چرا رنگ آبی در طبیعت کمیاب است؟

روزیاتو/ رنگ آبی در طبیعت به گفته‌ی محققان از رنگ‌های محبوب افراد بسیاری به شمار می‌آید و حتی ۷۵ کشور جهان از این رنگ در پرچمشان بهره برده‌اند. اما این رنگ در طبیعت بسیار کم‌یاب است، خصوصاً در مورد حشرات و حیوانات، به حدی که تعدادشان به انگشتان دست می‌رسد.

رنگ پوست، پشم یا پر حیوانات به تغذیه‌شان مربوط است. تقریباً در تمام موارد پوست، پشم یا پر حیوانات حاوی رنگدانه‌هایی است که با نوع تغذیه‌شان ارتباط مستقیم دارند. مثلاً سهر‌ی طلایی از گل‌های زردرنگ تغذیه می‌کند، ماهی سالمون و فلامینگوها نیز از حلزون و میگوهایی تغذیه می‌کنند که رنگ صورتی دارند.

همین اتفاق نیز برای حشرات و حیواناتی به رنگ قهوه‌ای و سرخ و نارنجی می‌افتد اما وجود رنگ آبی در طبیعت استثناست. درواقع رنگدانه‌ی آبی در گیاهان موجود نیست و بنابراین حیوانات و حشرات از طریق تغذیه نمی‌توانند به چنان رنگی برسند.

اصالت رنگ آبی

بسیاری از حشرات و حیواناتی که به رنگ آبی می‌بینید حقیقتاً آبی نیستند. درواقع رنگی که انسان به چشم می‌بیند حاصل از طول موج‌های متفاوت از نور است. برخی حیوانات و حشرات را به رنگ آبی می‌بینیم اما اتفاقی که در اصل روی می‌دهد این است که این حیوانات و حشرات به واسطه‌ی ساختارهای فیزیکی و بازتاب نو چشم ما را به خطا می‌اندازند. رنگ آبی چشم انسان نیز از این قائده مستثنی نیست.

پروانه‌ی مورفو که در عکس بالا مشاهده می‌کنید صرفاً زمانی رنگ به رنگ آبی درمی‌آید که بال‌هایش نور را بازتاب دهد. بال‌های این پروانه دارای نوعی ساختار میکروسکوپی است که تمام رنگ‌های دیگر به جز آبی را جذب می‌کند. اما به محض آنکه ماده‌ی دیگری روی بال‌های این پروانه را بپوشاند، مثلاً فرض کنید الکل، رنگ بال‌هایش تغییر می‌کند.

هیچ پرنده‌ای با پر آبی وجود ندارد

تمام پرندگانی که پرشان به رنگ آبی است دقیقاً از همان اصل بازتاب نور پیروی می‌کنند، به شکلی که پر آن‌ها صرفاً رنگ آبی را بازتاب می‌دهد. ساختار پر این پرندگان به گونه‌ای است که تمام رنگ‌ها به جز رنگ آبی از آن‌ها می‌گذرند.

فقط یک گونه‌ی پروانه وجود دارد که بال‌هایش دارای رنگدانه‌ی آبی است

رنگدانه‌ی آبی در طبیعت آنچنان نادر است که فقط در یک نوع پروانه یافت می‌شود، یعنی پروانه‌ی Nessaea که یک گونه‌ی خاص از پروانه‌های فرچه‌پاست. در بال این نوع پروانه‌ها ترکیباتی شیمیایی نهفته که تغییر رنگش را غیرممکن می‌کند. این پروانه برای محققان هنوز هم سوژه‌ی مسئله و تحقیق است.