌ها در سال ۱۳۱۳ فروريخته و دوباره مرمت‌ شده است. ۱۳. همان‌طور که اشاره شد پايه‌هاي اوليه بنا به عصر ساساني بازمي‌گردد. بسياري از مساجد ايراني بر روي آتشکده‌هاي ساساني بناشده است و با ورود اسلام اين اتفاق در رابطه با بسياري از آتشکده‌ها رخ داد، بر اساس برخي مستندات مسجد جامع يزد هم يکي از اين آتشکده‌ها بوده است آنچه که مهم است قرن‌هاي متمادي اين مکان، مکان عبادت بوده است. ۱۴. مسجد جامع يزد قديمي‌ترين نمونه معماري در قرن نهم هجري در معماري ناحيه مذهبي يزد است. ۱۵. طرح مسجد جامع، طرحي مرکب از يک مقصوره گنبد دار و يک شبستان مستطيلي طولاني است. پلان اصلي مسجد چهارگوش است که آن را تقليدي از پلان کعبه مي‌دانند. ۱۶. بناي مسجد جامع فضايي کاملاً رباني و متعالي دارد و در طول تاريخ به‌عنوان الگوي بسياري از مساجد بوده است. ۱۷. روشنايي مسجد جامع به‌صورت غيرمستقيم به‌وسيله انعکاس نور از گچ سفيد گنبد و ديوارها است. ۱۸. در هشتي ورودي شرقي بنا، کتيبه‌اي ديده مي‌شود که متن وقف نامه مسجد در آن نوشته‌شده است، تاريخ کتيبه متعلق به ۷۶۵ هجري قمري است و قديمي‌ترين کتيبه ثبت‌شده در بنا به شمار مي‌رود. ۱۹. ازجمله قسمت‌هاي اصلي مسجد جامع يزد مي‌توانيم به ايوان مرتفع، دو شبستان، دو گرم‌خانه در اضلاع شرقي و غربي شبستان‌ها، گنبد خانه، دو پاياب و يک صحن بزرگ مستطيلي اشاره‌کنيم. ۲۰. نمادهاي شيعي زيادي در سرتاسر مسجد جامع ديده مي‌شود و بسياري از تزئينات بنا را نمادهاي شيعي تشکيل مي‌دهند. ازجمله اين نقوش مي‌توان به ستاره ۵ پر مفاهيم نام‌هاي حضرت محمد (ص)، حضرت علي (ع)، پنج‌تن آل عبا، امام حسين (ع) اشاره کرد. شمسه۷۲ پر و شمسه هاي ۱۲ پر ازجمله نقوشي است که در بخش‌هاي زيادي از بنا ديده مي‌شود. ۲۱. براي تهيه خاک کاشي‌ها و خاک مصالح مسجد جامع از خاک کربلا و گلاب استفاده‌ شده است، اين نکته‌اي است که بسياري از يزدي‌ها به آن اشاره مي‌کنند. ۲۲. معمار گنبد مسجد جامع، «سعد بن محمد کدوم»، است که در ساخت اين گنبد از آجرهاي ساده و لعاب‌دار استفاده کرده است. ۲۳. گنبد مسجد جامع دوپوسته است و قطر لايه بيروني آن برابر با ۱۷ متر است. ۲۴ در تزئينات بي‌نظير کار شده در اين مسجد از کاشيکاري و و طرح هاي نام علي (ع) و در جايي ديگه از نماد ايراني آخشيج (چهار عنصر اصلي و گردونه مهر) به کار رفته است اين نماد نماد مقدسي بوده که از ايران باستان در بناهاي مهمي همچون تخت جمشيد ديده مي‌شود و تا کنون نيز باقي مانده است. همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد: آخرين خبر در سروش http://sapp.ir/akharinkhabar آخرين خبر در ايتا https://eitaa.com/joinchat/88211456C878f9966e5 آخرين خبر در بله https://bale.ai/invite/#/join/MTIwZmMyZT آخرين خبر در گپ https://gap.im/akharinkhabar