شاهرود در یک نگاه

کجارو/ شهر شاهرود از تاريخيترين شهرهاي ايران با ظرفيتهاي گسترده گردشگري طبيعي است. جنگل ابر شاهرود، طرفداران زيادي بين طبيعتگردان و گردشگران داخلي و خارجي دارد.
معرفي شاهرودشهر شاهرود، از معتدلترين شهرهاي شمال شرقي ايران در استان سمنان است. اين شهر جايگاهي ويژه و ظرفيتهاي گردشگري بالا در اين استان دارد و پس از شهر سمنان، مهمترين شهر استان محسوب ميشود. شاهرود بهدليل قرار گرفتن در مسير تردد به مشهد براي بسياري از شهرهاي کشور، سالانه ميزبان مسافران زيادي است؛ اما فارغ از اين مطلب، شاهرود يکي از تاريخيترين شهرهاي ايران است که ظرفيتهاي گردشگري کاملا مستقلي دارد.
در اطراف شاهرود انواع جاذبههاي طبيعي مانند کوهستانهاي بلند، چشمه و آبشارهاي زيبا، جنگلهاي انبوه، مناطق حفاظت شده شکار ممنوع با گونههاي کمياب گياهي و جانوري و کوير، وجود دارند.
از نامهاي قديمي اين شهر ميتوان به «خنچره»، «شخره» و «شاخره» اشاره کرد. قدمت تاريخي اين منطقه بر اساس يافتههاي باستانشناسي به هزاره پيش از ميلاد مسيح ميرسد؛ اما قدمت خود شهر شاهرود به دوره ايلخاني مربوط ميشود. در گذشته، اين شهر ميزبان کاروانهاي عبوري از مسير غربي-شرقي جاده ابريشم بوده است. وجود کاروانسراهاي تاريخي در اطراف اين شهر، گواه اين مطلب هستند. بنيان اوليه شاهرود روي تپههاي کم ارتفاع دامنه کوههاي شمالي و غربي آن، بنا شده بود و بهدليل عبور رود بزرگ از ميان اين کوهستانها و جاري شدن آن در دامنهها، اين شهر شاهرود نام گرفت.
آب و هواي شاهرودشاهرود در حاشيه شمالي دشت کوير و دامنههاي جنوبي رشته کوه البرز قرار دارد. هوا در بيشتر ماههاي سال در شاهرود سرد و معتدل است؛ اما بهدليل چهار فصل بودن اين شهر، در قسمتهاي مختلف شاهرود هوا متغير ميشود. متوسط دماي هوا در شاهرود در سال، مثبت ۱۴ درجه سانتيگراد است و ميانگين بارشها در آن به ۱۸۰ ميليمتر ميرسد که رقم قابل توجهي است.
شهر شاهرود در حدفاصل کوير و جنگلهاي استان گلستان قرار گرفته دارد و اين تلاقي طبيعي، طبيعت منحصربهفرد، پوشش گياهي و آب و هوايي متغير در اطراف شاهرود پديد آورده است. در فاصله کوتاهي از شمال شهر شاهرود به طبيعت زيبا و جنگلي ميرسيد. اگر در جهت جنوب اين شهر پيش برويد، به مناطق کويري و پوشيده از نخلستان خواهيد رسيد. در شرق شاهرود، مناطق سردسير و برف گير قرار دارند و در غرب شاهرود روستايي پلکاني که در منطقه کوهستاني واقع شده است.
با توجه به اقليم متنوع گوناگون در اطراف شاهرود ميتوانيد در زمان هاي مختلفي به اين شهر سفر کنيد. بهترين زمان سفر به شهر شاهرود، از اواسط ارديبهشت تا اواخر مهر است. در اين فاصله زماني شرايط براي بازديد از جنگل ابر و گردش در طبيعت زيباي جنگلهاي اطراف شاهرود مهيا ميشود و ابرهاي جنگل در متراکمترين حالت هستند.
اگر به قصد لذت بردن از کويرهاي جنوب شاهرود به اين منطقه سفر ميکنيد، بهار و پاييز زمانهاي مناسبي هستند؛ اما اگر قصد کمپ کردن در کوير را داريد، حتما براي شبهاي سرد کوير لباسهاي گرم و مناسب و کيسه خواب همراه داشته باشيد. در فصل تابستان گرماي روز در کوير طاقتفرسا ميشود و بازديد از اين مناطق در اين فصل مناسب نيست. در زمستان، آبشارهاي آوستا زيباترين حالت خود را دارند. براي ديدن قنديل هاي يخي اين آبشار، ميتوانيد در اوايل زمستان به اين منطقه برويد؛ اما در زمستان شاهرود بسيار سرد ميشود و اين فصل زمان مناسبي براي بهرهمندي از ساير ديدنيهاي شاهرود نيست.
ديدني هاي شاهرود
شاهرود از پر جاذبهترين شهرهاي ايران است و بهرهمندي از همه ظرفيتهاي گردشگري اين شهر در يک سفر ممکن نيست. گستره وسيعي در اطراف شاهرود با برجستهترين ويژگيهاي تاريخي و طبيعي در طول سال از گردشگران داخلي و خارجي ميزباني ميکنند. در اين بخش، به معرفي جاهاي ديدني شاهرود ميپردازيم.
جاذبه هاي طبيعي شاهرود
جاذبههاي طبيعي شاهرود گستردهترين جاذبههاي اطراف اين شهر را شامل ميشود و براي بازديد از هرکدام از اين جاذبهها، ميتوان ساعتها وقت گذاشت.«جنگل ابر شاهرود» از زيباترين جنگلهاي هيرکاني با گونههاي گياهي و جانوري کمياب در شمال شرق ايران است. در اين جنگل تنوع گونههاي گياهي به عدد ۸۵ ميرسد. پوشش گياهي، اين منطقه را به گنجينهاي ارزشمند از گياهان دارويي و موزه طبيعي، تبديل کرده است. جغرافياي خاص اين منطقه و اختلاف ارتفاع در جنگل، پديده زيبا و شگفتانگيز جنگل ابر را رقم ميزند. در بيشتر مواقع سال، درختان اين جنگل در هالهاي از ابرها قرار ميگيرند و پيادهروي در اين طبيعت سرسبز را هيجانانگيز ميکنند. متوسط دماي اين منطقه در فصول گرم از مثبت ۲۰ درجه سانتيگراد بالاتر نميرود. اين جنگل در ۱۸ کيلومتري مسير جاده شاهرود آزادشهر قرار دارد. ورودي اين جاده از چهار کيلومتري شمال شهر شاهرود است.
در ۵۰ کيلومتري شمال شاهرود و در امتداد جنگلهاي ابر، «جنگل اولنگ» با مناظر بکر و بينظيرش خودنمايي ميکند. تنوع گياهي و جانوري اين جنگل بالا است و در اطراف آن مراتع سرسبزي وجود دارند. اين جنگل سرسبز مانند بهشتي در اطراف مناطق کويري قرار گرفته و با توجه به ظرفيتهاي گسترده طبيعياش، مهجور مانده است.
«روستاي مجن» در ۳۵ کيلومتري شمال غربي شاهرود، در مسير ارتباطي شاهرود به گرگان قرار گرفته است. اين روستا به نام ماسوله کوير شهرت دارد و ساختار معماري ويژه آن، دليل اين نامگذاري است. آبشارها و چشمههاي زيادي در اطراف اين روستا، مناظري زيبا خلق کردهاند که ميتوان از نمونههاي آن به آبشار تنگه داستان، آبشار تنگه تاريک، چشمه هفت رنگ، چشمه آب درگويي و چشمه آب درخانياب اشاره کرد. امامزاده ابراهيم و مقبره زيارتي پير نيز از مکانهاي مذهبي اطراف اين روستا هستند.
«چشمه هفت رنگ مجن» از برجستهترين ديدنيهاي طبيعي اين منطقه، در ۲۵ کيلومتري شمال شاهرود است. اين چشمه در شکاف درههاي دامنه کوه شاهوار با رنگهاي متنوع و زيبا توجه گردشگران را جلب ميکند. تنوع رنگي آب اين چشمه بهدليل وجود مواد معدني گوناگون در بستر چشمه است که خواص درماني به آب اين چشمه ميدهند.
«آبشار مجن» در محوطه باريک و غار مانندي ميان کوه محصور شده است. روستاي مجن تا آبشار حدود ۱۳ کيلومتر فاصله دارد. براي تماشاي زيبايي اين آبشار بايد به آب بزنيد و در چشمه خنک حدود ۲۰ متر پيش برويد. آبشارهاي کوچک به هم پيوسته ديگري نيز بالاي صخرهها وجود دارند که دسترسي به آنها نيازمند صخرهنوردي و ازاينرو، سخت است. پرندگان زيادي در اين طبيعت بکر، پناه ميگيرند. تماشاي اين آبشار زيبا در دل آبهاي خنک کوهستان، لذت وصف ناپذيري دارد.
«آبشار و چشمه نکارمن» در روستاي نکارمن در نزديکي شاهرود قرار گرفتهاند. آبشار در قسمت ورودي روستا و ۱۳ کيلومتري جاده شاهرود به مجن واقع شده است. چشمه نکارمن از ميان سنگهاي آهکي خارج ميشود و با درجه سختي بسيار کم، قابل شرب و بسيار گوارا است. اين چشمه و آبشار از زيباترين ديدنيهاي اطراف شهر شاهرود هستند.
«پارک ملي خارتوران» بخش کوچکي از منطقه حفاظت شده وسيع خارتوران است. پارک ملي خارتوران تنها حدود هشت درصد از اين منطقه را شامل ميشود. اين پارک دروازه ورودي به آفريقاي ايران است. منطقه حفاظت شده خارتوران با مساحت بيش از ۱۴۷ هزار هکتار، پس از «پارک ملي سرنگتي» در تانزانيا، بزرگترين منطقه بيوسفر يا ذخيرهگاه زيست کره در جهان است. خارتوران در ۱۵۰ کيلومتري شمال شرقي شاهرود قرار دارد.
«روستاي قلعه بالا» در ۱۴۰ کيلومتري شمال شرق شاهرود و در نزديکي منطقه حفاظت شده خارتوران، در طول سال ميزبان گردشگران داخلي و خارجي زيادي است. اين روستا با معماري زيباي پلکاني مانند روستاي مجن، در ميان کوير ميدرخشد. اين منطقه بهدليل ساختار منحصربهفردش در ارتفاع کوهپايهاي، چشماندازي زيبا و عالي به مناطق اطراف دارد.
«جنگل دشت شاد» در فاصله ۱۸۰ کيلومتري شمال شرقي شاهرود قرار دارد. گرچه فاصله اين منطقه تا شاهرود زياد است، به دو دليل مورد توجه گردشگران و مسافران قرار دارد؛ دليل اول تنوع بينظير گونههاي جنگلي و طبيعت زيباي اين منطقه و دليل دوم راه دسترسي به «دشت آفتابگردان و شقايق کالپوش» از اين جنگل است.
گلهاي زيباي شقايق در بهار و آفتابگردانها در شهريور ماه، پهناي دشتهاي زيباي کالپوش را ميپوشانند و جذابيتهاي برجسته گردشگري در اين منطقه ايجاد ميکنند. پوشش گياهي اين منطقه درختان پهن برگ و تنوع گسترده گياهي را شامل ميشود. با اين توصيف، ميتوان دريافت که بازديد از اين منظقه بکر طبيعي، بسيار جالب توجه خواهد بود.
«آبشار و قنديلهاي يخي آوستا ابرسج» از برجستهترين ديدنيهاي اطراف شاهرود در فصل زمستان هستند. برودت هواي منطقه در اين فصل باعث يخ بستن آب هاي اطراف ميشود و آبشار يخ زده در ميان صخره ها منظرهاي خلق ميکند که در کمتر جايي مشابه آن را خواهيد ديد. اين آبشار زيبا در فاصله ۱۵ کيلومتري از شمال شهر شاهرود قرار گرفتهاند. در بهار نيز کوهپايههاي منتهي به اين آبشار مملو از گلهاي بنفش ميشود.
«باغ گردشگري اورس» از بهترين مناطق گردشگري يک روزه و پيکنيک در شاهرود است. اين مجتمع اقامتي-تفريحي امکاناتي مانند پيست دوچرخهسواري، فوتبال دستي، تخت و آلاچيق، برکه و آبنما، کالسکه سواري، چاي دودي رايگان و رستوران و مرکز اقامتي دارد. اين باغ فضاي بسيار مناسبي براي پيادهروي و گشتوگذار در طبيعت است. اين منطقه گردشگري در جاده شاهرود به مجن، در کيلومتر هشت قرار گرفته است.
«پارک آبشار شاهرود» در خيابان شهيد صدوقي اين شهر، مکان مناسب ديگر براي پيکنيک يک روزه و اتراق مسافران است. اين پارک همچنين فضا و امکانات اوليه مناسب براي کساني که تمايل به کمپ کردن دارند، دارا است. در اين پارک ابزار و امکانات ورزشي و جاده سلامت براي استفاده عموم، احداث کردهاند. آبشارهاي مصنوعي اين پارک روي مسير پلکاني پارک، زيبايي خاصي به اين پارک بخشيدهاند.
«کوير رضا آباد» نيز در فاصله دورتري از شاهرود قرار دارد، اما بهدليل جاذبههاي زيباي کويري که دارد، گردشگران زيادي را جذب ميکند. تماشاي طلوع و غروب دلنشين و زيبا در آسمان يکدست کوير براي بسياري از گردشگران جذابيت زيادي دارد. روستاهاي قلعه بالا و رضا آباد نزديکترين روستاها به اين کوير هستند. اطرف اين کوير محل قشلاق عشاير ايل چوبداري است. براي لذت بردن از تپههاي ماسهاي و شني اين کوير، بهترين زمان فصل پاييز است.
«قله شاهوار» در شمال شاهرود و روستاي نکارمن قرار گرفته و بلندترين قله در رشته کوه البرز شرقي است. اين کوه با مناظر بسيار زيبا در مسير صعود، علاقهمندان به کوهنوردي را در فصلهاي مختلف سال، بهخصوص پاييز و بهار جلب ميکند. «قله برفکه» نيز در ۳۵ کيلومتري شاهرود و شمال شرقي مجن، طبيعتي بسيار زيبا دارد. صعود به اين قله دو ساعت زمان ميبرد و در اوايل بهار هنوز برفچالها در دامنهها وجود دارند. در زمستان در اين مسير خطر ريزش بهمن بالا است.
«روستاي طرود» روستايي بياباني در بخش مرکزي شاهرود است. اين روستا در دشت کوير قرار دارد و در گذشته در مسير اصلي جاده ابريشم بوده و امروزه از بهترين نقاط کويرگردي در ايران است. بزرگترين نخلستان شمال شرقي ايران و رملهاي کويري زيبا اين منطقه را پوشاندهاند. براي رفتن به اين روستا و بهرهمندي از زيباييهاي کويري و شترسواري در ريگزارهاي اطراف آن، به ۱۲۰ کيلومتري جنوب شاهرود برويد.
«منطقه شکار ممنوع تپال» در شمال غربي شاهرود با مساحتي بالغ بر ۳۰ هزار هکتار، قرار گرفته است. اين منطقه براي علاقهمندان حيات وحش، ظرفيتهاي گردشگري بالايي دارد. دسترسي به اين منطقه بهدليل نزديکي به شاهرود سخت نيست و به همين دليل علاقهمندان زيادي را در طول سال جذب ميکند. مردم روستاي اطراف اين منطقه، باپذيرايي از مسافران و گردشگران و عرضه محصولات دستي و طبيعي روستا، خاطرات خوشي را در سفر به اين خطه، برايتان رقم ميزنند.
«منطقه حفاظت شده خوش ييلاق» نيز از ديگر مناطق ديدني در حوزه حياتوحش براي علاقهمندان در اين زمينه است. اين منطقه در شمال شرقي شاهرود و ۴۷ کيلومتري جاده آزاد شهر قرار دارد. اهميت ويژه اين منطقه بهدليل دارا بودن «اکوتون» بين اکوسيستم بياباني و جنگلي است. اکوتون به مرز بين دو اکوسيستم متفاوت و جدا از هم اتلاق ميشود. در طول اين محدوده وسيع، ديدنيهاي زيبا و بکر متنوعي، وجود دارد.
جاذبه هاي تاريخي شاهرود
شهر شاهرود و روستاهاي اطراف آن با قدمت بالاي تاريخي، آثار و بناهاي متنوعي از دورههاي مختلف را در خود جاي دادهاند. در اين بخش به معرفي بخشي از ظرفيتهاي اين حوزه ميپردازيم.
«مسجد جامع شاهرود» بناي برجسته تاريخي در شمال محله بيدآباد شاهرود است که به دوره ايلخاني و قاجار، مربوط ميشود. بناي اوليه و اصلي اين مسجد در دوران ايلخاني ساخته شده و در دوران قاجار مرمت شده است. اين مسجد يک شبستان اصلي در بخش مياني و دو شبستان در قسمتهاي شرقي و غربي دارد. معماري اين بنا بسيار ساده و فاقد تزيينات اضافه است.
«آرامگاه بايزيد بسطامي» عارف بزرگ قرن سوم هجري در شهر بسطام در ۶ کيلومتري شاهرود، واقع شده است. در اطراف اين آرامگاه چند مزار ديگر و يک مسجد قرار گرفتهاند. اين مقبره در آرامگاهي پراکنده و نامنظم باقي مانده از دوران ايلخاني است. اين بناي با ارزش در مرکز شهر تاريخي بسطام و در جوار مدرسه شاهرخيه خودنمايي ميکند. اين آرامگاه، معماري ساده با سقفي گنبدي و پنجرههايي فلزي دارد و روي قبر آن سنگي مرمري با حکاکي بخشي از مناجات حضرت علي (ع)، قرار گرفته است.
«آرامگاه شيخ ابوالحسن خرقاني» در ميان باغي ايراني با نهري روان، در تپهاي در شمال شهر خرقان در ۲۴ کيلومتري شمال شاهرود، گردشگران زيادي را به اين منطقه جلب ميکند. اين عارف نامي، نقشي مؤثر در پاسداشت فرهنگ اصيل ايراني داشته است. شيخ ابوالحسن خرقاني از مريدان بايزيد بسطامي بوده و شاگرداني مانند خواجه عبدالله انصاري را تربيت کرده است. امروزه امکانات اقامتي و گردشگري مناسبي در اطراف اين بنا ايجاد کردهاند.
«مسجد آقا شاهرود» از يادگارهاي تاريخي زمان قاجار است و در نزديکي تکاياي قديمي شاهرود قرار دارد. اين بنا در فهرست آثارملي ايران به ثبت رسيده است و بناي آن شامل سردر ورودي، شبستانهاي متعدد، صحن، ايوان، آب انبار قديمي، حجره و بناهاي خدماتي، ميشود. دو طرف سردر ورودي منقش به آجرکاري و گچبري، طاقنماهاي محرابي کار گذاشتهاند. بازديد از اين بناي تاريخي، براي علاقهمندان به تاريخ و معماري اسلامي، خالي از لطف نيست.
در استان سمنان خانههاي تاريخي متعددي وجود دارند که از معروفترين آنها ميتوان به «خانه يغماييها» در خيابان هشتم شهريور شاهرود اشاره کرد. خانههاي تاريخي نمادي از تاريخ و فرهنگ دوره تاريخيشان را نشان ميدهند. خانه يغماييها از نمونههاي برجسته تاريخي باقي مانده از دوران پهلوي است و امروزه اداره ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري شاهرود در اين خانه قرار دارد. اين خانه با باغچههاي کوچک، حوض آبي فيروزهاي و اتاق هايي در اطراف حياط، تنها خانه قديمي بادگيردار در شاهرود به حساب ميآيد.
«موزه آب» و «موزه بزرگ شاهرود» از مهمترين و با ارزشترين موزه هاي استان سمنان هستند. در موزه آب در تالارهايي جداگانه امکان بازديد از ادوات و ابزار قديمي و مدرن صنعت آب وجود دارد. موزه بزرگ شاهرود نخستين و غنيترين موزه در اين استان است. اين موزه در گذشته ساختمان بلديه يا شهرداري شاهرود بوده است. قديميترين اثر موجود در اين موزه قدمتي هشت هزار ساله دارد که از تپه سنگ چخماق بسطام کشف شده است. بيش از ۱۲۰ نسخه خطي ارزشمند در اين موزه نگهداري ميشوند. موزه آب در خيابان مصلي و موزه شاهرود در خيابان فردوسي شاهرود قرار گرفتهاند.
يکي از جاذبههاي تاريخي جذاب براي علاقهمندان به خريد و گشت و گذار در بازار، «بازار تاريخي شاهرود» است. اين بازار در بافت قديمي شهر قرار دارد و شامل بناهايي مانند کاروانسرا، بارانداز، مسجد و گرمابه ميشود. اين بازار دو راسته اصلي با ۲۵۰ باب مغازه و پنج ورودي دارد. بناي تاريخي اين بازار در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.«کاروانسراي شاه عباسي» در روستاي عباس آباد شهرستان شاهرود، به دوره صفويه تعلق دارد و در زمان قاجار مرمت شده است. اين بنا در واقع شامل سه کاروانسراي به هم چسبيده ميشود. کتيبه موجود در سردر کاروانسرا از زمان ساخت اين بنا خبر ميدهد. بهدليل وجود مناطق کويري در نزديکي اين کاروانسرا، امکان بهره بردن از تفريحاتي مانند شتر سواري، صحرا نوردي، گشتهاي سافاري و رصد آسمان کوير و ستاره شناسي در شب وجود دارد.
«پل سرچشمه شاهرود» در محله سرچشمه شاهرود، جنب ميدان امام رضا قرار دارد و قدمت آن به اواخر دوره قاجار و اوايل دوره پهلوي ميرسد. اين پل در مسير شاهرود-مشهد و روي رودخانه شاهرود، قرار گرفته است.
سوغات و صنايع دستي شاهرود
سوغات شاهرود شامل خوراکيها و محصولات طبيعي و صنايع دستي محلي اين شهر ميشود. انواع نانهاي محلي در شاهرود با طعم هاي مختلف وجود دارند. از فروشگاههاي داخل و نزديک شهر ميتوانيد انواع نانهاي شاهرود مانند کاک، نان قندي و نان شيري را تهيه کنيد. برگه زردآلو و قيسيهاي شاهرود بهدليل کيفيت بالا، شهرت زيادي دارند و به کشورهاي مختلف صادر ميشوند. انگور شاهرود با بيش از ۵۰ نوع متنوع، از ديگر اقلام صادراتي اين شهر است.
از برجستهترين صنايع دستي شاهرود ميتوان به سفال، سراميک ، گليم، جاجيم و بافت هاي سنتي اين شهر اشاره کرد. کارگاههاي سفالگري شاهرود انواع مختلف سفالهاي آوايي، مشبک، دوجداره و شيشهاي را توليد ميکنند. از برجستهترين خصوصيات سفال شاهرود، سبک بودن آن است. گليمبافي در بيشترنقاط کويري ايران، هنري رايج است. بافت جاجيم بيشتر در نقاط کوهستاني و مرتفع شاهرود صورت ميگيرد.
در نقاط سردسير شاهرود، بانوان بومي با استفاده از پشم ريسيده، نوعي پارچه پشمي به نام «چقا» ميبافند و در تهيه لباسهاي مردان استفاده ميکنند. از ديگر صنايع متداول در شهر شاهرود ميتوان منبتکاري، نمدمالي و سوزن دوزي را نام برد.
غذاهاي محلي شاهرود
شهر شاهرود بهدليل قرار گرفتن در منطقه چند اقليمي، محصولات کشاورزي و دامي متنوع و غذاهاي بومي فراواني دارد.
«تهچين شاهرودي» غذاي محلي و پرطرفدار اين شهر است که در طبخ آن از گوشت گوسفندي چرب يا مرغ، رشته، برنج، ادويه و زيره پلويي و غوره استفاده ميشود. لابهلاي اين تهچين يکي از مواد اسفناج سرخ شده، بادمجان سرخ شده، سيبزميني، کدو حلوايي يا هويج را ميگذارند. ميتوان لوبيا يا باقالي را جايگزين رشته کرد.
«تاک پلو» ديگر غذاي معروف اين شهر است و با موادي مانند مرغ، پياز، برنج، ادويه، زعفران و برگ مو پخته ميشود. از ديگر غذاهاي معروف و متداول در شاهرود که با برنج طبخ ميشوند ميتوان «شنگي پلو»، «رشته پلو» و «آلبالو پلو» را نام برد.
«آش زنگلاچو» با سبزي و برنج و حبوبات پخته ميشود و از زردآلوهاي معروف شاهرود در آن ميريزند. اين آش طعم ملس دارد و براي فصلهاي سرد سال مناسب و مقوي است. خورشت سيب آلبالو و خورشت قورمه شاهرود نيز بين مردم اين شهر محبوبيت فراوان دارند. «ديگي»، غذاي مخصوص عشاير اين منطقه است که در ديگهاي مسي دردار و با گوشت، برنج، صيفيجات و روغن دنبه، پخته ميشود.
آداب و رسوم مردم شاهرود
مردم شاهرود به زبان فارسي با گويش شاهرودي صحبت ميکنند. اين لهجه در بسياري از نقاط مختلف استان سمنان و بعضي از جاهاي استان گلستان نيز، استفاده ميشود. در سرشماري سال ۱۳۹۵ جمعيت اين شهر در حدود ۱۵۰ هزار نفر، برآورد شده که دومين شهر پرجمعيت در استان است.
عيد نوروز براي مردم شاهرود بسيار اهميت دارد و استقبال از اين عيد باستاني با آئيني خاص برگزار ميشود. در اطراف شهر شاهرود با شروع فصل بهار تحولي در طبيعت رخ ميدهد که مردم شاهرود آن را به فال نيک ميگيرند و با نکوداشت آيين سنتي خانه تکاني و برگزاري جشن هاي پاياني سال مانند چهارشنبه سوري و همين طور پختن نانهاي محلي و شيرينيهاي بومي به استقبال اين ايام ميروند. در فاصله ۱۰ روز مانده تا نوروز، سبزههاي مختلف را با نيتهاي متفاوت در شاهرود سبز ميکنند. سبزه گندم را براي افزايش روزي، عدس براي زيبايي، نرگس براي شادي اموات و آفتابگردان براي گردش کار سبز ميشوند و در روز ۱۳ نوروز سبزهها را به نيت درخواست باران روي بام خانهها ميگذارند.
سنت شبخواني و مناجات خواني از آداب مرسوم در نزديک سحرهاي ماه رمضان، در شاهرود است. در شبهاي اين ماه در نواحي بومي و سنتي مراسم چاووشي خاني انجام ميشود. عزاداري مراسم محرم نيز در شاهرود با آداب و رسوم خاص صورت ميگيرد. اجراي تعزيه و نخلگرداني از معروفترين آيين ماه محرم در شاهرود است.
اقامت در شاهرود
هتل هاي شاهرود گزينههاي مناسبي براي اقامت در اين شهر تاريخي هستند. اقامتگاههاي بومگردي شاهرود نيز تنوع بالا و خدمات رفاهي مناسبي دارند.
«هتل پارميدا» هتل چهار ستاره شاهرود با امکان پذيرش ۲۴ ساعته است. اين هتل در ۱۷ کيلومتري فرودگاه شاهرود، هفت و نيم کيلومتري ايستگاه راهآهن و يک کيلومتري ترمينال مسافربري قرار دارد. اين هتل فاصله مناسبي تا ديدنيهاي داخل شهر دارد. هتل پارميدا در خيابان تهران شاهرود، بلوار دانشگاه، مقابل ترمينال شاهرود، قرار گرفته است.
«هتل قصر بسطام» نيز ديگر هتل چهار ستاره در شاهرود است. اين هتل در منطقه نمونه گردشگري بسطام قرار دارد. فاصله اين هتل از فرودگاه، ايستگاه راهآهن و پايانه شاهرود در حدود ۳۰ دقيقه است و در نزديکي آثار تاريخي و طبيعي شمال شاهرود است. اين هتل خدمات مناسبي به مسافران ارائه ميکند.«مهمانسراي جهانگردي شاهرود» در ابتداي خيابان فردوسي و داخل پارک شهر قرار گرفته است. اين هتل فاصله کوتاهي تا بازار سنتي و ديدنيهاي تاريخي داخل شهر دارد. چشمانداز اين هتل بهدليل قرار گرفتن در پارک جنگلي شاهرود زيبا است و فاصله مناسبي تا فرودگاه، ايستگاه راهآهن و پايانه شهر دارد. قيمت اين هتل در مقايسه با هتلهاي ديگر متناسبتر است و امکانات رفاهي مناسبي دارد.
«مجموعه اقامتي اورس شاهرود» در بخش بسطام و کيلومتر هشت جاده مجن قرار گرفته است. اين مجموعه در منطقهاي خوش آب و هوا و ييلاقي قرار دارد و امکانات تفريحي و ورزشي مناسب در اختيار گردشگران و مسافران ميگذارد. کلبههاي اين مجموعه تجربه اقامتي متفاوت در طبيعت زيبا را برايتان ايجاد ميکنند.
«اقامتگاه بومگردي کوچه باغ» در بخش بيارجمند روستاي قلعه بالا، در ورودي اين روستا واقع شده است. در اين اقامتگاه ميتوانيد از اقامت فول برد استفاده کنيد که همراه با صبحانه، ناهار و شام است. اين اقامتگاه خانههاي بومي براي ظرفيتهاي بالاي مسافر را دارد و تا ۲۵ نفر ميتوانند در خانه بومي آن، اقامت کنند. اين اقامتگاه در نزديکي پارک ملي خارتوران قرار دارد و در فاصله حدود ۱۳۰ کيلومتر با شاهرود، قرار گرفته است.
«اقامتگاه بومگردي ارگ» از ديگر خانههاي بومي در روستاي قلعه بالا است. اين اقامتگاه نيز در طول سال از مسافران و گردشگران زيادي پذيرايي ميکند. در اين اقامتگاه ميتوانيد با هماهنگي قبلي، انواع غذاهاي بومي و محلي شاهرود را مانند تاک پلو، سفارش دهيد.
از ديگر اقامتگاههاي بومگردي در اطراف شاهرود ميتوان به «اقامتگاه بومگردي عمارت پروين» در روستاي قلعه نو خرقان، «اقامتگاه بومگردي چشمه مراد» در نزديکي جنگل ابر و «اقامتگاه بومگردي قيچ قلعه» در حد فاصل جنگل ابر و جنگل اولنگ اشاره کرد.
رستوران هاي شاهرود
رستوران ها و کافه هاي شاهرود، غذاهاي متنوع ايراني و محلي اين شهر را با کيفيتي مناسب به گردشگران عرضه ميکنند. بهدليل جاذبههاي فراوان اطراف شاهرود، رستوران هاي متفاوتي در اين شهر و نزديکي آن قرار دارند و بعد از گشتوگذار در نقاط ديدني اين منطقه، ميتوانيد از غذاهاي خوش طعم و محلي آنها، لذت ببريد.
«رستوران کبابچي شاهرود» اولين رستوران بزرگ شاهرود است که غذاهاي با کيفيت و تازه سرو ميکند. در اين رستوران انواع کبابها و خورشتها سرو ميشود و در تمام ساعات روز باز است. در ساعات مختلف ميتوانيد از نوشيدنيهاي کافه اين رستوران نيز لذت ببريد.
«رستوران هفت خوان» در حد فاصل ميدان امام رضا و ميدان آزادي قرار دارد و تهچين هايي با کيفيت عرضه ميکند. «سفره خانه سنتي عمارت شاهرود» با محيطي زيبا و سنتي و غذاهاي با کيفيت از مسافران و گردشگران پذيرايي ميکند. در اين رستوران انواع غذاهاي اصيل ايراني سرو ميشود.
«رستوران سنتي کاخ شاهرود» از بهترين و با کيفيتترين رستورانهاي شاهرود است. در اين رستوران پس از صرف غذا، چاي داغ و خوش طعم سرو ميشود. اين رستوران در خيابان آبشار شاهرود قرار گرفته است.
سفر به شاهرود
سفر به شاهرود از راههاي مختلفي امکانپذير است. اين شهر هم فرودگاه، هم ايستگاه راهآهن و هم ترمينال مسافربري دارد. وسيله نقليه شخصي نيز براي بسياري از شهرهاي مرکزي و شرقي کشور، ميتواند انتخاب مناسبي باشد.
سفر هوايي به شاهرود
فرودگاه بين المللي شاهرود، بزرگترين فرودگاه اين استان است. اين فرودگاه را در ۱۵ کيلومتري شرق شاهرود و در جاده شاهرود-مشهد ساختهاند و در سال ۱۳۸۰ پروازهاي مسافري از اين فرودگاه، به بهرهبرداري رسيد. ساخت اين فرودگاه بهدليل ظرفيتهاي برجسته گردشگري و صادراتي اين شهر بسيار ضروري بود. در حال حاضر، فرودگاه شاهرود بينالمللي است و پروازهايي به شهرهاي زيارتي در مواقع خاص سال دارد. در حال حاضر شنبهها و سهشنبهها از تهران به شاهرود و برعکس پرواز انجام ميشود. توسعه باندهاي اين فرودگاه براي پروازهاي داخلي بيشتر در آينده، در دستور کار است.
سفر زميني به شاهرود
شهر شاهرود در شمال شرقي ايران قرار دارد و به شهرهاي دامغان و گرگان نزديک است. مسير دسترسي شهرهاي شمالي ايران به مشهد از شهر گرگان ميگذرد و يکي از زيباترين جادههاي داخلي ايران است. از طرفي اين شهر نزديک به ۵۰۰ کيلومتر با مشهد فاصله دارد و شهرهاي غرب، جنوب غرب و مرکز ايران در مسير بهسمت مشهد، از اين شهر ميگذرند.
براي تردد از شهرهاي شرق و جنوب شرقي ايران به شاهرود، ابتدا بايد به سبزوار برويد و سپس بهسمت شاهرود در غرب سبزوار ادامه مسير دهيد. دسترسي شهرهاي جنوبي به شاهرود از طريق قم و گرمسار است و شهرهاي غربي نيز با گذشتن از گرمسار به شاهرود ميرسند.
فاصله تهران تا شاهرود کمي بيشتر از ۴۰۰ کيلومتر است. براي رفتن به شاهرود از تهران، از خروجيهاي اتوبان بعثت، بسيج يا جاده خاوران وارد جاده مشهد شويد و با گذشتن از شهرهاي گرمسار، سمنان و دامغان، به شاهرود ميرسيد.
سفر با قطار به شاهرود
ايستگاه راهآهن شاهرود در شمال شرقي اين شهر قرار دارد و بهدليل قرار گرفتن شاهرود در مسير قطارهاي تهران-مشهد ، ايستگاه راهآهن آن، پر تردد است. تمام شهرهاي مجهز به ايستگاههاي راهآهن از طريق خطوط ريلي مستقيم يا غيرمستقيم به شاهرود تردد دارند. از تهران و مشهد، روزانه چندين قطار در ساعات مختلف در اين مسير مسافران را جابهجا ميکنند.
سفر با اتوبوس به شاهرود
پايانه مسافربري شاهرود در بلوار دانشگاه اين شهر قرار گرفته است و در طول هفته از اين پايانه، به شهرهاي شمالي، کرج، قم، اصفهان، مشهد، کرمانشاه و شهرهاي مرکزي اصلي تردد ميشود. از تهران به شاهرود و برعکس روزانه در ساعتهاي مختلف تردد صورت ميگيرد.