غار کتله خور؛ بهشتی پنهان در دل کو‌های زنجان

کتله خور صد‌ها ميليون سال قدمت دارد

غاري که بعد از گذشت سال‌ها از اکتشاف آن، هنوز مسير‌هاي کشف نشده بسياري دارد و انتهايي براي آن يافت نشده است. کتله خور در سال ۱۳۰۰ کشف و ۳۰ سال بعد به ثبت ملي رسيد، اما مهم‌ترين و وسيع‌ترين بازديد از اين غار به سال ۱۳۶۵ بازمي‌گردد که تيمي متشکل از غارنوردان زبده، غار را کنکاش کردند و ناديده‌هاي بسياري را کشف کردند. کتله خور را هم دوره غار عليصدر در همدان مي‌دانند. زمان شکل‌گيري غار کتله خور را به دوران ژوراسيک نسبت مي‌دهند. حدود ۱۲۰ ميليون سال قبل، زماني که آب‌هاي زيرزميني در سنگ‌هاي آهکي کوه ساقيزلو نفوذ کردند و به آرامي آهک‌هاي درون سنگ‌ها و صخره‌ها را شستند و حفره‌هايي ايجاد کردند تا غار کتله خور با شکل امروزي آن پديد آيد. اگرچه غار در حال حاضر بيشتر شکلي خاکي دارد، اما هنوز در بخش‌هايي از غار، رودي جريان دارد که حاصل جريان آب‌هاي فرورو شکل‌دهنده غار است.

آسمان اين غار پر ستاره است

‌کتله خور شگفتي و زيبايي بسيار دارد، اما يکي از عجايب اين غار تعدد طبقات آن است. گفته مي‌شود اين غار هفت طبقه دارد که تاکنون تنها سه طبقه از آن کشف شده است. غار کتله خور که حدود ۱۷۰۰ متر از سطح دريا ارتفاع دارد، از سه طبقه با تالار‌هاي متعدد و باشکوه از جمله تالار ستون‌ها و تالار بلورين تشکيل شده است. بر اثر چکيدن آب بر کف و ديواره‌هاي غار، سنگ‌هايي شکل گرفته‌اند که در دانش غارشناسي به چکنده و چکيده معروفند. غار داراي تونل‌ها فرعي بسيار، ستون‌هاي متعدد و قنديل‌هاي مخروطي شکلي است که بسته به ميزان ناخالصي‌ها، رنگ‌هاي مختلفي به خود گرفته‌اند. قسمت‌هايي از سقف غار را قنديل‌هايي شفافي شکل داده‌اند که، چون ستاره مي‌درخشند. اين قنديل‌هاي شفاف از خلوص بيشتري نسبت به باقي قنديل‌ها برخوردارند و، چون بلور‌هاي شيشه‌اي، نور را به راحتي از خود عبور مي‌دهند.

چرا آن را کتله خور مي‌نامند؟

نام کتله خور همراه خود دو معني و تفسير جداگانه دارد. در مناطق غربي ايران، به بلندي کتله گفته مي‌شود و از آنجا که غار، در کوهي قرار دارد که خورشيد از پشت آن طلوع مي‌کند، نام غار را کتله خور گذاشته‌اند. اما روايت ديگري نيز وجود دارد. آذري زبان‌ها به مکان ناهموار کتله مي‌گويند. راحتي و آسايش نيز به گويش آنها، خور معني مي‌شود، از اين رو، غار کتله خور به ناهمواري‌هاي دنج تعريف شده است.

راه رسيدن به غار آهکي

طبيعت‌دوستان و گردشگران براي بازديد از غار کتله خور بايد راهي شهر گرماب در استان زنجان شوند. اگر از سمت تهران حرکت کنند، در بزرگراه تهران قزوين، بعد از شهر ابهر بايد مسير قيدار را در پيش بگيرند و از آنجا به سوي گرماب حرکت کنند. از سوي زنجان نيز بايد مسير زرين آباد و پس از آن گرماب را انتخاب کنند. اگر قصد بازديد از کتله خور را داريد، لباس گرم همراه خود داشته باشيد چرا که هواي غار خنک است. فراموش نکنيد که حتما کفشي مناسب براي پيمودن غار بپوشيد.