«یعقوبی»؛ مورخ سلسله‌ساز!

خراسان/ احمد بن ابی‌یعقوب، مشهور به ابن‌واضح یعقوبی، مورخ نامدار قرن دوم هجری است که اثر وی، مشهور به «تاریخ یعقوبی» در زمره مهم‌ترین منابع تاریخی دوره متقدم اسلامی محسوب می‌شود. کمتر کسی است که با تاریخ سر و کار داشته، اما نام یعقوبی را نشنیده‌باشد.

زادگاه یعقوبی
درباره اصل و نسب یعقوبی و زمان ولادت وی، اختلاف فراوان است. برخی او را اصالتاً اصفهانی دانسته‌اند؛ اما اجداد وی از موالیان و متحدان عباسیان بودند و به سبب توانمندی در امر کتابت، مشاغل اداری را در دربار خلافت عباسی به‌دست آوردند. این درحالی است که در میان آن‌ها، اعتقادات شیعی نیز رواج داشت. بازتاب این اعتقاد را می‌توان در اثر تاریخی مشهور ابن‌واضح مشاهده کرد. او از امامان شیعه (ع) گزارش‌های متعددی به‌دست‌داده و یکی از مورخانی است که به تحلیل واقعه سقیفه که پس از رحلت پیامبرخدا (ص) اتفاق افتاد، می‌پردازد؛ هرچند که یعقوبی در کتاب خود، گزارش دقیقی از واقعه عاشورا ارائه نمی‌کند. دلیل اشتهار وی را به گرایش‌های شیعی، باید در حمایت او از علویانِ جان به در برده از قیام «شهید فخ»، یکی از مهم‌ترین قیام‌های آل‌ابی‌طالب علیه ظلم خلفای عباسی در سال ۱۶۹ هـ. ق، دانست؛ هر چند که برخی مورخان در اصلِ این ارتباط تردید دارند.

نقش یعقوبی در تاسیس سلسله ادریسیان
ظاهراً در جریان این حمایت بود که ادریس بن عبدا... از نوادگان امام مجتبی (ع) به مصر گریخت و یعقوبی که در این زمان، در مصر به کار مشغول بود، او را در کَنَف حمایت خود گرفت و به مغرب فرستاد. با مهاجرت ادریس به مغرب، مقدمه تأسیس دودمان ادریسیان که حکومتی شیعی‌مذهب در منطقه مراکش امروزی بودند، فراهم شد. سال درگذشت یعقوبی نیز، به تحقیق معلوم نیست و حتی به‌درستی نمی‌دانیم که وی در چه مکانی مدفون شده‌است و این، برای مورخی به بزرگی او، کمی عجیب به نظر می‌رسد.